Lật hồ sơ những vụ ám sát Tổng thống Putin

Vừa qua, Tòa án Moscow đã tuyên bản án 10 năm tù với Ivan Pyanzin, kẻ bị buộc tội âm mưu ám sát Tổng thống Nga Vladimir Putin hồi năm 2011.

Tại Tòa án Moscow, chánh án tuyên tội phạm của Pyanzin là một mối nguy hiểm cao cho xã hội, nhưng cũng lưu ý tình tiết giảm nhẹ, vì công dân Kazhakstan này nghiêm chỉnh thi hành các điều khoản trong thỏa thuận tiền xét xử.
Bên cạnh đó, tòa ghi nhận những nét tích cực như Pyanzin - sinh năm 1984 ở Kazakhstan (thời Liên Xô) - phạm tội lần đầu và anh ta là cha của một đứa bé.

“Xé xe bọc thép”

Theo các nhà điều tra, hồi tháng 12.2011, Pyanzin được mời tham gia một tổ chức ly khai dưới quyền kiểm soát của Doku Umarov, thủ lĩnh phiến quân Hồi giáo ly khai ở Chechnya. Tổ chức này được giao nhiệm vụ ám sát ông Putin để trả thù việc ông giữ một vai trò trong cuộc trấn áp khá chật vật của chính phủ Nga để triệt phá những băng đảng vũ trang trái phép ở Chechnya.

+ Các lãnh tụ Liên Xô gồm Leonid Brezhnev từng thoát khỏi các vụ mưu sát năm 1969. Âm mưu giết Vladimir Lenin của Fanni Caplan năm 1918 suýt thành công, Lenin chỉ bị thương, sáu năm sau qua đời. Âm mưu ám sát Josif Stalin bị phát hiện năm 1943 và có tin Tổng thống Yeltsin bị mưu sát năm 1993. + Sa hoàng Alexander II chết vì bị đánh bom năm 1881 và TTg Pyotr Stolypin bị bắn tại một nhà hát năm 1911.

Các nhà điều tra cho rằng tổ chức này tính cài một chiếc xe con chở đầy chất nổ đậu trên con đường mà đoàn xe của Thủ tướng Putin cùng lãnh đạo Chechnya và Ramzan Kadyrov sẽ đi qua, sau ngày bầu cử Tổng thống Nga (ngày 4.3.2012) mà ông đã dễ dàng thắng cử.

Ngày 4.1.2012, Pyanzin cùng nghi can Adam Osmayev bị bắt tại một căn hộ ở vùng ngoại ô Odessa (miền nam Ukraine) sau khi xảy ra một vụ cháy do tổ ám sát 3 người của hắn đang tập chế một quả bom tự tạo, khiến đồng phạm Ruslan Madayev thiệt mạng, Pyanzin và Adam Osmayev bị thương.

Đến tháng 8.2012, Pyanzin bị dẫn độ từ Ukraine qua Nga để Cơ quan An ninh liên bang Nga (FSB) điều tra.

Còn Osmayev đang bị xét xử tại Ukraine. Các quan chức Ukraine nói Osmayev đồng ý “hợp tác với nhân viên điều tra” vì sợ bị dẫn độ qua Nga. Hắn khai chỗ giấu chất nổ gần cầu Kutuzovsky ở Moscow. Cầu này nối với một đại lộ mà đoàn xe chở ông Putin đi làm thường chạy mỗi ngày. Một quan chức nói số vật liệu nổ có thể xé thủng một xe bọc thép dày.

Nhưng các chuyên gia rành khâu bảo vệ tổng thống nói với báo Moscow Times, rằng rất khó xác định ông Putin - một trong những nhân vật được bảo vệ kỹ lưỡng nhất thế giới - sẽ đi xe nào, vì đoàn xe tổng thống thường có những chiếc xe giống nhau. Mỗi khi đoàn xe ông chạy tốc độ cao khắp Moscow, giao thông tạm ngưng và cảnh sát đứng đầy đường. Căn cứ vào thông tin mưu sát ông Putin nhận được từ đầu năm 2011, Cơ quan Tình báo liên bang Nga (FSO) đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết để bảo đảm an ninh cho các nhà lãnh đạo nước này.

Các tổ chức Hồi giáo ly khai ở Bắc Caucasus đã thực hiện những vụ tấn công hầu như hằng ngày ở vùng núi này. Họ từng tổ chức hai cuộc chiến tranh ly khai ở Chechnya, và trách ông Putin đã ra lệnh cho bộ đội Nga tiến vào Chechnya hồi năm 1999 để đưa vùng này vào tầm kiểm soát của chính phủ Nga.
Cựu giám đốc FSB Nikolai Kovalev gọi vụ mưu sát ông Putin là âm mưu làm mất ổn định tình hình nước Nga trước cuộc bầu cử. Bên cạnh đó, ông Viktor Ozerov, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và an ninh Hội đồng Liên bang Nga, nhận định rằng ông Putin đã tiêu diệt nhiều tên khủng bố và phiến quân nên thông tin về vụ mưu sát không gây nhiều ngạc nhiên.

“Tâm thần bất ổn”

7 ngày trước cuộc bầu cử, kênh truyền hình Channel One (thuộc Nhà nước Nga) đưa tin cơ quan an ninh Ukraine phối hợp cùng FSB bắt hai người tham gia âm mưu ám sát ông Putin bằng mìn chống tăng, theo lệnh của Umarov, thủ lĩnh phiến quân Chechnya. Nghi can Pyanzin khai nhận: ”Họ ra lệnh cho chúng tôi, trước hết phải đến Odessa và học cách chế tạo mìn. Sau đó đến Moscow tấn công vào các mục tiêu kinh tế, và cố gắng ám sát Putin”.

