Kỳ án giết người ở Tuyên Quang: Buộc tội nào cũng không có cơ sở!

Như Pháp luật TP.HCM đã thông tin, tháng 7.2012, ông Đặng Văn Cường (ngụ xã Bằng Cốc, Hàm Yên, Tuyên Quang) chết tại nhà không rõ nguyên nhân. Hai tháng sau, từ một lá đơn tố giác nặc danh, năm người dân địa phương là Bàn Văn Thái, Bàn Văn Tiếp, Đặng Văn Quang, Đặng Văn Tuyên, Đặng Việt Sơn đã bị Công an huyện Hàm Yên bắt, khởi tố về tội giết người rồi chuyển vụ án lên Công an tỉnh Tuyên Quang.

Sau 14 phiên xử không kết tội được, tháng 3.2015, CQĐT Công an tỉnh Tuyên Quang đã chuyển sang khởi tố năm người dân về tội cố ý gây thương tích và ba ngày sau hoàn tất kết luận điều tra về tội này. Tiếp đó, VKSND tỉnh Tuyên Quang ra quyết định đình chỉ vụ án, đình chỉ điều tra bị can đối với năm người dân này với lý do vợ nạn nhân rút đơn yêu cầu khởi tố.

Giết người: Chưa có cơ sở kết luận

Từ ngày 12 đến 14.8.2015, đoàn giám sát liên ngành về việc tuân thủ pháp luật của các cơ quan, tổ chức (thuộc Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, Bộ Tư pháp, Thanh tra Chính phủ, Liên đoàn Luật sư Việt Nam, Hội Luật gia Việt Nam) đã làm việc với các cơ quan tố tụng tỉnh Tuyên Quang và huyện Hàm Yên về vụ kỳ án giết người ở Tuyên Quang.

Mới đây, đoàn giám sát đã có báo cáo kết quả giám sát. Theo đó, qua xem xét các báo cáo của Công an tỉnh Tuyên Quang, VKSND tỉnh Tuyên Quang, Công an huyện Hàm Yên, VKSND huyện Hàm Yên cùng các tài liệu trong hồ sơ vụ án, đoàn giám sát thấy rằng ngoài những lời khai nhận tội còn một số điểm mâu thuẫn của năm bị can, không có bất cứ tài liệu nào khác chứng minh ai cắt tay nạn nhân, ai cầm túi nylon hứng máu… như CQĐT, VKS đã mô tả hành vi phạm tội.

Các ông Thái, Quang, Sơn, Tiếp, Tuyên (từ trái qua) trong buổi làm việc với đoàn giám sát liên ngành tại trụ sở Liên đoàn Luật sư Việt Nam ngày 19.7.2015. Ảnh: C.Luận

Theo đoàn giám sát, việc CQĐT Công an tỉnh, VKS tỉnh căn cứ vào lời nhận tội mâu thuẫn của các bị can để buộc tội họ là chưa đúng với khoản 2 Điều 172 BLTTHS: “Lời nhận tội của bị can, bị cáo chỉ có thể được coi là chứng cứ, nếu phù hợp với các chứng cứ khác của vụ án. Không được dùng lời nhận tội của bị can, bị cáo làm chứng cứ duy nhất để kết tội”.

Ngày 12.8.2015, làm việc với đoàn giám sát, đại diện TAND tỉnh Tuyên Quang khẳng định tài liệu, chứng cứ trong hồ sơ vụ án còn nhiều mâu thuẫn, chưa đủ cơ sở kết luận năm bị can phạm tội giết người theo Điều 93 BLHS. Tại các phiên xử, năm người dân này đều phản cung, không thừa nhận hành vi phạm tội như cáo trạng truy tố, cho rằng lời nhận tội tại CQĐT là do bị điều tra viên mớm cung, ép cung, bức cung.

Cùng ngày, làm việc với đoàn giám sát, đại diện Công an tỉnh Tuyên Quang cũng thừa nhận sau nhiều lần điều tra bổ sung, đến lần thứ năm, căn cứ vào kết quả điều tra xác định chưa có cơ sở vững chắc kết luận năm bị can phạm tội giết người.

Cố ý gây thương tích: Cũng không có cơ sở

Theo đại diện Công an tỉnh Tuyên Quang, đã đủ cơ sở xác định các bị can phạm tội cố ý gây thương tích với tỉ lệ tổn hại sức khỏe khoảng 6%. Các thương tích trên trán nạn nhân do các bị can thực hiện vào đêm tối. Có người dùng gậy, có người dùng tay chân đánh nạn nhân nên không xác định được ai đánh vào đâu.

Theo đoàn giám sát, các bản cung và tường trình của năm bị can còn nhiều mâu thuẫn. Mặt khác, không có nhân chứng trực tiếp nào chứng kiến việc các bị can gây thương tích cho nạn nhân. Ngoài ra, kết luận giám định của Phòng Kỹ thuật hình sự công an tỉnh nêu tỉ lệ tổn hại sức khỏe của nạn nhân tổng cộng 6% là mang tính chất nhận định nếu nạn nhân còn sống, để lại sẹo, trong khi nạn nhân đã chết. Hơn nữa, một kết luận giám định khác sau đó vào tháng 6.2013 của Viện Khoa học hình sự Bộ Công an cho biết không có cơ sở xác định mức độ tổn hại sức khỏe của nạn nhân.

Từ đó đoàn giám sát nhận định: Việc CQĐT Công an tỉnh chuyển sang khởi tố vụ án, khởi tố các bị can về tội cố ý gây thương tích theo khoản 1 Điều 104 BLHS (sau 14 phiên xử không kết tội được họ về tội giết người - NV) là không có cơ sở.

Nhiều sai sót khác

Báo cáo của đoàn giám sát nhận định trong quá trình giải quyết vụ án, các cơ quan tố tụng địa phương còn mắc nhiều sai sót khác.

Cụ thể, nhận thức và đánh giá chứng cứ của cán bộ điều tra, kiểm sát viên chưa đầy đủ, toàn diện dẫn đến nhiều vi phạm, yếu kém trong quá trình điều tra, kiểm sát. Chẳng hạn, theo khoản 2 Điều 57 BLTTHS, trường hợp của năm bị can phải có người bào chữa kịp thời, nhanh chóng nhưng trong tổng số 44 bản cung mà CQĐT đã tiến hành với năm bị can, chỉ có tám bản cung có sự tham gia của… trợ giúp viên pháp lý. Khi TAND, VKS tỉnh yêu cầu, CQĐT mới làm thủ tục đề nghị đoàn luật sư tỉnh cử luật sư bào chữa chỉ định cho năm bị can. Tuy vậy, trong số 35 bản cung sau đó thì chỉ có 17 bản cung có sự tham gia của luật sư, một bản cung có sự tham gia của đại diện hợp pháp của bị can Đặng Văn Tuyên. Như vậy, đã có tổng cộng 54 bản cung trong hồ sơ vụ án giết người không có sự tham gia của luật sư nên không có giá trị pháp lý.

Trong vụ án, VKS tỉnh trả hồ sơ hai lần, TAND tỉnh Tuyên Quang trả hồ sơ ba lần yêu cầu điều tra bổ sung. Theo đoàn giám sát, việc TAND tỉnh trả hồ sơ ba lần là vượt quá số lần tòa được trả hồ sơ yêu cầu điều tra bổ sung theo khoản 2 Điều 121 BLTTHS. Điều này thể hiện sự cẩn trọng của TAND tỉnh trong việc xét xử vụ án nhưng hậu quả của việc trả hồ sơ nhiều lần làm cho các bị cáo bị kéo dài thời gian tạm giam một cách không thỏa đáng.