Bình luận
0
Hậu thế gọi ông là danh sỹ đất Châu Cầu Bùi Văn Dị.
Sử sách có ghi, Tướng công Bùi Văn Dị tên chữ là Ân Niên, Châu Giang, Hải Nông và Tốn Am, sinh năm 1833 trong một gia đình nho học ở đất Châu Cầu - một làng cổ lớn của Phủ Lý xưa, nằm trải dài bên bờ sông Châu.
Năm 1855, ông đỗ cử nhân, rồi sau đó một năm mới vào Huế dự thi Hội, thi Đình và đạt học vị phó Bảng cùng người em họ, con ông chú ruột là Bùi Văn Quế. Bùi Văn Dị lần lượt được bổ làm tri huyện Lang Tài, Việt Yên, Yên Dũng thuộc tỉnh Bắc Ninh; Án sát Ninh Bình.
Năm 1876, Bùi Văn Dị được cử làm Chánh sứ, đi sứ nhà Thanh. Hai năm sau, ông được sung vào nội các, được cử làm Duyệt quyển thi Hội, thi Đình lần thứ 2.
Năm 1881, Bùi Văn Dị làm đại thần quản lý Nha thương bạc. Sau năm đó, quân Pháp mở rộng xâm lược đánh chiếm Bắc Kỳ, ông đã dâng sớ đề nghị kiên quyết chống Pháp và được cử làm Khâm sai Phó kinh lược sứ Bắc Kỳ, trực tiếp chỉ huy trận đánh ngày 27 và 28/3/1883 chặn quân Pháp lấn ra ngoại vi Hà Nội.
Ông được cử làm tham tán quân thứ Bắc Ninh. Tinh thần chiến đấu và lòng yêu nước của ông bị tổn thương đến phát bệnh khi triều đình nhà Nguyễn ký hàng ước 25/3/1883. Bùi Văn Dị không chịu nổi sự sỉ nhục quốc thể đã từ chối chức Tổng đốc Ninh Thái về ở ẩn tại Thanh Hoá.
Tuy nhiên, duyên nợ với triều đình chưa hết, năm 1884, ông bị triệu về làm Nhật Giảng Quan, giảng giải sách cho vua Kiến Phúc và sau đó là vua Hàm Nghi.
Thời gian này, sức khoẻ đã yếu, ông phải về dưỡng bệnh tại Hải Quật, Yên Định (Thanh Hóa). Đến cuối năm 1887, ông lại được triều đình gọi về làm Phụ chính đại thần.
Trong dịp này, ông đã được truy phục học vị Tiến sỹ khoa Ất Sửu 1865. Ba năm sau đó, ông từ chức Thượng thư Bộ Lại và Phụ chính đại thần, trong lòng mang nặng nỗi niềm chính sự.
Phố mang tên danh sỹ Bùi Văn Dị nằm trên địa bàn thành phố Phủ Lý, tỉnh Hà Nam.
Ông mất năm 1895 tại Huế. Linh cữu được đưa về quê xã Châu Cầu, Phủ Lý xưa, an táng tại cánh đồng Ngũ Mã. Sau này, con cháu họ Bùi đất Châu Cầu đã di chuyển mộ ông về nghĩa trang Bảo Lộc...
Trong một lần đến viếng mộ danh sỹ Châu Cầu Bùi Văn Dị, GS,TS Đinh Khắc Thuân, Viện Hán Nôm được con cháu dòng họ Bùi giới thiệu tấm bia ghi chép đầy đủ cuộc đời và sự nghiệp của Bùi Văn Dị.
GS, TS Đinh Khắc Thuân khẳng định: Tấm bia này là một trong những tư liệu quý giúp việc nghiên cứu và dịch thuật của nhiều nhà nghiên cứu văn hoá, Hán Nôm về cuộc đời và sự nghiệp của Bùi Văn Dị.
Ở tấm bia khắc chữ Hán cả hai mặt này cho thấy, Bùi Văn Dị không chỉ là một hiền tài của Triều Nguyễn mà ông còn là một danh sỹ nổi tiếng văn chương thi phú.
Ông nói: “Cụ nghè Bùi Văn Dị là con người của công việc nhưng vì yêu mến văn chương nên trong cuộc sống cụ vẫn dành một phần thời gian để ứng tác.
Những tác phẩm, tạm gọi là thế của cụ đều khá tiêu biểu cho tinh thần của một chí sỹ yêu nước cuối thế kỷ 19. Dù không đồ sộ, nhưng nó là nguồn tư liệu rất quý để nghiên cứu về cuộc đời và sự nghiệp của một vị đại khoa danh giá đất Hà Nam”.
