Lạ lùng: Càng điều tra, áp thuế CBPG, lượng đường nhập khẩu càng tăng

Ngày 21/09/2020, Bộ Công Thương ban hành Quyết định số 2466/QĐ-BCT về việc điều tra áp dụng biện pháp chống bán phá giá và chống trợ cấp đối với một số sản phẩm đường mía xuất xứ từ Vương quốc Thái Lan.

Ngày 9/2/2021, Bộ Công Thương ban hành Quyết định số 477/QĐ-BCT về việc áp dụng biện pháp CBPG và chống trợ cấp (CTC) tạm thời đối với sản phẩm đường mía có xuất xứ từ Thái Lan.

Tuy nhiên, trong tháng 2/2021, số liệu của Tổng cục Hải quan cho thấy, đường nhập khẩu tiếp tục "đổ bộ" vào thị trường Việt Nam với khối lượng lớn sau khi cơ quan chức năng đã có động thái cứng rắn nhằm bảo vệ ngành sản xuất trong nước.

Cụ thể, tổng lượng đường nhập khẩu trong tháng 2/2021 là 163.881 tấn lớn hơn tháng 1/2021 là 120.510 tấn. Theo nhận định của VSAA, đây là khối lượng rất đáng kể trong bối cảnh khủng hoảng vận chuyển container trên thế giới.

Cũng theo thông tin từ VSSA, không chỉ trong tháng 2, kể từ sau khi Bộ Công Thương có quyết định điều tra, áp dụng biện pháp CBPG, lượng đường nhập khẩu tăng đột biến.

Theo đó, trước khi có quyết định điều tra (tháng 1/2020 đến 9/2020), bình quân mỗi tháng Việt Nam nhập khẩu 116,353 tấn đường. Sau khi có quyết định điều tra (tháng 10/2020 đến 2/2021), bình quân nhập khẩu mỗi tháng tăng lên tới 165,250 tấn. Như vậy, mức độ nhập khẩu tăng 142% so với trước khi có quyết định điều tra.

"Trong tháng 3/2021 chúng tôi chưa có số liệu của Tổng cục Hải quan, nhưng thông tin từ các nhà buôn đường quốc tế cho thấy các yêu cầu đặt hàng từ Việt Nam đối với các loại đường có xuất xứ từ 5 quốc gia (Lào, Campuchia, Malaysia, Myanmar, Indonesia) vẫn rất cao, nhất là khi giá đang giảm trên thị trường quốc tế.

Như vậy, trong tháng 3/2021, đã tiếp tục xuất hiện dấu hiệu của lẩn tránh phòng vệ thương mại ngay từ giai đoạn điều tra CBPG và CTC đối với sản phẩm đường, nhằm đối phó với khả năng có thể bị áp dụng thuế có hiệu lực trở về trước trong quyết định 2466/QĐ-BCT. Thực chất loại hành động lẩn tránh này đang vô hiệu hóa Quyết định số 477/QĐ-BCT", đại diện VSSA chia sẻ.

Đáng chú ý, trong các quốc gia nói trên, Malaysia là quốc gia không trồng mía còn Indonesia và Campuchia là các quốc gia sản xuất không đủ và phải nhập khẩu đường (net sugar importer).

"Số liệu Hải quan tháng 2 cho thấy hoạt động nhập khẩu đường qua các cửa khẩu biên giới Tây Nam với Campuchia và Lào tiếp tục tăng đột biến về lượng với những dấu hiệu bất thường khi giá khai báo nhập khẩu thấp hơn giá nhập khẩu bình quân tại các cửa khẩu khác và thấp hơn cả đường nhập khẩu trực tiếp từ Thái Lan ( nay đã được khẳng định là mức phá giá). Chỉ cần tem phụ (không thể truy xuất thông tin) dán lên bao đường nước ngoài đi kèm hóa đơn (có thể quay vòng) là có thể thoải mái lưu thông mà các cơ quan chức năng không thể làm gì được.

Một dấu hiệu bất thường khác là cần khối lượng bao nhiêu các đầu nậu cũng có thể đáp ứng. Thực chất, đến cuối tháng 3/2021, loại đường "nhập lậu" từ Campuchia và Lào hoàn toàn làm chủ thị trường tự do. Nếu không sớm tìm được giải pháp khắc chế gian lận thương mại đường nhập lậu, triển vọng phục hồi của ngành mía đường Việt Nam sẽ vô cùng khó khăn", đại diện VSSA nhận định.