Khai thác cát “nuốt” bờ sông Lô (kỳ cuối): “Đổ quanh” trách nhiệm quản lý

5 năm thanh tra không phát hiện vi phạm (?)

Trong cuộc làm việc với phóng viên Báo NTNN, ông Vũ Chí Giang – Phó Chủ tịch UBND tỉnh Vĩnh Phúc cho rằng, việc sạt lở, trôi mất đất nông nghiệp, bờ kè ở các xã Phương Khoan, Đôn Nhân, Đức Bác… do khai thác cát, sỏi, trách nhiệm chính thuộc Sở TNMT, mà trực tiếp là Thanh tra Sở TNMT (đơn vị được giao trách nhiệm, thanh kiểm tra việc chấp hành pháp luật của các đơn vị khai khoáng) và các đơn vị liên quan khác như Sở NNPTNT, CSGT đường thủy, UBND huyện Sông Lô và các xã liên quan.

Hầu hết các tàu khai thác cát trên sông Lô đều không có biển hiệu, không cắm phao chỉ giới gây khó khăn cho công tác kiểm tra, giám sát.  Ảnh: V.T

Tuy nhiên, trao đổi với phóng viên, ông Trần Mạnh Hùng – Chánh Thanh tra Sở TNMT Vĩnh Phúc lại tự hào cho rằng: “So với các tỉnh khác, công tác thanh kiểm tra, xử lý vi phạm liên quan đến lĩnh vực khai thác cát, sỏi, Vĩnh Phúc “làm chặt” hơn rất nhiều”. Phóng viên hỏi lại: Vậy tính từ năm 2012 đến nay, Thanh tra Sở đã xử lý bao nhiêu trường hợp vi phạm và số tiền xử phạt là bao nhiêu, ông Hùng tự tin trả lời: “Chúng tôi chưa xử trường hợp vi phạm nào, công ty nào”. Lý do ông Hùng đưa ra là do khi đi kiểm tra không phát hiện vi phạm của các công ty khai thác cát, sỏi nên không thể xử phạt (!?)

Phóng viên hỏi tiếp: Trong các báo cáo của UBND các xã Đôn Nhân, Phương Khoan, Đức Bác hay UBND huyện Sông Lô gửi Sở TNMT và UBND tỉnh Vĩnh Phúc đều khẳng định, việc sạt lở đất nông nghiệp và bờ kè đê có nguyên nhân chính từ việc khai thác cát, sỏi, đặc biệt là việc khai thác sai mốc giới, lấn sâu vào đất nông nghiệp của người dân. Thậm chí người dân phải dùng biện pháp ném đá xua đuổi tàu khai thác. Vậy tại sao Thanh tra lại không phát hiện sai phạm của các đơn vị này?

Ông Hùng trả lời: Mỗi năm Thanh tra Sở chỉ thanh tra một lần theo kế hoạch, có thể là đầu năm, giữa hoặc cuối năm. “Khi chúng tôi thanh tra thì không phát hiện các công ty vi phạm. Hơn nữa chưa có cơ quan nào khẳng định, công ty này, kia gây sạt lở. Chúng tôi ghi nhận phản ánh của phóng viên và sẽ lưu ý khi đợt tới thanh tra” - ông Hùng nói.

“Một thực tế đang diễn ra, ở khu vực nào có điểm mỏ, nơi đó xảy ra hiện tượng sạt lở đất, nếu không phải nguyên nhân từ khai thác cát, sỏi của các công ty, chẳng nhẽ có sự trùng hợp ngẫu nhiên nhiều vậy sao?” - với câu hỏi này, ông Hùng khẳng định: “Hiện diện tích dưới lòng sông dọc sông Lô hầu hết đã cấp phép cho các đơn vị khai thác. Từ khi được cấp phép, tình trạng “cát tặc” hầu như không còn nữa, chứ trước đây rất “nóng”. Buổi chiều đất chưa sạt, sáng mai ra thấy đất sạt lở, người dân “đổ” cho là do các công ty khai thác cát gây sạt lở thì không đủ căn cứ. Sạt lở có nhiều nguyên nhân, như địa tầng yếu, do mức nước lên xuống thất thường… chứ đâu phải cứ sạt lở là do “cát tặc”.

Ông Vũ Chí Giang cho biết, tỉnh đang giao cho Sở TNMT, Sở NNPTNT và công an phối hợp làm rõ nguyên nhân của tình trạng sạt lở, tinh thần là sẽ xử lý nghiêm các đơn vị vi phạm, đồng thời làm rõ trách nhiệm của các cơ quan chuyên môn.

Sai hệ thống

Không chỉ gây sạt lở đất nông nghiệp, bờ kè đê, hiện một số điểm mỏ còn được cấp “chồng” lên đất nông nghiệp, đất bãi đang trồng ngô, khoai của bà con nông dân. Việc “nới tay” của cơ quan quản lý nhà nước đã vô hình chung “tiếp tay”, trở thành một trong các nguyên nhân khiến cho các đơn vị khác thác cát, sỏi, gây sạt lở đất, đề kè trong thời gian qua.

Ngay sau khi được phóng viên phản ánh, ông Vũ Chí Giang đã gọi điện cho cấp dưới, các cơ quan chuyên môn, yêu cầu kiểm tra mốc giới các giấy phép đã cấp. Ông Giang nói: “Khai thác cát là khai thác dưới lòng sông, không có chuyện cấp phép trên đất bãi. Nếu ông nào cũng khai thác cát thế này thì còn đâu đất để người dân trồng trọt”.

Ông Trần Minh Dương – Trưởng phòng Khoáng sản (Sở TNMT Vĩnh Phúc) thừa nhận, hiện một số điểm mỏ đang nằm trên... đất bãi, đất nông nghiệp mà người dân sản xuất. Để được khai thác, các công ty phải thực hiện việc đền bù cho người dân.

“Xã Đôn Nhân chỉ có 4,8km bờ sông, nhưng có tới 6 đơn vị được cấp phép, trong đó có điểm mỏ chỉ dài 900m và cách chân đê chỉ 34m. Vì sao Phòng lại tham mưu cấp phép dày như vậy? Đây có phải là một trong các nguyên nhân gây ra sạt lở nghiêm trọng bờ kè đê và đất nông nghiệp của người dân không?” - phóng viên Báo NTNN đặt câu hỏi. Ông Dương cho rằng, việc gây sạt lở đê kè và đất nông nghiệp là do nhiều nguyên nhân khác nhau. “Còn việc 4,8km có 6 đơn vị được cấp phép là hoàn toàn bình thường. Chúng tôi tham mưu cấp phép nằm trong quy hoạch chứ không phải ngoài quy hoạch” – ông Dương lý giải.

Ông Dương cũng khẳng định, việc để xảy ra sạt lở và một số đơn vị chậm nộp thuế khi thai thác cát, sỏi trên địa bàn huyện Sông Lô, trách nhiệm đầu tiên thuộc về UBND xã và UBND huyện Sông Lô. “Các xã có điểm mỏ và huyện Sông Lô được hưởng các phí từ hoạt động khai thác, thì phải có trách nhiệm giám sát và xử lý các đơn vị khai thác nếu vi phạm. Nếu không thể xử lý được phải có báo cáo lên cấp trên” – ông Dương nói. Song khi phóng viên đưa ra hàng chục văn bản của UBND các xã và UBND huyên Sông Lô gửi Sở TNMT và UBND tỉnh Vĩnh Phúc “cầu cứu”, thì ông Dương bảo: “Chúng tôi không nhận được”. 

×