Theo GS,TS Đinh Khắc Thuân, Bùi Văn Dị vào triều làm quan cùng các đại thần Bùi Tuấn, Nguyễn Tư Dán trao đổi văn thơ, học thuật.
Thời đó, vua Tự Đức dày công cho biên tập các loại sách quý. Thấy Bùi Văn Dị am hiểu văn học, có tài thơ phú nên ông được vua mời vào Viện Hàn lâm làm việc. Trong khoảng hai mươi năm trời, ông đã ứng tác nhiều bài văn thơ hay, chứng tỏ là một bậc uyên thâm nho nhã.
Bùi Văn Dị và vua Tự Đức có những giao cảm thời thế mà chỉ qua thơ văn, chữ nghĩa mới có thể giãi bày hết tâm tư. Tình cảm với nước của vua tôi thật khó diễn tả hết khi đất nước lâm vào cảnh lầm than.
Trong một lần đi đò qua sông Gianh, ông đã viết: “Chinh chiến bao năm tuổi chẳng chờ/ Dung nhan vàng võ, tóc râu phờ/ Chỉ thương người ngựa sông Gianh nọ/ Khuya khoắt ba quân đứng gọi đò”.
Bùi Văn Dị luôn hướng lòng về xã tắc non sông. Đau nỗi đau của người bất lực với thế thời binh biến mà lòng tự rằn vặt khôn nguôi: “Thơ dâng lệ những tuôn ròng/ Diệt thù hiềm nỗi mình không đủ tài/ Tấm son dù thác khôn phai/ Bồng bềnh kiếp sống bạc phơi mái đầu”.
Ông viết: Các thi gia xưa nay, ai cũng có sở trường riêng... Nếu dựa theo nếp cũ, cóp nhặt phép thường, thì chữ và câu dù có hay ho, tinh thần và ý tứ đã là kém cỏi”.
Bởi có quan niệm ấy, nên thơ ông như là một cây đàn có nhiều cung bậc: có dáng mây bay, có tiếng suối chảy, có giọng bình văn dịu êm, có tiếng gươm khua hùng tráng. Có tiếng phẫn nộ với kẻ thù, có lời âm thầm tự trách có vần thơ tâm sự với non sông, có vần thơ thủ thỉ xót thương với người bạn đời đã khuất...
Sau này, Nguyễn Huệ Chi cũng viết: Thơ ông viết về thiên nhiên, phản ảnh cuộc sống thật lúc bấy giờ... Nhìn chung, chúng đều mang một âm hưởng trầm buồn, hiếm hoi lắm mới có một niềm vui bất chợt đến. Nhưng dù buồn hay vui, thơ ông đều là tiếng nói chân thật của một tâm hồn giàu chất thơ.
Cùng với nhiều bậc danh khoa triều Nguyễn Việt Nam, Tiến Sỹ Bùi Văn Dị của tỉnh Hà Nam được khắc tên trong văn bia văn Miếu - Huế.
Điều này ghi dấu sự công nhận của triều đình với các nhà khoa bảng hiển đạt qua con đường học vấn khoa cử. Họ là những người đã nêu cao gương sáng về truyền thống hiếu học của một vùng đất văn hoá nói riêng và cả dân tộc nói chung.
Mặc dù đến hôm nay, nhiều tư liệu về Tiến sỹ Bùi Văn Dị chưa được dịch thuật hết và công bố rộng rãi, nhưng ông vẫn là người được đánh giá cao về tài năng và nhân cách.
"Trên thực tế, hai quốc gia đã thành công trong việc triển khai các dự án thủy sản tại Venezuela. Đã có nhiều chuyên gia, kỹ thuật viên, công nhân từ Việt Nam sang Venezuela thực hiện các dự án nông nghiệp và thủy sản", Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Hoàng Hiệp nói với Đại sứ Venezuela tại Việt Nam Juan Carlos Fernandes Juáre, ngày 13/5/2025 tại Hà Nội.
Khán giả phấn khích trước màn biểu diễn của Chi Pu và B.I tại lễ hội nhạc nước diễn ra ở TP.HCM tối qua (16/11).
Chia sẻ
Đại diện LĐBĐ Malaysia (FAM) xác nhận, họ đã bắt đầu quy trình kháng cáo lên Tòa án Trọng tài Thể thao (CAS) nhằm bảo vệ quyền lợi cho 7 cầu thủ nhập tịch sau khi FIFA bác đơn khiếu nại trước đó.
Chia sẻ
Thị trường căn hộ dịch vụ TP.HCM đang bước vào chu kỳ khan hiếm nguồn cung, trong khi nhu cầu từ chuyên gia nước ngoài và lao động nhập cảnh tiếp tục mở rộng. Xu hướng này tạo ra mặt bằng giá thuê mới và củng cố sức hấp dẫn của phân khúc cho thuê trung và cao cấp.
