Kiểm soát giết mổ động vật: Gần 18.102 cơ sở hoạt động "chui"

Thông tin này được ông Phan Quang Minh - Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi và Thú y (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết tại Hội nghị phòng, chống dịch tả lợn châu Phi và quản lý kiểm soát giết mổ động vật, sáng 23/7.

18.102 cơ sở giết mổ hoạt động "chui"

Theo ông Minh, hiện cả nước có 440 cơ sở giết mổ (CSGM) động vật tập trung, bao gồm: 23 CSGM trâu/bò; 207 CSGM lợn; 76 CSGM gia cầm; 1 CSGM dê, cừu và 133 CSGM hỗn hợp trên 2 loại động vật. Trong đó, có 8 cơ sở giết mổ xuất khẩu do Cục Chăn nuôi và Thú y quản lý và thực hiện kiểm soát giết mổ (KSGM), còn lại là cơ sở giết mổ tiêu thụ nội địa do địa phương quản lý và thực hiện KSGM.

100% các CSGM động vật tập trung có nhân viên thú y thực hiện KSGM theo quy định.

Hiện, cả nước cũng có 24.858 CSGM động vật nhỏ lẻ, bao gồm: 1.629 CSGM trâu/bò; 17.736 CSGM lợn; 4.721 CSGM gia cầm; 588 CSGM hỗn hợp và 184 CSGM động vật khác. So với năm 2019, số CSGM nhỏ lẻ giảm khoảng 5.000 cơ sở.

Cả nước có 9.466 CSGM động vật nhỏ lẻ ký cam kết theo Thông tư số 17/2018/TT-BNNPTNT ngày 31/10/2018 về quy định phương thức quản lý điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm.

Cả nước có 6.756 CSGM nhỏ lẻ (chiếm 27%) có Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, tuy nhiên, chỉ có 4.328 cơ sở có nhân viên thú y thực hiện KSGM theo quy định. Số còn lại 18.102 cơ sở (chiếm 73%) không có Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh và không được chính quyền địa phương cho phép hoạt động.

Nhìn nhận thực tế, ông Minh cho rằng, năng lực thực thi công vụ của một số cán bộ thú y còn hạn chế. Cơ quan quản lý chuyên ngành thú y các địa phương đang thiếu nguồn lực nên nhiều khi một nhân viên thú y phải thực hiện quy trình KSGM trên nhiều dây chuyền giết mổ, dẫn đến nhiều lúc chưa đảm bảo thực hiện đầy đủ quy trình KSGM theo quy định.

Vụ việc liên quan đến Công ty C.P, nhân viên thú y thực hiện KSGM tại cơ sở chưa thực hiện đúng quy trình KSGM, đã đóng dấu KSGM không đúng quy định cho thân thịt động vật có biểu hiện bệnh và chưa tuân thủ quy định về xử lý vệ sinh thú y đối với sản phẩm động vật tại CSGM.

Chính quyền một số địa phương vẫn chưa quan tâm đúng mức đến công tác quản lý hoạt động giết mổ động vật bảo đảm VSTY, ATTP nên hoạt động giết mổ còn diễn ra tự phát, số lượng cơ sở giết mổ nhỏ lẻ và không phép nhiều. Việc không tiến hành xử lý dứt điểm các cơ sở này dẫn đến các cơ sở giết mổ động vật được đầu tư bài bản không cạnh tranh được, khó duy trì hoạt động;

Khó kêu gọi được nhà đầu tư xây dựng CSGM bảo đảm vệ sinh thú y, an toàn thực phẩm vì lo ngại về việc chính quyền địa phương không có cơ chế quản lý chặt chẽ đối với CSGM không bảo đảm vệ sinh thú y, an toàn thực phẩm dẫn đến sự canh tranh không lành mạnh giữa sản phẩm thịt được kiểm soát và không được kiểm soát.

