Cá chai - Loài cá vừa thô vừa xấu nhưng thịt săn chắc, cực nhiều dinh dưỡng

Cá chai thịt dày, nhiều, mỗi con cá to nặng gần cả ký, thịt thơm, dai, hơi khô, chắc như thịt gà, rất ít xương nhỏ, phần thịt ở đầu cá ngon vì dưới hai mắt cá có một lớp thịt ngon. Vậy loài cá chai là cá gì? Có đặc điểm ra sao? Và các cách chế biến loài cá có thịt chắc như thịt gà này như thế nào? 

Cá chai là cá gì?

Cá chai là một loài cá biển trong họ cá chai (Platycephalidae) sống tại vùng cửa biển. Đây là một loài cá có giá trị kinh tế, được dùng để chế biến thành nhiều món ăn.

Cá chai là một loài cá biển trong họ cá chai sống tại vùng cửa biển. Cá chai có thân tròn, dài đầu rất bằng, dẹt và rộng, gần giống như cá bống. Cá không quá lớn, chúng có độ dài từ 10–20 cm và đến chừng 40 cm. Đường góc và gai trên đầu cá chai thường trơn láng và gai ngắn hơn nhiều so với các loài cá khác.

Cá chai là loại cá phổ biến ở các tỉnh ven biển miền Trung của nước ta. Ở Việt Nam, cá chai phân bố ở miền Trung và Nam Bộ. Cá chai còn được nuôi trồng ở Nhật Bản.

Trên thế giới, các chai phân bố ở vùng Địa Trung Hải, Nam Phi, Ấn độ, Trung Quốc, Đài Loan,...

Đặc điểm của cá chai

Cá chai nhìn bề ngoài xấu xí, thô ráp gồ ghề, trông cá to hơn cổ tay người lớn, chúng trông có da xám thô, thân dài, đuôi nhọn, đầu tròn to dẹt và hai mắt lồi. 

Cá chai thịt dày, nhiều, mỗi con cá to nặng gần cả ký, thịt thơm, dai, hơi khô, chắc như thịt gà, rất ít xương nhỏ, phần thịt ở đầu cá ngon vì dưới hai mắt cá có một lớp thịt ngon. Ngoài phần thịt thơm ngon, phần xương hàm của cá vì thịt ở đây mềm và ngọt.

Cá chai chỉ cho trứng từ độ tháng 2 đến tháng 5 là hết mùa. Nếu vào đầu mùa thì cá trứng chưa nhiều, người bán phải mổ cá, lựa nhặt những con cá trứng ra riêng để bán. Còn nếu cá chai trứng trái mùa thì thường có giá cao hơn so với vụ chính.

Cá chai không chỉ là loài cá có giá trị kinh tế mà còn rất giàu giá trị dinh dưỡng. Loài cá này chứa hàm lượng cao canxi và vitamin D tự nhiên đặc biệt rất tốt cho sức khỏe của con người.

Để bảo quản cá chai tươi ngon, trước tiên phải chọn những con cá tươi sống, không ươn đánh bắt ở vùng biển Việt Nam, sau đó ta sơ chế cá bằng cách sau khi mổ vứt bỏ bộ ruột, dùng dao xẻ dọc theo bụng cá từ đầu đến sát đuôi và giữ lại phần thân và trứng của cá. 

Loài cá này chứa hàm lượng cao canxi và vitamin D tự nhiên. Cá có thể ăn tươi hoặc phơi khô ăn dần. Cá chai được chế biến thành nhiều món ngon khác nhau như cá chai nướng trui, cá chai kho keo,...

Từ tháng 2 đến tháng 5 là thời điểm cá chai có trứng. Cá chai trứng một nắng còn được gọi là cá đùi gà. Cá chai trứng khi rán ăn rất giòn, ngon và đưa cơm.

Cá chai thường có rải rác quanh năm nhưng sản lượng lớn nhất là vụ cá tháng 4-5 âm lịch và vụ cá cuối năm, từ tháng 9-10 âm lịch. Đây cũng là những thời điểm cá nhiều, thịt béo, thơm ngon nhất trong năm.

Cá chai chế biến được thành những đặc sản gì?

Cá chai là nguồn thực phẩm bổ dưỡng cho con người. Chúng thường được đánh bắt để phục vụ nhu cầu ăn uống. Có một số món ăn ngon được làm từ cá chai mà có thể bạn chưa biết.

Để cảm nhận hương vị cá chai một cách trọn vẹn nhất bạn có thể chế biến món cá chai nướng.  Từ phần thịt thơm mềm cho đến vị ngọt đặc trưng của thịt cá mà rất ít loài cá biển có được. 

Người ta sơ chế cá bằng cách sau khi mổ vứt bỏ bộ ruột, dùng dao xẻ dọc theo bụng cá từ đầu đến sát đuôi sau đó cho hành lá, ớt xanh giã nhỏ, muối hột vào bụng cá, kẹp bằng vỉ và đưa lên bếp than hồng, cá nướng sơ một lửa thì đặt lá lốt lên. 

Tùy theo cá to hay nhỏ mà sắp đặt lớp lá lốt dày hay mỏng để lửa không bén vào da cá. Khi lớp lá lốt vừa cháy xem xém cũng là lúc thịt cá chai chín tới.

Sau khi làm xong, thịt cá được để nguyên con hay cắt thành lát tùy theo cách chế biến của nhiều người. Nếu làm món cá chai nướng thì con nhỏ có thể để nguyên, con lớn cắt thành từng khoanh tròn đều rồi ướp muối ớt với nước sả, thêm các gia vị khác rồi đem nướng lửa than.

Ngoài ra còn có món cá chai kho keo, chúng cũng có thể chế biến thành nhiều món ngon như chiên, kho rim hay kho tộ, đặc biệt kho với nghệ tươi, nếu cá chai nướng trui là không cần ướp bất kỳ loại gia vị nào cả để giữ nguyên hương vị giòn ngọt của cá, ngoài ra còn món cá chai nướng mỡ chài lá lót. Cá chai ăn kèm rau cải cuốn với bánh tráng, chấm với nước sốt chua ngọt gồm có cà chua. Cá chai kho còn thích hợp dùng với xôi trắng, cháo trắng hay cháo gạo lứt.