Bình luận
0
Tiểu La Nguyễn Thành, tên gọi khác là Nguyễn Hàm, tự là Triết Phu, hiệu là Nam Thịnh, sau đổi thành Tiểu La xuất thân trong một gia đình Nho học. Cha ông là ông Nguyễn Trường (trước có tên là Nguyễn Thiện Chánh) đỗ cử nhân khoa Mậu Ngọ năm Tự Đức thứ 11 (1858) tại trường thi Hương Thừa Thiên.
Sau khi đỗ đạt, cụ Nguyễn Trường ra làm quan, giữ chức Bố chánh tỉnh Bình Định, sau sung chức Kinh lược sứ An Khê, hàm Tham tri. Nguyễn Thành là con thứ (con bà thứ thất) nhưng lại là trưởng nam và cũng là con trai duy nhất của cụ Nguyễn Trường vì anh của Nguyễn Thành là Viên Triêm (con bà chánh thất) đã mất lúc còn nhỏ.
Thuở nhỏ, Nguyễn Thành tư chất thông minh, phong thái đĩnh ngộ. Năm lên 8 tuổi mất mẹ ruột, Nguyễn Thành được bà mẹ cả hết lòng yêu thương chăm sóc. Năm 15 tuổi ông theo cha và bà mẹ cả vào Bình Định - nơi cha ông giữ chức Bố chánh.
Năm sau cha ông mất vì bệnh, trong khi mẹ cả có việc phải về quê trước đó. Tiểu La mới 16 tuổi, tự mình lo thu xếp mọi việc, đưa quan tài cha về làng Thạnh Mỹ để an táng - trong mắt dân làng quả là một sự lạ lùng.
Năm Hàm Nghi nguyên niên (1885) trong khi ra Huế chờ thi Hương, ông chứng kiến cuộc khởi nghĩa của vua Hàm Nghi do Tôn Thất Thuyết chủ xướng dẫn đến cuộc đàn áp “Kinh đô thất thủ”. Nhà vua được hộ giá ra Tân Sở ban dụ Cần Vương.
Tiểu La năm đó 22 tuổi. Hưởng ứng Dụ Cần Vương, ông trở về quê tập hợp trai làng lập Hội dân binh, chia thành cơ đội và được cử làm Hội chủ. Ông được Trần Văn Dư - thủ lĩnh Nghĩa hội Quảng Nam lúc đó mời cùng phối hợp đánh chiếm thành tỉnh Quảng Nam. Nghĩa hội đã có trận đầu chiến thắng.
Sách “Truyện cụ Tiểu La” do Phan Bội Châu viết bằng chữ Hán, cụ Huỳnh Thúc Kháng dịch ra Quốc ngữ có nói về phẩm chất đạo đức Tiểu La: “Khi lần đầu nghĩa quân lấy thành tỉnh Quảng Nam, các tướng sĩ đua nhau vào thành khuân tiền bạc, của cải.
Riêng Tiểu La Nguyễn Thành vào kho thuốc đạn, thâu thập các đồ binh khí đem về, nhân thế khi nghĩa quân bị thua liên tục mà ông vẫn giữ được đồn mình, có quân chống lại quân Pháp đến suốt mấy tháng trời”. Lúc ấy ông đề xuất Nghĩa hội lui về vùng núi lập căn cứ nhưng bất thành, ông cho quân về Ô Gia thuộc Đại Lộc lập căn cứ.
Tiểu La thể hiện tính chất của một kẻ sĩ yêu nước, thương dân với tài năng trác tuyệt.
Sau khi Trần Văn Dư bị bắt và bị sát hại tháng 12/1885, Tiểu La nhận lời mời của Hội chủ Nguyễn Duy Hiệu tham gia Nghĩa hội Nam - Ngãi - Bình (Quảng Nam - Quảng Ngãi - Bình Định), giữ chức Tán tương Quân vụ kiêm Tham biện Tỉnh vụ. Nhân dân gọi ông là Tán Hàm. Để có tiền chi cho việc quân lương của Nghĩa hội, theo người thân, ông đã xin phép mẹ cả bán gần 30 mẫu ruộng của gia đình.