Chia sẻ
Nghệ sĩ Nhân dân, Đại tá, Giám đốc Nhà hát Chèo Quân đội gây ấn tượng mạnh với tạo hình cổ trang trong phim mới, nhận được mưa lời khen từ đồng nghiệp.
Chia sẻ
Từ ngày 15/11, Giải báo chí toàn quốc về nông nghiệp, nông dân, nông thôn Việt Nam năm 2025 đã kết thúc nhận bài dự thi (theo dấu bưu điện). Trong sáng nay (17/11), Hội đồng Sơ khảo Giải báo chí toàn quốc về nông nghiệp, nông dân, nông thôn Việt Nam năm 2025 vừa họp, chính thức khởi động vòng chấm sơ khảo.
Chia sẻ
Theo các chuyên gia, tình trạng tăng giá nhà vượt xa thu nhập đang trở thành rủi ro của thị trường hiện nay. Muốn hạ nhiệt, giải pháp căn cơ nhất là “kích hoạt” nguồn cung nhà ở giá phù hợp một cách mạnh mẽ và bền vững.
Chia sẻ
Đại hội đại biểu Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Quảng Trị đã thống nhất hiệp thương cử 9 nhân sự chủ chốt, trong đó ông Nguyễn Chiến Thắng tiếp tục giữ chức Chủ tịch Ủy ban Chủ tịch Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Quảng Trị.
Chia sẻ
Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan khẳng định cơ quan soạn thảo sẽ tiếp thu, nghiên cứu đề nghị bổ sung thêm đối tượng là người dân có hoàn cảnh khó khăn hoặc mắc bệnh hiểm nghèo, ví dụ như bệnh ung thư, để họ được hưởng bảo hiểm y tế 100%.
Chia sẻ
Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà vừa ký Công điện số 218/CĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về việc khẩn trương khắc phục sự cố sạt lở đất tại đèo Khánh Lê thuộc xã Nam Vĩnh Khánh, tỉnh Khánh Hòa.
Chia sẻ
Một bị cáo có hành vi "chạy án" cho một người về tội đánh bạc, đang phải điều trị mất máu sau phẫu thuật cắt túi mật nên phiên xử vụ đưa, nhận hối lộ xảy ra ở TAND cấp cao tại Đà Nẵng phải dời ngày xét xử sang tháng sau.
Chia sẻ
Mỹ nhận thấy những thách thức to lớn mà người dân Việt Nam đang phải đối mặt sau thiệt hại rộng khắp do bão Fengshen và bão Kalmaegi gây ra, đồng thời cam kết ủng hộ các nỗ lực cứu trợ của Việt Nam.
Chia sẻ
Cùng tìm hiểu lý do khiến 2 nhân vật này trở thành niềm ao ước của Tào Tháo.
Chia sẻ
Cố Giáo sư, Nghệ sĩ Nhân dân Trung Kiên đã “xuất hiện” một cách rất đặc biệt, “hòa giọng” cùng các học trò tại chương trình “Lời ca còn mãi”.
Chia sẻ
"Lương và phụ cấp của ngành giáo dục, y tế chiếm khoảng hơn 80% toàn bộ viên chức. Tăng lương cho ngành giáo dục, y tế thực tế gần như là tăng lương cho cả hệ thống viên chức của chúng ta. Vì vậy, cần có lộ trình, nếu không ngân sách sẽ rất khó để đáp ứng được", ông Nguyễn Đắc Vinh lý giải.
Chia sẻ
Bệnh nhân cho biết, cảm giác ngứa dữ dội khiến bà tưởng tượng có sâu bò trên da, từ đó tìm các loại thuốc lá, thuốc nam bôi trực tiếp lên vùng tổn thương.
Chia sẻ
Nhân dịp kỷ niệm nhiều dấu mốc quan trọng về Đại thi hào Nguyễn Du, Hội đồng gia tộc họ Nguyễn Tiên Điền (Hà Tĩnh) đã giới thiệu ấn phẩm “Truyện Kiều bản Tiên Điền” được biên soạn công phu, chọn lọc từ tinh hoa các bản Kiều suốt 200 năm qua.
Chia sẻ
Heimir Hallgrimsson, vị chiến lược gia đặc biệt với nghề tay trái là nha sĩ, đã viết nên câu chuyện cổ tích cùng ĐT Iceland tại Euro 2016 và World Cup 2018, nay nổi lên như một ứng viên tiềm năng cho các đội tuyển đang tìm kiếm sự đột phá, trong đó có ĐT Indonesia.
