Bình luận
0
Trạng nguyên Nguyễn Hiền là một hiện tượng độc đáo trong lịch sử khoa cử Việt Nam khi ông đỗ Trạng nguyên năm 12 tuổi, trở thành Trạng nguyên đầu tiên và cũng là Trạng nguyên nhỏ tuổi nhất lịch sử.
Trong lịch sử văn hóa của dân tộc Việt Nam có hai người làm nên sự nghiệp hiển hách ở tuổi thơ ấu và tuổi thiếu niên, đó chính là Thánh Gióng đánh đuổi giặc Ân khi mới lên 3 và Nguyễn Hiền 12 tuổi đỗ Trạng nguyên. Nhưng Thánh Gióng là chuyện lịch sử mang màu sắc thần thoại, truyền nối dưới dạng văn hóa dân gian.
Còn Trạng nguyên Nguyễn Hiền là người thật việc thật và được ghi chép rõ ràng trong nhiều tài liệu cổ sử.
Nếu như Thánh Gióng là biểu tượng hư cấu, tượng trưng cho lòng yêu nước và sức mạnh chống giặc ngoại xâm của nhân dân ta, thì Trạng nguyên Nguyễn Hiền là con người có thật, bằng xương, bằng thịt, được các sử gia ghi lại trong sử sách và được dân gian hóa với lòng tôn sùng, ngưỡng mộ của nhân dân.
Trạng nguyên Nguyễn Hiền, tên tự là Khôi Nguyên, sinh năm Ất Mùi (1235), người làng Dương Miện, huyện Thượng Hiền, phủ Thiên Trường, lộ Sơn Nam, nay là thôn Dương A, xã Nam Thắng, huyện Nam Trực, tỉnh Nam Định.
Trạng nguyên Nguyễn Hiền là một hiện tượng độc đáo trong lịch sử khoa cử Việt Nam, là niềm tự hào của vùng đất học Nam Định.
Theo "Việt Nam văn hóa sử cương" của Nhà Sử học Đào Duy Anh, năm 1075, dưới thời vua Lý Nhân Tông, Triều đình mở khoa thi đầu tiên nhằm chọn hiền tài phục vụ đất nước.
Năm 1247, Nhà Trần lần đầu tiên đặt ra khoa thi Tam khôi gồm Trạng nguyên, Bảng nhãn, Thám hoa. Chính trong năm này, thần đồng 12 tuổi Nguyễn Hiền đã thi đỗ Trạng nguyên, trở thành Trạng nguyên đầu tiên và cũng là Trạng nguyên nhỏ tuổi nhất trong lịch sử Việt Nam.
Nguyễn Hiền thông minh từ thuở nhỏ, khi 6, 7 tuổi, ông học nhà sư ở chùa, chỉ đọc qua bài là thuộc ngay, năm 11 tuổi đã nổi tiếng là thần đồng, tài học của ông nổi tiếng khắp nơi, vang đến tận kinh thành, nhiều chí sỹ xa gần đến thử tài đều bái phục.
Có giai thoại rằng, thuở nhỏ, ông học thông viết thạo, được mọi người quý mến. Tương truyền, khi lên 10 tuổi, gia đình cho ông đi học thầy chùa. Thầy chùa mới viết được 10 trang giấy, Hiền liền đọc được ngay như người đã từng đi học rồi.
Năm 11 tuổi, tiếng tăm Hiền đã lừng lẫy ở kinh đô và được mệnh danh là thần đồng. Bấy giờ có người họ Đặng tự thấy mình đã đọc hết các sách, nghe tiếng tăm Hiền muốn đến thử tài văn bút, liền tìm đến nhà Hiền và lấy đầu đề theo bài phú "Phượng hoàng sào a, kì lân du úc". Khách ra hạn số câu và mỗi câu đều có tiếng chỉ về một loài cầm thú.