Chúng từ Các tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất qua Thổ Nhĩ Kỳ và đến Ukraine. Channel One còn chiếu hình ảnh một chiếc laptop của Osmayev đang chạy một đoạn băng video ghi cảnh Thủ tướng Putin bước vào chiếc xe hơi. Hắn nói: “Đoạn băng hình được thu lại để chúng tôi có thể nắm được khâu bảo vệ ông Putin. Mục tiêu cuối cùng là đến Moscow và cố gắng ám sát ông ta. Hạn chót là ngay sau cuộc bầu cử Tổng thống”.

Thông tin về kế hoạch ám sát Tổng thống Putin được công bố chưa đầy một tuần trước cuộc bầu cử, khiến có những tin đồn rằng đây chỉ là một vụ “dựng chuyện”. Các chính khách đối lập nói bản tuyên bố cùng lời nhận tội được quay video phát trên TV để làm tăng uy tín ông Putin trong cuộc bầu cử mà ông thắng dễ dàng. Ông trúng cử tổng thống trong bối cảnh ngày càng có nhiều người Nga sợ ông sẽ nắm quyền lực trong 12 năm nếu ông thắng thêm 2 nhiệm kỳ nữa (mỗi nhiệm kỳ 6 năm).

Ông Putin đã giữ chức tổng thống từ năm 2000 đến năm 2008 thì chuyển qua làm thủ tướng và nhường cho ông Dmitry Medvedev làm tổng thống. Nhưng các nhà phân tích lúc ấy đã nói đó chỉ là “quãng nghỉ giải lao” rồi ông sẽ trở lại chức tổng thống.

Chuyên gia cấp cao Pavel Salin nói nỗ lực dàn xếp ông Putin trở thành một mục tiêu bị khủng bố có thể là “phép sáng tạo” của nhóm vận động tranh cử của ông, dù “Dĩ nhiên bọn khủng bố có thể nuôi kế hoạch khử ông Putin hoặc ông Medvedev”. Chuyên gia an ninh Andrei Soldatov lưu ý FSB không đưa tin này trước, mà là người phát ngôn của ông Putin và kênh truyền hình Nhà nước Channel One công bố. Người biểu tình cũng nói đây là “màn trình diễn” nhằm thu hút sự chú ý vào ông Putin và “phát tán” luồng suy nghĩ “đe dọa ở khắp nơi”.

Nhưng Phó giám đốc Channel One là Kirill Kleimenov nói 11 ngày trước cuộc bầu cử, họ nhận được thông tin này từ Hãng tin RIA-Novosti, nhưng ông không giải thích tại sao không công bố sớm hơn. Các quan chức khác của “nhà đài” nói người nào nghĩ đây là “trò đánh bóng” thì người ấy là “kẻ bị tâm thần bất ổn”. Người phát ngôn Dmitry Peskov của ông Putin phủ nhận vào ngày 28.2.2012, gọi các nhận định trên là “báng bổ” và nhấn mạnh âm mưu ám sát ông Putin là có thật: “Về phần Thủ tướng, loại thông tin như vậy không bao giờ khiến ông thay đổi lịch trình làm việc của mình. Ông không hề hủy bỏ các chuyến đi đã được hoạch định cũng như không từ chối đến thăm một nơi nào đó”. Peskov còn nói: “Thủ tướng Putin có rất nhiều kẻ thù có thể làm tất cả mọi việc để không cho ông tiếp tục làm việc nữa”.

Bị mưu sát nhiều lần

Theo báo Vzglyad, kể từ năm 2000, đã có nhiều vụ mưu sát nhằm vào ông Putin. Tháng 2.2000, phiến quân người Chechnya đã dự định ám sát ông Putin khi ông đến St. Petersburg. Sau đó, ngày 18.8.2000, tình báo Ukraine nhận được thông tin về vụ mưu sát người đứng đầu Nhà nước Nga. Bốn người Chechnya cùng một số người từ các nước vùng Cận Đông đã bị bắt và bị trục xuất ra khỏi Ukraine.

Kyanan Rostam người Iraq, đã định kích nổ một lúc vài quả bom trong thời gian ông Putin thăm Azerbaijan năm 2001. Thế nhưng, kế hoạch bị bại lộ và y bị bắt, bị kết án 10 năm tù. Tháng 6-2007, ông Putin cũng bị Al-Qaeda mưu sát nhân dịp tham dự Hội nghị thượng đỉnh Tổ chức Hợp tác kinh tế biển Đen ở Istanbul. Tình báo Thổ Nhĩ Kỳ khi đó đã bắt giữ 5 người.

Tháng 8.2008, bọn khủng bố đã âm mưu đặt chất nổ tại Tượng đài chiến thắng ở thành phố Kislovodsk ngay trước khi ông Putin đến thăm. Thế nhưng, bọn khủng bố đã bị bao vây và bị tiêu diệt trước khi ra tay. Một vụ mưu sát khác đã được hoạch định hồi tháng 6.2009 ở Novgorod. Khi đó, cơ quan tình báo đã bắt một người vùng Stavropol tự chế tạo một số quả bom nhằm mục đích ám sát ông Putin.