Bình luận
0
Làng Văn La, xã Lương Ninh, huyện Quảng Ninh - một trong "Bát danh hương" nổi tiếng tỉnh Quảng Bình - có gia tộc họ Hoàng được người xưa ví "Việc quan họ Hoàng - việc làng họ Đỗ", đại ý nói người họ Hoàng nhiều người đỗ đạt, làm quan to, tạo phúc cho dân chúng.
Các bậc tiền nhân trong họ cũng đã để lại cho hậu thế 2 báu vật được lưu truyền đến tận ngày nay là "Hoàng thị gia huấn" và "minh chuông". Cháu con sau này luôn lấy làm hãnh diện, xem đó là báu vật, là linh hồn dòng tộc, thiêng liêng sống mãi trong hàng trăm năm qua.
Cụ Hoàng Tư Bảnh bên tấm bia khắc “Hoàng thị gia huấn” trong nhà thờ họ Hoàng
Hầu như sáng nào ông Hoàng Tư Bảnh (74 tuổi, cháu đời thứ 10 của họ Hoàng) cũng đến mở cửa chính của nhà thờ họ, rồi kính cẩn đọc những lời răn dạy trong "Hoàng thị gia huấn". Trong đó có câu: "Tiền nhân khai phá đầu nguồn mở rộng/ Hậu thế đào sâu lạch suối chảy nhanh", nghĩa là: "Từ nay về sau, theo gót cha ông, phải cần cù lao động để không hổ thẹn với những người đã sinh ra dòng họ này".
Cụ Hoàng Tư Bảnh bên mộ phần của danh tướng Hoàng Kế Viêm
Từ nhỏ, ông Bảnh cũng như cháu con dòng họ Hoàng đã thấm thía, thuộc làu những lời răn dạy của tổ tiên.
Lật lại quá khứ, "Hoàng thị gia huấn" là tấm bia bằng đá, được khắc chữ Hán do bậc danh thần Hoàng Kim Xán (1776-1832), xưa làm đến chức Thượng thư Bộ Hình qua 2 đời vua nhà Nguyễn.
Cụ Xán xuất thân làm Tri huyện Lệ Thủy, qua bao nhiêu chức vụ, thăng lần lượt đến sung Kinh lược Đại sứ Nam Định rồi giữ chức Thượng thư Bộ Hình. Đi đến đâu, ông cũng xét việc kiện tụng, trừng trị kẻ gian không ai không sợ hãi; đối với quan tham, ông cho điều tra truy xét tường tận, xử chém đầu tùy mức độ, tịch thu tài sản, cấp phát cho dân nghèo. Cụ Xán là vị quan chính trực, luôn giữ phẩm giá trong sạch, đi đâu cũng được dân thương mến nên vua phong tặng "Vinh lộc đại phu" - tức vị quan có phúc đức, vẻ vang.
Khi triều đình thiết lập 32 tỉnh, ông được đổi sang giữ chức Thượng thư Bộ Binh kiêm Tổng đốc các xứ Nam Định và Hưng Yên. Vì từng đi kinh lược ở các vùng đất này nên triều đình rất tin vào tài năng, uy tín của ông. Sau khi đến lỵ sở, ông dâng sớ lên triều đình trình bày 17 điều để làm hưng lợi và trừ bỏ mối hại, nhưng tiếc là chưa thi hành được thì ông lâm bệnh và mất chỉ sau 1 năm nhậm chức, lúc ấy 57 tuổi.
Vua Minh Mạng nói với quan quân rằng "Hoàng Kim Xán từng làm việc ở trong kinh ngoài trấn, khó nhọc đã lâu. Nay được tin Xán mất, lòng ta cảm động rớt nước mắt và vô cùng thương tiếc. Vậy nên gia phong làm Hiệp biện Đại học sĩ". Vua Tự Đức sau này xét công lao, tài năng của ông nên đưa ông vào đền Hiền Lương để thờ một cách trang nghiêm.
Trước khi mất, thấm thía với công lao, ân tình sâu nặng và sự dày công vun đắp của tổ tiên, với ý muốn duy trì và tiếp nối truyền thống khoa bảng của dòng họ cho hậu thế, cụ Hoàng Kim Xán đã viết "Hoàng thị gia huấn" - nghĩa là lời dạy con cháu họ Hoàng.