Bên cạnh, các chính sách khuyến khích, hỗ trợ hoạt động giết mổ, kinh doanh, vận chuyển gia súc, gia cầm chưa đồng bộ, hiệu quả. Trong khi, việc đầu tư, kêu gọi đầu tư gặp nhiều khó khăn do quy hoạch sử dụng đất, đấu thầu quyền sử dụng đất, giải tỏa đền bù và chính sách ưu đãi. Kinh phí đầu tư lớn, thời gian thu hồi vốn chậm, đầu tư mang tính rủi ro cao. Nhiều địa phương có nhu cầu tiêu dùng ít, vì vậy không thu hút được nhà đầu tư.

Số lượng cơ sở giết mổ nhiều, nhưng nhân lực làm công tác kiểm soát giết mổ thiếu, nên việc thực hiện KSGM chỉ kiểm soát được khoảng 30% trong số cơ sở giết mổ nhỏ lẻ được cấp phép, nhất là tại một số tỉnh, thành phía Bắc.

Việc tuyển dụng, bố trí nhân viên thú y làm KSGM rất khó khăn do thu nhập cho nhân viên thú y trực tiếp làm công tác KSGM còn thấp trong khi điều kiện và yêu cầu thời gian trực vào đêm khuya, sáng sớm.

Phí KSGM còn thấp (theo quy định tại Thông tư số 101/2020/TT-BTC ngày 23/11/2020 của Bộ Tài chính, mức thu phí KSGM mang tính cào bằng giữa giết mổ tập trung và giết mổ nhỏ lẻ là 7.000 đồng/con đối với lợn và 14.000 đồng/con đối với trâu, bò) nên chưa khuyến khích được hoạt động giết mổ động vật tập trung.

Cũng theo ông Minh, năm 2024, Cục Thú y thực hiện lấy mẫu giám sát tại 7 cơ sở giết mổ và 7 cơ sở kinh doanh thịt lợn, thịt gà tại 2 tỉnh/thành phố Hồ Chí Minh và Đồng Nai. Đã thực hiện lấy 309 mẫu bao gồm: 50 mẫu lau thân thịt lợn, 20 mẫu da cổ gà, 14 mẫu nước, 155 mẫu thịt lợn, gà. Tổng số: 573 lượt mẫu phân tích các chỉ tiêu ô nhiễm VSV và tồn dư kháng sinh, hóa chất, kim loại nặng (Pb).

Kết quả: 48/250 (19,2%) mẫu thịt lợn tại cơ sở giết mổ và cơ sở kinh doanh không đạt yêu cầu đối với các chỉ tiêu VSV; 2/60 (3,33 %) mẫu thịt gà tại cơ sở giết mổ và cơ sở kinh doanh không đạt yêu cầu đối với các chỉ tiêu VSV. Đối với chỉ tiêu tồn dư kháng sinh và chất cấm, phát hiện 1 mẫu thịt gà tồn dư Tylosin nhưng dưới mức giới hạn cho phép.

Hà Nội kiểm soát giết mổ thế nào?

Tại Hà Nội, mỗi ngày nhu cầu thịt gia súc, gia cầm hàng ngày khoảng 900 tấn. Trong đó, nguồn nhập khẩu khoảng 100 tấn/ngày (được kiểm soát ngay từ khi nhập khẩu, lưu kho trên địa bàn Hà Nội);

Nguồn cung của Hà Nội khoảng 650 tấn (trong đó 450 tấn được kiểm soát giết mổ tại các cơ sở được chính quyền cấp phép hoặc cho phép tạm thời hoạt động).

Trong khi đó, đến thời điểm tháng 4 năm 2025, trên địa bàn thành phố Hà Nội có tổng cộng 701 CSGM gia súc, gia cầm đang hoạt động, trong đó, bao gồm 84 cơ sở giết mổ trâu bò, 201 cơ sở giết mổ lợn, 405 cơ sở giết mổ gia cầm, 11 cơ sở giết mổ động vật khác.