Hiền ứng khầu đáp ngay rằng: "Phi long kiên chiểu/Mã bất xuất hà /Ý bỉ Hữu Hùng chi thế/ Ấp vu Duyên Lộc chi a". Nghĩa là: "Rồng không bay lên nơi ao, hồ/Ngựa không từ sông phi ra/ Đẹp thay đời có họ Hữu Hùng/Làm nhà ở nơi Duyên Lộc.
Người họ Đặng hết sức thán phục và tấm tắc khen “Thiên tài! Thiên tài!”. Năm ấy, Hiền thi hương đỗ đầu (Giải nguyên). Vào năm Thiên ứng Chính Bình thứ 16 (âm lịch năm Tân Mùi), vua Trần Thái Tông trọng dụng hiền tài, chiêu đãi kẻ sĩ.
Vua nhà Lê cho mở khoa thi lớn. Nguyễn Hiền mới mười ba tuổi về kinh ứng thí và lập tức được lấy đỗ trạng nguyên. Khóa thi này, ngoài Nguyễn Hiền đỗ Trạng Nguyên còn có 2 người khác đỗ cao và cũng cùng có một điểm chung. Đó là họ đều còn rất trẻ tuổi.
Khoa thi Hương Bính Ngọ (1246) đời Vua Trần Thái Tông, Nguyễn Hiền đỗ Giải nguyên. Tiếp đến khoa thi Hội Đinh Mùi (1247) đỗ Hội nguyên. Đến kỳ thi Đình niên hiệu Thiên ứng Chính Bình, Nguyễn Hiền đỗ Trạng nguyên.
Nguyễn Hiền là người đầu tiên ở nước Việt đỗ thủ khoa liên tiếp 3 kỳ thi Hương, thi Hội, thi Đình, được vua Trần Thái Tông phong là "Khai quốc Trạng nguyên" - vị Trạng nguyên đầu tiên ở nước ta.
Năm Nguyễn Hiền đỗ Trạng nguyên là niên hiệu Thiên ứng Chính Bình năm thứ 16, đời Vua Trần Thái Tông, cùng khoa thi này với Nguyễn Hiền có Lê Văn Hưu đỗ Bảng nhãn, là người sau này viết bộ sử lớn của nhà Trần và Đặng Ma La đỗ Thám hoa. Khoa thi này có 48 người thi đỗ.
Theo sử sách chép lại, sau khi thi đỗ Trạng nguyên, vì Trạng còn quá trẻ nên nhà vua cho Nguyễn Hiền về học lễ, vài năm sau sẽ bổ dụng.
Không lâu sau đó, Trạng nguyên Nguyễn Hiền giải đố xuất sắc bài thơ chữ "Điền" của sứ giả phương Bắc, làm rạng danh triều đình nước ta, khiến nhà Nguyên phải nể phục. Danh tiếng Trạng nguyên vang lừng hai nước. Chức “Lưỡng quốc Trạng nguyên” cũng được phong cho ông từ đó.
Sau đó, Trạng Hiền về triều giữ chức Ngự Sử đài, kiêm Đông Các Đại học sỹ-Thượng thư Bộ Công.
Hai năm sau, sứ thần nhà Tống lại mang thông điệp gửi Vua nước ta chỉ có hai chữ “ Thanh Thúy.” Nhà Vua không hiểu thì được Trạng giải thích về ẩn ý của vua Tống: chữ “Thanh” là "thập nhị nguyệt," tức là tháng 12. Chữ “Thúy” nghĩa là hẹn đến tháng 12 thì xuất quân. Ông tâu vua Trần nên đưa quân ra biên giới phòng thủ vì tháng 12 giặc sẽ động binh.
Đến tháng 12, Vua Trần cho 3 vạn binh mã ra bố phòng biên ải, quân giặc thấy chúng ta đã đề phòng nên bỏ ý đồ xâm lược.