Ở làng Văn La hiện có 3 ngôi nhà thờ họ Hoàng với 3 nhánh khác nhau. Trong đó, một nhà thờ họ chính đang lưu giữ tấm bia "Hoàng thị gia huấn" được chạm khắc bằng chữ Hán, đặt trang trọng bên cạnh bàn thờ, phía trên treo bản dịch bằng tiếng Việt.
Mở đầu, cụ Xán dạy rằng: "Hãy giữ mãi đạo hiếu/ Phải lấy đạo làm phép tắc tu thân", nghĩa là: "Đạo làm con luôn ghi nhớ, nhà ta xuất thân từ cảnh hàn vi, nay được hiển đạt há chẳng phải là do tổ tiên ta đã tích đức mà có hay sao".
Khu đền thờ và lăng mộ danh tướng Hoàng Kế Viêm
Tiếp đó: "Phàm ngã tử tôn đối nghi thế niệm, nhập hiếu, xuất để, tử đệ chức võ hoặc khuy. Hành lệ học cần, môn địa chi cao như khả úy…", nghĩa là: "Con cháu ta cần ghi nhớ, giữ lấy đạo hiếu. Phận con em không được thiếu sót bổn phận của mình. Trau dồi đức hạnh, cần mẫn học hành để địa vị của dòng họ được nâng cao, đó là điều mong ước".
Chiếc “minh chuông” gia tộc họ Hoàng
Câu khác rất thâm thúy: "Cung kính lúc gần các bậc trên/ Khiêm nhường lúc gặp mọi tầng lớp". Lời cụ Xán răn dạy cháu con phải luôn tiết kiệm để gia đình sung túc, làm điều thiện để được tiếng tốt; phải dứt bỏ thói kiêu căng của kẻ giàu sang quyền quý, giữ nếp thanh bạch của một dòng họ danh tiếng xưa nay. Lúc hiển đạt cần nêu gương tốt với người, nếu có nghèo hèn cũng phải giữ lấy thanh danh dòng họ…
"Bởi vậy, con cháu dòng họ Hoàng đời đời nối tiếp nhau giữ trọn đạo hiếu, dù sống trong cảnh sang giàu hay nghèo hèn phải luôn tu thân, trau dồi đức hạnh, khiêm tốn, giữ nếp sống thanh bạch, liêm khiết… Lời của cụ như là kim chỉ nam để cho con cháu hướng mà đi" - cụ Hoàng Tư Bảnh bày tỏ.
"Hoàng thị gia huấn" đúc kết: "Đắp xây gian khổ như leo núi/ Phá hủy dễ dàng tựa đốt long", được cụ Bảnh giải thích đây thực sự là di ngôn cho hậu thế đời sau phải tự lấy đó mà răn mình, lấy đó mà cố gắng.
Trong chiến tranh, nhà thờ họ Hoàng bị bom Mỹ phá hỏng. Riêng tấm bia đá khắc "Hoàng thị gia huấn" được con cháu cố công cất giữ nên phần nội dung khá nguyên vẹn nhưng cũng đã phai mờ theo năm tháng. Mãi đến năm 2000, cháu con người góp công, người góp của để phục dựng lại nhà thờ họ Hoàng.
Gia phả họ Hoàng ghi cụ Hoàng Kim Xán có 3 vợ, 3 thiếp và 13 người con. Thể theo di ngôn mà "Hoàng thị gia huấn" răn dạy, các con của cụ tiếp nối truyền thống khoa bảng của cha, giữ trọn đạo nhà, tu chí học hành, thi cử đỗ đạt và giữ nhiều chức vụ quan trọng trong triều đình. Con trưởng Hoàng Kế Thảng được bổ nhiệm chức Viên ngoại lang Bộ Hình - hàm chánh nhất phẩm; con thứ Hoàng Kế Nhiệu giữ chức Hữu phó Đô đốc Ngự sử trong Đô Sát Viện…
Nhưng nổi tiếng hơn cả là cụ Hoàng Kế Viêm (1820-1909) - con của bà Lê Thị Hoành (vợ thứ 3) - được tấn phong Hiệp biện Đại học sĩ và trở thành một danh tướng yêu nước, thương dân thời nhà Nguyễn. Cụ giữ đến chức Thống đốc quân vụ Tiết chế Bắc Kỳ, nổi tiếng với nhiều trận đánh chống Pháp ở Hà Nội dưới thời nhà Nguyễn.