Tên tuổi Tiểu La và Nghĩa hội Quảng Nam gắn với các trận đánh thắng quân Pháp và Nam Triều như trận Ái Nghĩa, Thu Bồn (1886). Đặc biệt Tiểu La được cử đem quân vào Quảng Ngãi rồi sau đó vào Bình Định tiếp cứu, đánh cho quân địch tổn thất nặng nề.
Dù là địch thủ nhưng Nguyễn Thân rất nể tài quân sự Tiểu La, nên đã từng lệnh cho binh sĩ chỉ được bắt sống Tiểu La chứ không giết và tuyên bố “Nam Ngãi dụng binh duy Hàm nhất nhơn” (Nam - Ngãi dùng binh chỉ duy nhất Tán Hàm tức Tiểu La).
Nghĩa hội tan rã ông về quê lập Nam Thịnh sơn trang mượn việc nông tang để nuôi chí cứu nước lâu dài. Ông kết bạn với bộ ba Duy tân Quảng Nam: Phan Châu Trinh - Trần Quý Cáp - Huỳnh Thúc Kháng…
Ông tiếp tục sự nghiệp Cần Vương với việc cùng Phan Bội Châu, Cường Để thành lập Duy Tân hội trong năm 1903. Nhà ông cũng là nơi diễn ra cuộc họp thành lập hội. Tiểu La cũng là một trong những lãnh tụ của phong trào Đông du - đưa du học sinh sang Nhật trong những năm 1904 - 1908.
Năm 1908, phong trào cự sưu - kháng thuế của nhân dân Quảng Nam nổ ra và sau đó lan ra khắp Trung Kỳ. Thực dân Pháp đàn áp dã man. Người Pháp tìm thấy một lá thư trong đó có hai chữ Tiểu La nên cho rằng ông nằm trong danh sách những người tổ chức việc cự sưu.
Ngày 16/2 năm Mậu Thân (tức 16/3/1908) ông bị lính Pháp bắt tại nhà, bị giam ở nhà lao Hội An cùng với Châu Thượng Văn, Đỗ Đăng Tuyển, Lê Bá Trinh và sau mấy ngày có Huỳnh Thúc Kháng, Trần Cao Vân, Phan Thúc Duyện. Tại tòa, ông và các bạn đều bị xử “100 trượng, đày ba ngàn dặm, phát giao biệt xứ phối dịch”.
Cuối tháng 5 năm Mậu Thân (6/1908) ông bị chuyển tới nhà lao Thanh Chiêm. Ngày 10/9/1908 ông và 8 đồng chí bị đưa lên xe lửa chở ra Đà Nẵng để xuống tàu đi đày Côn Đảo. Tiểu La và các bạn tù đã trải qua bao nhiêu khổ cực đắng cay, ăn uống kham khổ, lao dịch nặng nề… nên nhiều người lâm trọng bệnh và bỏ mình nơi lao lý.
Tiểu La thuộc tạng người ốm yếu nên sức khỏe ngày càng suy kiệt. Cụ Huỳnh Thúc Kháng kể lại: “Tiểu La tiên sinh sức khỏe mỗi ngày mỗi yếu thường ốm đau luôn. Nhưng tâm não lúc nào cũng suy tính việc nước, không nghe tiên sinh thở ra lời nói gì về lo nghĩ gia đình vợ con mà chỉ toàn phán đoán thời cuộc xa gần, dự nghĩ về tình thế, vận trù, sắp đặt kinh dinh cuộc cứu nước khi ra tù…”.
Trước lúc lâm trọng bệnh, ông đã sáng tác bài thơ gửi lại đồng chí, đồng bào, sau này cụ Huỳnh Thúc Kháng ghi chép trong tác phẩm “Thi tù tùng thoại”:
“Nhứt sự vô thành mính dĩ ban/Thử sanh hà diện kiến giang san/Bổ thiên vô lực đàm thiên dị/Tế thế phi tài, tỵ thế nan/Thế cuộc bất kinh vân biến ảo/Nhân tình chỉ khủng thủy ba lan/Vô cùng thiên địa khai song nhãn/Tái thập niên lai thị nhất quan”.