Những năm làm quan trong triều, Trạng nguyên Nguyễn Hiền có nhiều công trạng phò vua, giúp nước, cứu dân như đối phó với giặc phương Bắc, đánh giặc cỏ ở Mường La, chiêu mộ dân đi khai hoang, phục hóa, đắp đê sông Hồng, đào kênh mương dẫn nước cho ruộng đồng.
Về quân sự, ông cho mở các xưởng rèn vũ khí, thành lập các võ đường rèn luyện quân sỹ, sẵn sàng chiến đấu chống quân xâm lược.
Ngày 14/8 (âm lịch) năm Ất Mão (1255), Trạng nguyên Nguyễn Hiền qua đời khi mới 20 tuổi. Người dân quê hương tỏ lòng tôn kính đã xây đền thờ ông trên nền ngôi nhà cũ của gia đình tại thôn Dương A, xã Nam Thắng và suy tôn ông làm Thành Hoàng làng.
Đền thờ Trạng nguyên Nguyễn Hiền hiện còn lưu giữ cuốn ngọc phả cùng nhiều sắc phong, câu đối, đại tự kể về thân thế, sự nghiệp, ca ngợi công lao của ông.
Không chỉ có ý nghĩa lịch sử, Đền thờ Trạng nguyên Nguyễn Hiền còn là di tích mang đậm giá trị nghệ thuật kiến trúc đặc sắc.
Tài xế Nguyễn Trọng Nhân (37 tuổi, ngụ TP.HCM) điều khiển xe ô tô đầu kéo sơ mi rơ mooc bị đứt dây chằng làm hàng hóa rơi chắn hết đường giao thông.
Chia sẻ
Theo tử vi ngày mai, trước Tết Dương lịch 2026, ba con giáp sẽ đón bước ngoặt sự nghiệp, mọi lo toan tan biến, tiền bạc đầy tay.
Chia sẻ
Khép lại những ngày cuối năm, Prudential Việt Nam đã hoàn tất chuỗi hoạt động Giáng Sinh “Trao Gửi Yêu Thương” tại TP.HCM và Hà Nội, mang 2.600 phần quà đến các bệnh nhi đang điều trị tại nhiều bệnh viện nhi. Không chỉ là những món quà vật chất, chương trình còn mang đến ý nghĩa tinh thần và tiếp thêm động lực cho các bệnh nhi đang trong quá trình điều trị.
Chia sẻ
Sau nhiều cuộc đàm phán nghẹt thở tại Brussels, Liên minh Châu Âu (EU) đã đạt được thỏa thuận phát hành 90 tỷ Euro trái phiếu chung để "tiếp máu" cho Ukraine. Tuy nhiên, khi xung đột chưa có dấu hiệu hạ nhiệt và tốc độ chi tiêu của Kiev ngày càng lớn, câu hỏi ngày càng rõ ràng hơn: sau 90 tỷ euro này, EU sẽ còn có thể - hoặc sẵn sàng - bơm thêm bao nhiêu nữa?
Chia sẻ
Negav cho biết anh ngay lập tức trở về với ba mẹ sau khi giành ngôi vị Quán quân tại chương trình Anh trai "say hi" 2025.
Chia sẻ
Mới đây, cộng đồng mạng đã dấy lên tin đồn về việc thủ môn Trần Trung Kiên hẹn gò với hot girl Nguyễn Ngọc Thiên Thanh.
Chia sẻ
Hiện nay, Hợp tác xã Nông nghiệp và dịch vụ tổng hợp nuôi trồng thủy sản Chiến Thắng, thôn Kiều Lương, xã Phù Lãng, tỉnh Bắc Ninh (địa phận Quế Võ trước đây) đang đưa vào thử nghiệm 15 lồng nuôi giống cá tầm, mở ra hướng phát triển loài đặc sản mang lại giá trị kinh tế lớn. Mỗi năm, sản lượng cá đạt khoảng 800-1.000 tấn các loại.
Chia sẻ
Chiều 22/12, Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng (BĐBP) tỉnh An Giang tổ chức tuyên dương gương mặt trẻ tiêu biểu năm 2025.