Hiện nay, cơ quan thú y đang thực hiện công tác KSGM tại 139 cơ sở giết mổ động vật trên cạn đảm bảo các điều kiện vệ sinh thú y theo quy định. Trong 6 tháng đầu năm 2025, tổng số động vật được kiểm soát giết mổ là 9.114.082 con, tăng 9,06% so với cùng kỳ năm 2024.

Kiểm soát trực tiếp trên địa bàn Hà Nội đạt trên 60%; Còn gần 40% lượng thịt gia súc, gia cầm được cung cấp từ các nguồn, gồm: Từ các tỉnh khoảng 100 tấn (11,3%) được cung ứng từ 84 chuỗi sản phẩm thịt của các tỉnh có liên kết cung ứng thực phẩm an toàn cho Hà Nội.

Khoảng 250 tấn (27,7%) được cung ứng từ các cơ sở giết mổ nhỏ lẻ (571 cơ sở, nguồn cung cho các CSGM này chủ yếu là từ hơn 126.000 hộ nuôi trên địa bàn thành phố); từ một số cở sở giết mổ của các tỉnh giáp ranh với Hà Nội; ngoài ra còn từ nguồn dân tự chăn nuôi, tự giết mổ hàng ngày.

Nêu khó khăn trong công tác KSGM, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội Tạ Văn Tường cho biết, Hà Nội là trung tâm tiêu thụ và trung chuyển hàng hóa lớn của khu vực phía Bắc và cả nước, với hệ thống hạ tầng giao thông phát triển mạnh mẽ. Nhiều tuyến đường giao thông chính được mở rộng, tạo điều kiện thuận lợi cho việc lưu thông hàng hóa. Tuy nhiên, điều này cũng dẫn đến bất cập trong công tác kiểm tra, kiểm soát vận chuyển động vật và sản phẩm động vật. Các phương tiện có thể dễ dàng lựa chọn tuyến đường vòng để né tránh các chốt kiểm dịch, đặc biệt đối với các lô hàng không có giấy chứng nhận kiểm dịch hoặc không rõ nguồn gốc.

Thêm vào đó, Luật Thú y hiện hành đã bãi bỏ quy định về kiểm dịch nội tỉnh, nên việc vận chuyển động vật và sản phẩm động vật trong phạm vi thành phố không còn phải thực hiện kiểm dịch bắt buộc. Đây chính là kẽ hở khiến công tác truy xuất, kiểm soát nguồn gốc động vật và sản phẩm động vật gặp nhiều khó khăn, tiềm ẩn nguy cơ phát sinh và lây lan dịch bệnh.

Hoạt động buôn bán, kinh doanh sản phẩm động vật hiện nay diễn ra dưới nhiều hình thức đa dạng, trong đó có các mô hình buôn bán nhỏ lẻ, sơ chế thủ công hoặc kinh doanh qua mạng xã hội.... khiến việc kiểm tra, giám sát càng trở nên phức tạp và khó kiểm soát hiệu quả.

Tình trạng giết mổ không phép vẫn tồn tại song song với các cơ sở giết mổ tập trung đã được xây dựng và đưa vào vận hành tại một số địa phương. Sự tồn tại song hành này làm giảm hiệu quả hoạt động của các CSGM tập trung, đồng thời gây tâm lý e ngại khi tham gia đầu tư vào lĩnh vực giết mổ tập trung, hiện đại. Tính đến nay, lượng động vật được giết mổ tại các cơ sở tập trung đang hoạt động chỉ đạt khoảng 40% công suất thiết kế.

Việc thu hút đầu tư xây dựng các cơ sở giết mổ mới theo quy hoạch của UBND Thành phố còn gặp nhiều vướng mắc, nhất là trong khâu quy hoạch, bố trí quỹ đất và thực hiện các thủ tục liên quan như đấu thầu quyền sử dụng đất, giao đất, cho thuê đất, thu hồi, chuyển đổi mục đích sử dụng đất, cũng như công tác giải phóng mặt bằng và các chính sách ưu đãi đầu tư đi kèm.

×