“Mỗi người dân đều có trách nhiệm thực hiện thắng lợi mục tiêu Đại hội XIV của Đảng”

Thực hiện Diễn đàn “Góp ý kiến vào dự thảo các văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng”, Báo Dân Việt đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Túc, Ủy viên Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, về những điểm mới, tinh thần đổi mới và vai trò của nhân dân trong các dự thảo văn kiện lần này.

Vai trò của nhân dân và của Mặt trận Tổ quốc sẽ tiếp tục được phát huy mạnh mẽ

Thưa ông, dưới góc nhìn của một người nhiều năm tham gia góp ý cho các kỳ Đại hội, ông đánh giá ra sao về tinh thần đổi mới và nội dung trọng tâm của các dự thảo văn kiện trình Đại hội XIV?

- Điều đầu tiên tôi thấy là chủ đề Đại hội lần này rất ngắn gọn, rõ ràng và dễ hiểu. Người dân đọc là nhớ ngay như "Dưới lá cờ vẻ vang của Đảng...", không dài dòng như các kỳ Đại hội trước. Đây là một sự thay đổi rất đáng chú ý.

Điểm thứ hai, chủ đề Đại hội tập trung trực tiếp vào mục tiêu phấn đấu đến năm 2030, nhấn mạnh tinh thần tự chủ chiến lược, tự lực, tự cường, tự phấn đấu để hoàn thành nhiệm vụ của kỷ nguyên mới.

Nếu như trước đây, các văn kiện thường nêu nhiều nội dung dài, dàn trải, từ xây dựng, chỉnh đốn Đảng, đẩy mạnh đổi mới, đến quan hệ quốc tế… khiến mục tiêu phát triển bị chìm lẫn, thì lần này văn kiện đã thể hiện rõ ràng hơn trọng tâm hành động, giúp mọi người dân thấy được vai trò và trách nhiệm của mình trong việc thực hiện thắng lợi các mục tiêu Đại hội đề ra.

Nói cách khác, cách trình bày ngắn gọn, trực diện khiến cho người dân cảm thấy mình là một phần trong tiến trình đó, chứ không chỉ là người đứng ngoài quan sát.

Với vai trò là Ủy viên Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam, ông đánh giá thế nào về tinh thần đổi mới trong các dự thảo văn kiện, đặc biệt là nội dung liên quan đến củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc?

- So với nhiệm kỳ trước, tôi thấy tinh thần đổi mới trong văn kiện Đại hội XIV thể hiện khá rõ. Trước hết là hình thức trình bày được rút gọn, cô đọng và dễ tiếp cận hơn. Nếu như Đại hội XIII có tới ba tập văn kiện thì lần này đã được tích hợp, thống nhất lại, giúp người đọc thuận tiện theo dõi và dễ nắm bắt trọng tâm.

Thứ hai, vấn đề lý luận được trình bày gọn gàng, không sa đà phân tích, nhưng vẫn đảm bảo tính tổng kết và định hướng. Điều này thể hiện sự chín muồi trong tư duy của Đảng về lý luận và thực tiễn phát triển đất nước.

Đặc biệt, trong nội dung về đại đoàn kết toàn dân tộc, văn kiện nhấn rất mạnh đến vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam - nòng cốt chính trị trong việc phát huy quyền làm chủ của nhân dân, gắn bó máu thịt giữa Đảng, Nhà nước với Nhân dân.

Muốn làm được điều đó, Mặt trận phải tăng cường giám sát và phản biện xã hội để mọi chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước sát với thực tiễn, với lợi ích, nguyện vọng của nhân dân.

Tôi cũng đánh giá cao việc lần này văn kiện nêu rõ và nhấn mạnh lại nội dung này. Trước đây, khái niệm “giám sát, phản biện xã hội” lần đầu tiên được đưa vào Đại hội X, nhưng sau đó còn có ý kiến băn khoăn. Mãi đến năm 2013, với Quyết định 217 và 218 của Bộ Chính trị, vai trò của Mặt trận mới được thể chế hóa rõ hơn.

Còn lần này, nội dung đó đã được khẳng định rất mạnh, với nhiều cơ chế và giải pháp cụ thể để Mặt trận sát dân, gần dân hơn, thực hiện hiệu quả phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”.