Nhân trùng tu đền thờ dòng họ, cụ Hoàng Kế Viêm đã cho đúc chiếc "minh chuông" và tự mình soạn thảo bài văn ngắn bằng chữ Hán khắc lên chuông để cung tiến dòng tộc và ý nghĩa dạy bảo cháu con. Chiếc chuông cao 75 cm, bề ngang 55 cm và nặng hơn 7,5 kg. Thoạt nhìn không có gì đặc biệt nhưng nhìn kỹ thì đỉnh chuông treo đúc hình đôi rồng chầu với nhiều hoa văn tinh xảo. Chuông được khắc chạm chữ Hán 4 mặt ghi niên đại năm Bính Thìn (1856). Quả thực là cổ vật vô cùng quý giá.
"Tiếng chuông trong sáng lan tỏa khắp không trung, với những âm thanh thầm kín, tràn trề, vang vọng kéo dài rực rỡ. Ai nghe mà không khỏi gợi cảm những đức tính thuận hòa tươi đẹp, không khỏi cảm xúc một tấm lòng kính cẩn tôn nghiêm. Ai nghe cũng thấm thía từ các âm tốt lành, có đức, cứ đi xa dần không đứt đoạn nhưng vẫn lắng đọng lại trong lòng những người của thế hệ ngày mai. Tự Đức năm thứ 9, mùa xuân năm Bính Thìn. Con út Viêm cúi xin được khắc lên chuông" - nội dung khắc trên chuông.
Cụ Bảnh cho biết cứ mỗi lần giỗ, kỵ, trưởng họ lại mang chuông ra đánh liên hồi, tiếng chuông ngân lên trong lòng con cháu dâng trào cảm xúc tưởng nhớ đến tổ tiên với tấm lòng thành kính, tôn nghiêm. Mỗi hồi chuông là một lời nhắc nhở cháu con lắng đọng ân đức sâu nặng của tổ tiên, khơi dậy những truyền thống, đức tính tốt đẹp của dòng tộc. Từ đó, luôn ra sức học hành, thi cử và làm những điều tốt đẹp trong cuộc sống.
Sau này, do bối cảnh chiến tranh và sợ bị kẻ gian lấy trộm, chuông được con cháu đưa về cất giữ tại Khu lăng mộ và Đền thờ Hoàng Kế Viêm, cách Nhà thờ họ Hoàng chừng 500 m. Khu lăng mộ này được UBND tỉnh Quảng Bình công nhận là Di tích lịch sử cấp tỉnh năm 2011 và đã đệ trình cơ quan chức năng công nhận Di tích lịch sử cấp quốc gia.
Kế thừa truyền thống khoa bảng của tổ tiên và lời răn dạy, cháu con họ Hoàng đời trước nối gót đời sau tiếp tục học hành giỏi giang và thi cử đỗ đạt, thời phong kiến có nhiều người ra làm quan. Sau các cụ Hoàng Kim Xán và Hoàng Kế Viêm, nổi bật còn có cụ Hoàng Trọng Vỹ (đời thứ 7) giữ chức Tuần phủ Quảng Yên, sau được thăng chức Hiệp biện Đại học sĩ.
"Hằng năm, đến giỗ tổ, cháu con họ Hoàng về nhà thờ họ sum họp. Trước bàn thờ gia tiên, trưởng họ lại lấy “Hoàng thị gia huấn” ra đọc một cách trang trọng, tôn kính trước toàn thể cháu con, nhằm nhắc nhở phải ghi lòng tạc dạ và thực hiện theo minh huấn để mãi lưu truyền danh thơm dòng họ.