Chia sẻ
Nếu có một nơi nào mà chỉ cần bước ra ngõ là chạm mặt di sản, đi vài bước là thấy nhà hát, bảo tàng, thì đó chính là phường Cửa Nam. Sau khi sắp xếp lại đơn vị hành chính, dù mang danh là "phường nhỏ nhất" Thủ đô với diện tích khiêm tốn (khoảng 1,68 km²), nhưng Cửa Nam lại là nơi tập trung nhiều công trình văn hóa - giáo dục.
Chia sẻ
Làn sóng khởi kiện công ty quản lý của hàng loạt ngôi sao hạng A như Cúc Tịnh Y hay Triệu Lộ Tư đang phơi bày những góc khuất tàn khốc về lợi ích kinh tế và sự chèn ép quyền lực trong làng giải trí Hoa ngữ.
Chia sẻ
Nằm cách thành phố Thái Bình, tỉnh Thái Bình (nay là tỉnh Hưng Yên) hơn 10 cây số, làng dệt đũi Nam Cao (xã Nam Cao, huyện Kiến Xương trước đây) những năm gần đây thu hút du khách trong nước và quốc tế tới tìm hiểu, trải nghiệm một nghề thủ công truyền thống lâu đời, còn bảo lưu những nét văn hóa riêng có của cư dân vùng đồng bằng Bắc Bộ.
Chia sẻ
Hồ Thành Được cùng 19 đồng phạm bị khởi tố với cáo buộc lập các công ty mua bán nợ để cưỡng đoạt tài sản, quay clip bôi nhọ con nợ trên mạng xã hội.
Chia sẻ
Theo Nghị quyết vừa được Chủ tịch Quốc hội ký ban hành, Hội đồng Bầu cử Quốc gia quyết nghị cả nước có tổng số 182 đơn vị bầu cử ĐBQH khóa XVI.
Chia sẻ
Ngày 22/12 tại Ấn Độ– VinFast liên tiếp được vinh danh tại 3 giải thưởng uy tín của Ấn Độ, bao gồm ACKO Drive Awards 2026, Motorscribes Auto Awards 2025, và GaadiWaadi Editors’ Choice Awards 2026, đánh dấu sự ghi nhận của giới chuyên môn đối với chất lượng và thiết kế sản phẩm, năng lực công nghệ, và chiến lược đầu tư bài bản, đồng thời khẳng định uy tín ngày càng lớn của thương hiệu trên thị trường ô tô lớn thứ 3 thế giới.
Chia sẻ
Một vụ tai nạn giao thông rất nghiêm trọng xảy ra trên quốc lộ 5 Hà Nội - Hải Phòng (thuộc địa phận phường Tứ Minh, TP. Hải Phòng) khiến 2 người chết, 1 người bị thương, 7 phương tiện hư hỏng nặng.
Chia sẻ
Ngày 22/12, HLV Kim Sang-sik đã công bố danh sách Đội tuyển U23 Việt Nam tập trung chuẩn bị tham dự VCK U23 châu Á 2026. Không bất ngờ khi nòng cốt của đội là 23 cầu thủ vừa đăng quang ngôi vô địch môn bóng đá nam SEA Games 33.
Chia sẻ
Khi đi kiểm tra sức khỏe định kỳ, ông V.N.T (51 tuổi, ở Hà Nội) tình cờ được phát hiện mắc GIST dạ dày - một dạng u hiếm gặp của đường tiêu hóa.
Chia sẻ
Hơn 800 năm, giữa thảo nguyên mênh mông, lăng mộ Thành Cát Tư Hãn vẫn là dấu hỏi lớn nhất của lịch sử nhân loại. Nhiều đoàn thám hiểm đến rồi đi trong im lặng, giữa những lời đồn về lời nguyền hủy diệt, kho báu khổng lồ và di nguyện bất khả xâm phạm của vị Đại Hãn từng chinh phục nửa thế giới. Điều gì đã che giấu ngôi mộ ấy suốt 8 thế kỷ?