Vậy với vai trò là một người gắn bó nhiều năm với công tác Mặt trận, ông kỳ vọng gì vào việc cụ thể hóa chủ trương “phát huy vai trò giám sát và phản biện xã hội của MTTQ Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội” trong nhiệm kỳ tới để góp phần xây dựng Đảng và hệ thống chính trị ngày càng trong sạch, vững mạnh?

- Tôi hi vọng rằng qua thực tiễn cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, Đảng ta sẽ càng thấy rõ hơn vai trò to lớn của nhân dân. Bác Hồ từng nói: “Dễ trăm lần không dân cũng chịu. Khó vạn lần dân liệu cũng xong…”.

Cuộc đấu tranh chống tham nhũng là cuộc đấu tranh gian khổ, lâu dài; muốn thắng lợi thì phải huy động được sức mạnh của nhân dân. Bởi ở đâu có dân, ở đó có giám sát, có tiếng nói trung thực. Người dân chính là “tai mắt” giúp phát hiện, ngăn ngừa tiêu cực, tham nhũng.

Mặt khác, một trong những “căn bệnh bẩm sinh” của bất cứ bộ máy nhà nước nào là quan liêu, xa dân, tham nhũng. Vì vậy, Mặt trận phải là cầu nối để nhân dân tham gia đánh giá cán bộ, công chức, đảng viên xem họ có hoàn thành nhiệm vụ hay không, có gần dân, hiểu dân hay không.

Nếu chỉ trông chờ vào bộ máy kiểm tra, giám sát nội bộ thì chưa đủ; cần có giám sát của dân, để đúng với tinh thần “Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân”.

Tôi tin rằng, với cách tiếp cận mới trong dự thảo văn kiện lần này, vai trò của nhân dân và của Mặt trận Tổ quốc sẽ tiếp tục được phát huy mạnh mẽ, góp phần xây dựng Đảng và hệ thống chính trị ngày càng trong sạch, vững mạnh, gắn bó máu thịt với nhân dân.

Góp ý của nhân dân phải thực chất, tránh hình thức

Một trong những điểm mới của dự thảo lần này là nhấn mạnh vai trò của nhân dân trong xây dựng Đảng, xây dựng Nhà nước pháp quyền và hệ thống chính trị. Ông nhìn nhận như thế nào về việc thể chế hóa quan điểm “lấy dân làm gốc” trong văn kiện Đại hội XIV?

- Tôi cho rằng đây là điểm rất quan trọng và có tính đột phá trong dự thảo lần này. Quan điểm “lấy dân làm gốc” vốn là tư tưởng xuyên suốt của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nhưng việc thể chế hóa nó một cách toàn diện, đồng bộ trong văn kiện Đại hội XIV là bước phát triển mới về nhận thức và hành động của Đảng.

Chúng ta đã nói nhiều về việc “dân là chủ, dân làm chủ”, nhưng lần này, dự thảo nêu rõ cơ chế, phương thức để thực hiện điều đó, từ việc nhân dân tham gia xây dựng đường lối, chủ trương, chính sách, đến việc giám sát, phản biện, đánh giá cán bộ, công chức, và thụ hưởng thành quả phát triển.

Nói cách khác, nhân dân không chỉ là người “đồng hành” mà là chủ thể trung tâm của công cuộc đổi mới, là nền tảng để củng cố niềm tin, tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân.

Khi nhân dân thật sự được tham gia, được bàn, được kiểm tra và được hưởng thụ, thì mọi chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước mới có sức sống, mới đi vào lòng dân, trở thành động lực phát triển bền vững.

Theo ông, để các dự thảo văn kiện thật sự đi vào cuộc sống, phản ánh được tâm tư, nguyện vọng của các tầng lớp nhân dân, nhất là nông dân, công nhân, người lao động ở cơ sở, chúng ta cần làm gì để việc góp ý của nhân dân trở nên thực chất, hiệu quả hơn trong giai đoạn hiện nay?

- Theo tôi, điều đầu tiên là phải tạo điều kiện để người dân được nói thật, nói thẳng, nói hết ý kiến của mình. Góp ý cho Đảng, cho văn kiện Đại hội là quyền, đồng thời là trách nhiệm chính trị của mỗi công dân, vì thế phải làm sao để tiếng nói đó được tôn trọng, lắng nghe một cách thực chất, nhưng chúng ta phải làm nghiêm túc, phải tránh bệnh hình thức.