Ông Trần Hữu Danh, nhà nghiên cứu về lịch sử Quảng Bình, đánh giá ra đời đã gần 200 năm, trải qua thời gian cùng sự vận động và biến đổi không ngừng của đời sống xã hội, "Hoàng thị gia huấn" vẫn giàu sức sống trong xã hội đương đại. Bản gia huấn này sẽ mãi là di sản tinh thần vô giá của dòng họ Hoàng để răn dạy con cháu.
"Hoàng thị gia huấn" và "minh chuông" thực sự là 2 gia bảo quý cần được bảo tồn, gìn giữ lưu truyền cho hậu thế họ Hoàng và cả người dân mai sau.
Singapore, nước phải nhập khẩu tới 90% nhu cầu lương thực vừa ký một thỏa thuận về lúa gạo với Thái Lan, trước đó, Singapore cũng đã ký với Việt Nam một bản ghi nhớ hợp tác nhằm tạo thuận lợi cho các hoạt động xuất khẩu gạo của Việt Nam sang Singapore.
Ban Chấp hành Đảng bộ TP Hà Nội đã thống nhất giới thiệu bà Phùng Thị Hồng Hà để bầu giữ chức Chủ tịch HĐND TP, giới thiệu ông Nguyễn Đức Trung để bầu giữ Chủ tịch UBND TP Hà Nội.
Chia sẻ
Cơ quan chức năng phường Thông Tây Hội, TP.HCM đang vào cuộc xác minh, làm rõ clip nhóm 4 người gồm 2 nam, 2 nữ đánh nhau náo loạn.
Chia sẻ
Quốc vương Jordan mong muốn hai bên củng cố hơn nữa lòng tin chính trị, mở rộng hợp tác về quốc phòng - an ninh, chia sẻ kinh nghiệm và học hỏi lẫn nhau về khoa học - công nghệ, đẩy mạnh các hoạt động giao lưu nhân dân nhằm nâng cao hơn nữa hiểu biết giữa hai dân tộc.
Chia sẻ
Ban Chấp hành Đảng bộ TP Hà Nội đã bầu ông Đỗ Anh Tuấn, Trưởng ban Nội chính Thành ủy giữ chức Ủy viên, Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Thành ủy và ông Trần Đình Cảnh, Giám đốc Sở Nội vụ giữ chức Trưởng ban Nội chính Thành ủy Hà Nội khóa XVIII.
Chia sẻ
HLV Kim Sang-sik "gạch tên" Nguyễn Xuân Son ở đội hình xuất phát trận gặp Lào?; HLV Malaysia dè chừng Nepal; Malacia trở lại đội hình M.U; Oscar nhập viện vì đột quỵ; Ronaldo hé lộ thời điểm chia tay ĐT Bồ Đào Nha.
Chia sẻ
Chiều 12/11, T.Ư Hội Nông dân Việt Nam đã tổ chức Hội thảo tham vấn Đề án "Tuyên truyền, vận động nông dân sản xuất thực phẩm an toàn giai đoạn 2025-2030" trước khi trình Thủ tướng.
Chia sẻ
Cuộc chiến giành quyền kiểm soát thành phố chiến lược Pokrovsk – điểm then chốt trên tuyến đường bộ và đường sắt lớn ở vùng Donetsk – đã kéo dài hơn một năm, và nay chứng kiến bước leo thang dữ dội khi hàng trăm binh sĩ Nga được cho là đã tiến sâu vào nội đô.
Chia sẻ
Tử vi ngày mai 13/11 cho biết, thu nhập của 3 con giáp sẽ tăng đều đặn, túi tiền ngày càng đầy ắp, và họ sẽ gặt hái được cảm giác thành tựu to lớn!
Chia sẻ
Bộ Quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ xác nhận máy bay C-130 Hercules đang trên đường từ Azerbaijan về Thổ Nhĩ Kỳ thì bị rơi tại khu vực Sighnaghi, thuộc vùng Kakheti, giáp biên giới Azerbaijan.