Bồ Nam dịch thơ:
Một việc chưa xong tóc bạc rồi/Mắt nào nhìn thấy núi sông ôi/Vá trời kém sức bàn nghe dễ/Cứu nước không tài tránh khó nơi/Cuộc thế ngại gì mây biến chuyển/Tình đời e nỗi sóng đầy vơi/Mở toang hai mắt xem trời đất/Chậm lắm mười năm phải đổi đời”.
Tháng 6/1911 Tiểu La nhận được tin người vợ hiền ở quê nhà mất vào ngày mùng 4 Tết Tân Hợi 1911, rồi lại nhận tiếp tin người con gái đầu lòng ra đi sau một con bạo bệnh vào tháng 4 năm Tân Hợi (1911). Kế đó một tin buồn nữa là chính phủ Nhật bắt tay với thực dân Pháp trục xuất du học sinh ra khỏi nước. Duy Tân hội có nguy cơ tan rã, phong trào Đông du chấm dứt. Như vậy kế hoạch mà ông sắp đặt hơn 10 năm qua đổ vỡ. Do quá phẫn uất, sức khỏe ông cạn dần, sốt và thổ huyết liên tục, đến tháng 10 bệnh nặng thêm. Tiểu La qua đời lúc 12h ngày 11/11/1911 lúc mới 48 tuổi.
Một đời ông tận hiến cho non sông đất nước Việt Nam được tự do, độc lập, đồng bào thoát khỏi phận đời nô lệ lầm than…
Trải qua 80 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, Bộ Tổng Tham mưu Quân đội nhân dân Việt Nam đã hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao, góp phần cùng toàn Đảng, toàn dân và toàn quân lập nên những chiến công hiển hách trong đấu tranh giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước, xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Tôi luôn âm thầm biết ơn bố vì đã truyền lại cho tôi những giá trị sống tuyệt vời.
Chia sẻ
Một trong những câu chuyện liên quan đến Chu Đệ là câu đối “đăng minh nguyệt minh, đăng nguyệt trưởng minh”, vị tú tài đối được câu sau liền được phong làm Trạng Nguyên.
Chia sẻ
Tại Lễ trao giải báo chí toàn quốc về nông nghiệp, nông dân, nông thôn năm 2025, khán giả bất ngờ với tiểu phẩm "KOLs bất đắc dĩ" do các nghệ sĩ Trung Ruồi, Thái Dương, Yến My thể hiện về đời sống báo chí hiện nay.
Chia sẻ
"Hơn lúc nào hết, trong những thời khắc khó khăn do thiên tai, người nông dân cần có sự đồng hành của báo chí..." - Đó là lời khẳng định đầy tâm huyết của Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ tịch Hội Nông dân Việt Nam Lương Quốc Đoàn tại Lễ trao Giải báo chí toàn quốc về nông nghiệp, nông dân, nông thôn Việt Nam lần thứ III - năm 2025 và Thi viết tìm hiểu truyền thống 95 năm Hội Nông dân Việt Nam
Chia sẻ
Triều Kim mãi mãi được ghi nhớ như một vương triều mạnh mẽ, và người mở ra thời đại ấy chính là Kim Thái Tổ – Hoàn Nhan A Cốt Đả, vị hoàng đế đầy mưu lược, quả cảm, biết nhìn xa trông rộng và hiểu sâu lòng người.
Chia sẻ
Giải thưởng chính VinFuture 2025 trị giá 3 triệu USD được trao cho nhóm các nhà khoa học: TS Douglas R. Lowy, TS John T. Schiller, TS Aimée R. Kreimer và GS Maura L. Gillison (Mỹ) vì những khám phá và phát triển vaccine HPV nhằm phòng ngừa các khối u do vi-rút papilloma ở người (HPV) gây ra.
Chia sẻ
Trước khi bước vào trận đấu với ĐT nữ Malaysia, HLV Mai Đức Chung tỏ ra thận trọng. Thế nhưng, sự thận trọng ấy có vẻ hơi thừa khi ĐT nữ Việt Nam thể hiện đẳng cấp vượt trội và dễ dàng có chiến thắng 7-0.