Chia sẻ
Sáng 17/11, tại Hà Nội đã diễn ra Lễ kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống Thanh tra Việt Nam (23/11/1945 - 23/11/2025). Tổng Bí thư Tô Lâm, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cùng các lãnh đạo Đảng, Nhà nước đến dự lễ kỷ niệm.
Chia sẻ
Được bầu vào Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc với số phiếu kỷ lục, Việt Nam đặt mục tiêu đưa quyền con người thành giá trị cốt lõi, từ trường học đến chính quyền cơ sở, đảm bảo "không ai bị bỏ lại phía sau".
Chia sẻ
Các bộ trưởng thực sự được bổ nhiệm như thế nào, người ta phải nói gì với nguyên thủ quốc gia trong một cuộc họp và ai thực sự chịu trách nhiệm về an ninh nhà máy điện hạt nhân? Hãng tin NV của Ukraine đã chọn ra những tình tiết chính từ vụ bê bối tham nhũng lớn nhất trong những năm gần đây, tiết lộ điểm yếu của chính phủ.
Chia sẻ
Các nạn nhân ngồi trên xe khách 40 chỗ kể lại, đã nghe tiếng ầm ầm rất lớn tại đèo Khánh Lê, Khánh Hòa khiến mọi người trên xe hoảng loạn, hô hoán.
Chia sẻ
Loại rau này có tác dụng làm ấm bụng, giảm đau nhức xương khớp, tê bì chân tay, làm giảm mồ hôi tay chân, hỗ trợ tiêu hóa, và giảm đau bụng do lạnh.
Chia sẻ
Lượng chức năng đã hiệp đồng nhiều biện pháp để giải cứu thành công 2 người dân ở xã Phước Chánh (TP Đà Nẵng) bị mắc kẹt giữa dòng nước xiết do mưa lớn kéo dài.
Chia sẻ
Tin mới nhất về ngập lụt ở tỉnh Quảng Trị mới. Nước lũ ở một xã có thể vượt đỉnh lũ năm 2020. Ở xã Ba Lòng, tỉnh Quảng Trị (địa phận huyện Đakông trước đây), mưa lớn đang gây ngập lụt trên diện rộng, khiến giao thông bị chia cắt, nhiều nhà dân ngập sâu, chính quyền địa phương đang di dời dân.
Chia sẻ
Chủ tịch nước Lương Cường đã gửi lời chúc 20/11 nhân Ngày Nhà giáo Việt Nam: "Xin gửi tri ân sâu sắc các thế hệ nhà giáo vì sự cống hiến to lớn, thầm lặng nhưng vô cùng cao quý cho sự nghiệp "gieo chữ, trồng người" của dân tộc".
Chia sẻ
Tin nóng: Đang mở 5 cửa van, xả tràn gần 674m³/s hồ Sông Cái-hồ lớn chứa nước nhất tỉnh Khánh Hoà. Ngày 17/11, thông tin từ Công ty TNHH MTV Khai thác các công trình thủy lợi Ninh Thuận( tỉnh Khánh Hoà) cho biết, mưa lớn đã khiến mực nước nhiều hồ chứa ở khu vực phía nam tỉnh Khánh Hoà tiếp tục dâng cao. Trong đó có hồ Sông Cái- hồ chứa nước lớn nhất tỉnh Khánh Hoà đã vượt mực nước thiết kế, đang mở 5 cửa van, xả tràn gần 674m³/s
Chia sẻ
Hà Nội vừa phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch hai phân khu hơn 3.272 ha tại cửa ngõ Đông Bắc, khu vực nằm gần vị trí dự kiến xây dựng Sân bay Gia Bình. Quy hoạch mới được kỳ vọng tạo động lực phát triển đô thị và hạ tầng vùng.
Chia sẻ
Làm thuê ngoài đầm nuôi tôm công nghiệp của người dân ở Cà Mau khi trời mưa, anh H. và anh L. không may bị sét đánh tử vong tại chỗ.
Chia sẻ
Đây là khẳng định của lãnh đạo Vụ Chính quyền địa phương (Bộ Nội vụ) sáng nay (17/11) với PV Dân Việt. Vị này cho biết, thông tin tiếp tục sắp xếp tỉnh thành trong thời gian tới là không chính xác.
Chia sẻ
Ngày 17/11, Tỉnh ủy Lai Châu tổ chức hội nghị công bố quyết định của Ban Bí thư Trung ương Đảng về việc điều động, chỉ định ông Hà Quang Trung, Phó Bí thư Tỉnh ủy Điện Biên giữ chức vụ Phó Bí thư Tỉnh ủy Lai Châu, nhiệm kỳ 2025-2030.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Giang Nam 