Chia sẻ
Năm 2025, chương trình “Top 10 Nơi làm việc tốt nhất Việt Nam - VBW10” do Viet Research và Báo Tài chính - Đầu tư (Bộ Tài chính) phối hợp tổ chức bước sang năm thứ tư liên tiếp. Đây là nghiên cứu độc lập thường niên nhằm tôn vinh những doanh nghiệp có môi trường làm việc xuất sắc, góp phần định hình thị trường lao động Việt Nam, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và thúc đẩy phát triển bền vững trong bối cảnh mới.
Chia sẻ
Hiện nay, diện tích nuôi cá rô phi kết hợp với các đối tượng thuỷ sản khác trên địa bàn tỉnh Cà Mau (bao gồm cả tỉnh Bạc Liêu sau sáp nhập) đạt khoảng 371.840 ha, năng suất cá rô phi trung bình khoảng 50 kg cá rô phi/ha/năm, sản lượng cá thương phẩm ước khoảng 20.000 tấn/năm.
Chia sẻ
Hai nhà lãnh đạo nhất trí tạo điều kiện thuận lợi cho việc mở cửa thị trường cho các mặt hàng thế mạnh của nhau, khuyến khích doanh nghiệp hai nước nghiên cứu khả năng hợp tác, đầu tư, đặc biệt trong phát triển hạ tầng, kinh tế xanh, kinh tế số, viễn thông, sản xuất, chế biến nông sản…., thúc đẩy kết nối hệ sinh thái khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo giữa hai nước.
Chia sẻ
Hàng nghìn tấn rác sinh hoạt ở Đồng Nai vẫn phải chôn lấp mỗi ngày, trong khi dự án điện rác Vĩnh Tân trị giá gần 2.300 tỷ đồng tại xã Tân An chưa thể khởi công do vướng mắc thủ tục.
Chia sẻ
2 trận với tổng cộng thời gian trên sân là 70 phút, nhưng đó là 70 phút mà Nguyễn Lê Phát khiến giới chuyên môn phải chú ý, bất chấp cầu thủ 18 tuổi này được HLV Gerard Albadajejo của Ninh Bình FC xếp đá ở vị trí tiền vệ chứ không phải tiền đạo sở trường.
Chia sẻ
Trong tiết trời se lạnh tháng 11, những giai điệu mang đậm tinh thần dân tộc Slav của hai nhà soạn nhạc A.Dvořák và Rachmaninov đã ngân vang trong Nhà hát Hồ Gươm, mở ra hành trình đầy cảm xúc cho giới mộ điệu.
Chia sẻ
UBND TP Hải Phòng đề xuất chi ngân sách hơn 7 tỷ đồng mua 700 xe đạp điện trợ lực cho lực lượng cảnh sát khu vực.
Chia sẻ
Đề cập tình trạng chậm, hoãn chuyến bay đã trở thành “điều bình thường” ở một số hãng hàng không, đại biểu Huỳnh Thị Phúc (Đoàn ĐBQH TP.HCM) chia sẻ chính đại biểu cũng từng rơi vào hoàn cảnh tương tự khi bị hoãn chuyến tới 3 lần, mất 2 tiếng đồng hồ. Bà đề nghị cần có cơ chế quy định rõ, buộc các hãng hàng không chỉ được phép hoãn tối đa không quá 2 lần.
Chia sẻ
Amy McAuley, 35 tuổi, bị phát hiện giả chết nhằm né hầu tòa và lừa tiền bảo hiểm, đã bị Tòa Hình sự Dublin tuyên án 4 năm tù, trong đó 12 tháng được hưởng án treo.
Chia sẻ
Từ những vỏ hộp sữa tưởng chừng như bỏ đi, nay lại có thể “tái sinh” thành những món đồ hữu ích như mắc áo, chậu cây, tấm lợp tái chế…
Chia sẻ
Dear X đã chính thức ra mắt khán giả vào chiều ngày 6/11/2025 và nhanh chóng gây sốt bởi nội dung khác biệt cùng màn lột xác ấn tượng của Kim Yoo Jung.