Chia sẻ
Phát biểu tại Lễ trao giải VinFuture 2025, Ủy viên Bộ Chính trị, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh, Việt Nam mong muốn cùng các nhà khoa học thế giới đẩy mạnh hợp tác trong nghiên cứu các vấn đề chung của nhân loại, trao đổi học thuật, đào tạo nhân lực chất lượng cao.
Chia sẻ
Hoa khôi bóng chuyền Phạm Thị Hiền không có tên trong danh sách ĐT bóng chuyền nữ Việt Nam dự SEA Games 33. Tranh thủ quãng thời gian này, phụ công cao 1m72 này đã quyết định... lên xe hoa.
Chia sẻ
Các võ sĩ Boxing Việt Nam sẽ được nhận mức thưởng nóng 1.500 USD cùng 10 triệu đồng nếu giành HCV tại SEA Games 33.
Chia sẻ
Máy bay không người lái của Ukraine đã lao vào tòa tháp Grozny-City ở trung tâm Chechnya vào rạng sáng thứ Sáu, 5/12, gây ra một vụ nổ mạnh thổi tung nhiều tầng của một trong những cao ốc biểu tượng nhất vùng Bắc Caucasus này. Ngoài ra, quân đội Ukraine cũng tấn công tỉnh Belgorod của Nga bằng hơn 80 UAV trong 24 giờ qua.
Chia sẻ
Ở cuộc chạm trán tại bảng B môn bóng đá nữ SEA Games 33, HLV Mai Đức Chung quyết định cất tiền đạo Huỳnh Như trên ghế dự bị nhưng ĐT nữ Việt Nam vẫn thi đấu áp đảo và dễ dàng vượt qua ĐT nữ Malaysia với tỷ số 7-0.
Chia sẻ
Phía Mỹ đã đề xuất chia kế hoạch hòa bình cho Ukraine thành 4 phần để đàm phán riêng, Tổng thống Nga Vladimir Putin cho biết trong cuộc phỏng vấn hôm 4/12 với một kênh truyền hình Ấn Độ. Trong khi đó, EU vẫn nhắm tới việc tịch thu hoàn toàn tài sản Nga bị phong tỏa bất chấp cảnh báo từ Mosocow.
Chia sẻ
Vũ Văn Thanh làm đám cưới với tiểu thư đài các?; HLV Tuchel có kế hoạch đặc biệt ở World Cup 2026; Ronaldo đầu tư tiền vào AI; Rodrygo muốn sang Premier League chơi bóng; Siêu máy tính dự đoán Tây Ban Nha vô địch World Cup 2026.
Chia sẻ
Tối nay (05/12), tại Trung tâm Nghệ thuật Âu Cơ (Hà Nội), T.Ư Hội Nông dân Việt Nam chủ trì phối hợp với Hội Nhà báo Việt Nam chỉ đạo; Báo Nông thôn Ngày nay/Dân Việt được giao phối hợp với Ngân hàng Nông nghiệp và PTNT Việt Nam (Agribank) tổ chức Lễ trao Giải báo chí toàn quốc về nông nghiệp, nông dân, nông thôn Việt Nam lần thứ III - năm 2025 và Thi viết tìm hiểu truyền thống 95 năm Hội Nông dân Việt Nam xây dựng và trưởng thành (1930- 2025). Lễ trao giải được truyền hình trực tiếp trên sóng VTV2 - Đài Truyền hình Việt Nam.
Chia sẻ
20 giờ tối ngày 5/12/2025, tại Trung tâm Nghệ thuật Âu Cơ (số 8, đường Huỳnh Thúc Kháng, phường Giảng Võ, Hà Nội), Trung ương Hội Nông dân Việt Nam chủ trì phối hợp với Hội Nhà báo Việt Nam chỉ đạo; Báo Nông thôn Ngày nay/Dân Việt được giao phối hợp với Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam (Agribank) tổ chức Lễ trao Giải báo chí toàn quốc về nông nghiệp, nông dân, nông thôn Việt Nam lần thứ III - năm 2025 và Thi viết tìm hiểu truyền thống 95 năm Hội Nông dân Việt Nam xây dựng và trưởng thành (1930- 2025).