Chia sẻ
Vợ chồng ông Amjad (Anh) chịu oan ức suốt 19 tháng khi hệ thống camera nhận diện sai lầm biến họ thành kẻ trộm xăng và cấm cửa tại hàng nghìn trạm nhiên liệu.
Chia sẻ
Lễ Tuyên dương học sinh, sinh viên, thanh niên dân tộc thiểu số xuất sắc, tiêu biểu năm 2025 sẽ chính thức tổ chức vào 26-27/12.
Chia sẻ
Những Nghệ sĩ Nhân dân mang quân hàm Đại tá không chỉ ghi dấu ấn bằng tài năng nghệ thuật mà còn bởi hành trình cống hiến trong quân ngũ. Có người giữ cương vị Giám đốc đơn vị nghệ thuật, có người gây tiếng vang khi hóa thân xuất sắc vào hình tượng Đại tướng Võ Nguyên Giáp.
Chia sẻ
Italy - một đồng minh chủ chốt của Ukraine tuyên bố sẽ thu hẹp đáng kể viện trợ quân sự cho Ukraine và chuyển trọng tâm sang hỗ trợ nhân đạo bắt đầu từ năm 2026, tờ Militarnyi đưa tin.
Chia sẻ
Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch có Quyết định số 4794 /QĐ-BVHTTDL ngày 19/12/2025 về việc gia hạn thời hạn sử dụng Thẻ nhà báo kỳ hạn 2021-2025.
Chia sẻ
Thông tư quy định việc công bố vùng nước cảng biển, khu vực hàng hải thuộc địa phận tỉnh Hưng Yên, tỉnh Ninh Bình và phạm vi quản lý của Cảng vụ Hàng hải Thái Bình vừa được Bộ Xây dựng vừa ban hành. Thông tư này có hiệu lực thi hành từ ngày 1/2/2026.
Chia sẻ
Ngày 22/12, thông tin từ Công an tỉnh Quảng Trị, đơn vị vừa tiếp nhận một đối tượng sinh năm 2001 bị truy nã về hành vi mua bán trái phép chất ma túy ra đầu thú theo quy định.
Chia sẻ
Chiều 22/12, Văn phòng Trung ương Đảng đã phát đi thông cáo ngày làm việc thứ nhất của Hội nghị Trung ương 15.
Chia sẻ
Hoàng Thái Bình - tiền vệ từng được HLV Troussier triệu tập lên ĐT Việt Nam hồi năm 2023, vừa xác nhận đã chia tay Đông Á Thanh Hóa. Anh đã quyết định gia nhập Ninh Bình FC.
Chia sẻ
Khi sân bay Long Thành chính thức đi vào hoạt động, bầu trời Nam Bộ mở ra không gian phát triển mới cho cả vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Từ cột mốc hạ tầng mang tính lịch sử này, một “đường băng” tăng trưởng đang hình thành, đưa Cần Giờ và ứng viên “kỳ quan đô thị tương lai” Vinhomes Green Paradise tiến vào chu kỳ bứt phá mạnh mẽ, hướng thẳng tới dòng khách quốc tế và giới tinh hoa toàn cầu.
Chia sẻ
Một giáo viên ở Trung Quốc đã giấu việc một học sinh trong lớp qua đời, đồng thời đề nghị cả lớp viết thư chia tay. Không hay biết về bi kịch, các học sinh viết những bức thư chia tay chan chứa yêu thương và quan tâm, khiến nhiều người trên mạng xã hội xúc động.
Chia sẻ
Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC) vừa ra thông báo số 251 năm 2025 về các yêu cầu kiểm dịch thực vật đối với mít tươi nhập khẩu từ Việt Nam. Theo đó, quả mít Việt Nam sẽ chính thức được phép xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc kể từ 1/6/2026.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Đông Hoàng (t/h)