Chia sẻ
Cuộc bình chọn toàn cầu “7 Kỳ quan đô thị tương lai” vừa khởi động đã quy tụ loạt siêu đô thị biểu tượng của thế giới từ khắp các châu lục. Giữa những “ngôi sao” ấy, Vinhomes Green Paradise (Cần Giờ, Việt Nam) tỏa sáng như ứng viên nặng ký từ châu Á, mang khát vọng kiến tạo đô thị ven biển thế kỷ 21 của người Việt sánh ngang những kỳ quan đô thị của tương lai.
Chia sẻ
Do cáo buộc có hành vi đánh bạc 1 lần với tổng số 199 USD ở câu lạc bộ King Club trong khách sạn Pullman, ca sĩ Vũ Hà bị tòa án cấp sơ thẩm phạt 100 triệu đồng và cùng tịch thu thêm 50 triệu đồng.
Chia sẻ
Công an tỉnh Hưng Yên vừa phát đi cảnh báo với người dân về thủ đoạn “mua tiền bẩn để rửa” trên không gian mạng.
Chia sẻ
Ngày 12/11, UBND tỉnh Hưng Yên đã tổ chức hội nghị bàn giao chức vụ Chủ tịch UBND tỉnh nhiệm kỳ 2021 – 2026. Ông Nguyễn Khắc Thận – Bí thư Tỉnh uỷ Nghệ An (nguyên Chủ tịch UBND tỉnh Hưng Yên) đã bàn giao chức vụ Chủ tịch UBND tỉnh Hưng Yên cho người kế nhiệm.
Chia sẻ
Chiều 11/11, thông tin từ Bộ đội Biên phòng tỉnh Lâm Đồng cho biết, trong cùng một ngày, trên vùng biển tỉnh Lâm Đồng (tỉnh Bình Thuận trước đây) đã xảy ra liên tiếp những vụ chìm tàu cá do sóng to, gió lớn, gây thiệt hại cho bà con ngư dân nhưng rất may là không bị thiệt hại về người…
Chia sẻ
Từng là cán bộ Hội Nông dân tỉnh Kiên Giang cũ, chị Phan Kim Loan đã dành nhiều năm gắn bó cùng nông dân trong công tác hỗ trợ kỹ thuật, xúc tiến thương mại và phát triển sản phẩm OCOP. Dù đã nghỉ công tác, chị vẫn tiếp tục hành trình ấy bằng một cách khác, đó là trở thành “bà đỡ” cho sản phẩm OCOP vùng miền.
Chia sẻ
Báo điện tử Dân Việt trân trọng giới thiệu bài viết "Phát huy sức mạnh Đại đoàn kết dân tộc để phát triển đất nước" của GS -TS Tô Lâm, Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam.
Chia sẻ
Thành Bắc Ninh là ngôi thành cổ đầu tiên của Việt Nam được xây dựng theo hình lục giác và là một trong bốn tòa thành đẹp nhất vùng Bắc Kỳ thời bấy giờ. Trong lịch sử đấu tranh của dân tộc Việt Nam, Thành Bắc Ninh từng là một vị trí quân sự đặc biệt quan trọng, nằm trong tuyến phòng thủ phía Bắc, bảo vệ Thủ đô, ngăn chặn các đạo quân xâm lược trước cửa ngõ Kinh thành Thăng Long. Đây cũng là một trung tâm chính trị, quân sự, là lỵ sở của trấn Kinh Bắc (nay là tỉnh Bắc Ninh).
Chia sẻ
Sau bão số 13, dọc bờ sông Vu Gia (TP Đà Nẵng), hàng chục héc-ta đất canh tác bị dòng nước ngoạm sâu cuốn trôi, nhiều đoạn bờ sạt lở kéo dài hàng trăm mét. Nhìn ruộng vườn tan hoang, người dân xã Vu Gia chỉ biết thở dài: “Chỉ mong giữ được đất, giữ được làng để còn chỗ mà sống.”
Chia sẻ
Thủ tướng Pakistan Shehbaz Sharif đã lên án mạnh mẽ cả hai vụ tấn công đẫm máu và yêu cầu mở cuộc điều tra toàn diện. Ông Sharif cho rằng “các nhóm cực đoan hoạt động với sự hậu thuẫn của Ấn Độ” có dính líu đến vụ đánh bom ở Islamabad.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Hoàng Phúc 