Chia sẻ
Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an vừa ra quyết định truy nã Nguyễn Văn Đài (56 tuổi, quê Hưng Yên) về tội tuyên truyền chống Nhà nước, sau khi khởi tố bị can theo khoản 2 Điều 117 Bộ luật Hình sự.
Chia sẻ
Cơ quan An ninh điều tra Bộ Công an đã phát lệnh truy nã Lê Trung Khoa, 54 tuổi, bị khởi tố về hành vi phát tán tài liệu chống Nhà nước, đề nghị người dân phối hợp cung cấp thông tin, hỗ trợ truy bắt.
Chia sẻ
Thủ tướng Thái Lan thừa nhận "có vấn đề" về ngân sách tổ chức và người đứng đầu ngành thể thao cho biết khai mạc SEA Games 2025 không thể "hoành tráng".
Chia sẻ
Theo tử vi ngày mai, vận may của 4 con giáp đạt đến đỉnh cao ở tuổi trung niên. Họ có thể nhận được những phần thưởng hoặc thăng chức bất ngờ trong công việc.
Chia sẻ
Theo chuyên gia pháp lý, hành vi của 2 người phụ nữ không đúng tinh thần của Nghị định 93/2021/NĐ-CP quy định về kêu gọi, tiếp nhận, quyên góp từ thiện.
Chia sẻ
Chính phủ Anh đang đề xuất giải tỏa 8 tỷ bảng Anh tài sản của Nga bị đóng băng tại nước này để giúp đỡ Ukraine - theo báo Anh The Times.
Chia sẻ
Tờ tờ Thairath (Thái Lan) cho rằng, việc ĐT bóng chuyền nữ Việt Nam không thể mang Bích Tuyền tới SEA Games 33 là nguyên nhân khiến VFV hạ chỉ tiêu từ HCV xuống thành HCB.
Chia sẻ
Khi thấy người khác hút thuốc lá điện tử, một nữ nhân viên quán ăn tại Bắc Ninh xin hút thử. Sau khi sử dụng người này bất tỉnh tại chỗ, nhập viện trong tình trạng tức ngực, khó thở, tổn thương não nặng.
Chia sẻ
Theo Tiến sỹ Phan Công Kiên, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Bông và Phát triển Nông nghiệp Nha Hố(Viện Nha Hố, thuộc Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đóng trên địa bàn tỉnh Khánh Hoà (địa phận tỉnh Ninh Thuận trước đây), giống táo bom TN01 quả hình trứng hoặc trứng nhọn, khi chín quả màu xanh vàng, thịt quả chắc, màu trắng, giòn, hương vị thơm nhẹ.
Chia sẻ
Lực lượng chức năng tỉnh Cao Bằng vừa phối hợp tịch thu 12 con tê tê Java quý hiếm từ một vụ vận chuyển trái phép động vật hoang dã. Toàn bộ số tê tê này đang được di chuyển về Trung tâm Cứu hộ tại Vườn quốc gia Cúc Phương (trụ sở tỉnh Ninh Bình) để chăm sóc và phục hồi.
Chia sẻ
Sái Dương là vị tướng thế nào mà dám tỷ thí với Quan Vũ và cuối cùng có kết cục ra sao?
Chia sẻ
"Chập điện gây cháy tại hệ thống dây dẫn điện của hệ thống âm thanh bên trong phòng họp tầng 14 và lan rộng", đây là kịch bản giả định trong buổi diễn tập chữa cháy và cứu nạn, cứu hộ quy mô lớn tại Tòa nhà Trung tâm hành chính TP Đà Nẵng ngày 5/12.
Chia sẻ
Hơn một thập kỷ sau khi biến mất không để lại dấu vết, chuyến bay Malaysia Airlines MH370 vẫn là một trong những bí ẩn lớn nhất của ngành hàng không.
Chia sẻ
Dự án nhà ở xã hội Tràng Cát vừa được Hải Phòng công bố giá tạm tính từ 22,6 triệu đồng/m2. Dự án được yêu cầu kiểm toán, minh bạch chi phí và bảo đảm quyền lợi người mua trước khi xác định giá cuối cùng.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
PHÙNG TẤN ĐÔNG (Theo báo Quảng Nam) 