Muốn vậy, các cấp ủy, Mặt trận và các tổ chức chính trị - xã hội cần đa dạng hóa hình thức tiếp nhận ý kiến, nhất là với nông dân, công nhân, người lao động, những người không dễ tiếp cận văn bản dài và ngôn ngữ mang tính lý luận. Có thể thông qua các buổi đối thoại, tọa đàm nhỏ, qua mạng xã hội, qua hệ thống Mặt trận ở cơ sở để tổng hợp, phản ánh trung thực.

Đặc biệt, với đội ngũ nông dân - lực lượng đông đảo nhất của xã hội phải đưa việc lấy ý kiến về văn kiện đến từng chi hội, từng thôn, từng tổ dân phố, qua đó nghe được tiếng nói thật của người dân. Bởi như Bác Hồ từng nói, “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra” không chỉ là quyền, mà còn là trách nhiệm.

Chúng ta cũng cần phát huy vai trò phản biện của giới trí thức, nhà khoa học, người có uy tín trong cộng đồng, bởi họ là cầu nối quan trọng giúp chuyển tải ý kiến của dân một cách khoa học, hệ thống và có cơ sở lý luận. Càng nhiều kênh phản biện độc lập, càng giúp Đảng có thêm “kênh radar” để phát hiện vấn đề từ sớm, từ xa…

Điều quan trọng nữa là phải có cơ chế phản hồi rõ ràng, để nhân dân thấy rằng ý kiến của mình không bị bỏ qua. Nếu người dân góp ý mà không biết ý kiến đó đi đâu, có được tiếp thu hay không, thì lần sau họ sẽ không mặn mà nữa.

Khi dân góp ý và thấy được sự thay đổi, dù nhỏ thôi, thì họ sẽ tin và sẽ tiếp tục đồng hành cùng Đảng, cùng chính quyền.

Tăng cường giám sát, kiểm tra, bảo đảm sự trong sạch của bộ máy và niềm tin của nhân dân

Thưa ông, từ góc nhìn thực tiễn công tác Mặt trận, ông có lưu ý gì thêm về yếu tố văn hóa xã hội tác động đến việc xây dựng đội ngũ cán bộ ở cơ sở?

- Chúng ta thấy rằng, phần lớn người dân Việt Nam sống ở nông thôn, nơi mà tình làng nghĩa xóm và mối quan hệ dòng họ có ảnh hưởng rất sâu sắc, thậm chí nó đã ăn vào máu qua nhiều thế hệ.

Một người làm cán bộ ở thôn, xã thường được cả dòng họ, cả làng tự hào, nhưng cũng rất khó cho họ nếu không thực hiện theo “tình làng nghĩa xóm” hay những gì dòng họ mong muốn thì có thể bị xa lánh, tẩy chay. Đây là yếu tố khách quan, nhưng cũng là một rào cản trong thực thi kỷ cương, pháp luật.

Chính vì vậy, không ít vụ việc sai phạm thời gian qua bắt nguồn từ tâm lý đó, muốn làm điều có lợi cho dòng họ, cho làng, cho xã, nhưng lại vô tình vi phạm quy định của Nhà nước. Thực tiễn này đặt ra yêu cầu đối với Đảng và hệ thống chính trị là phải giúp cán bộ cơ sở vượt qua những “vòng cương tỏa” vô hình ấy, để họ làm đúng, làm tròn trách nhiệm với dân, với Đảng.

Mặt khác, trong thời đại công nghệ thông tin, dù có luân chuyển cán bộ sang địa phương khác, thì nguy cơ móc nối vì lợi ích nhóm vẫn có thể xảy ra, do sự liên hệ dễ dàng qua mạng. Vì vậy, càng phải tăng cường giám sát, kiểm tra, nhất là với những người có chức, có quyền, để bảo đảm sự trong sạch của bộ máy và niềm tin của nhân dân.

Thưa ông, trong bối cảnh tình hình thế giới và trong nước có nhiều biến động, các thế lực thù địch không ngừng chống phá nền tảng tư tưởng của Đảng, theo ông, các dự thảo Văn kiện Đại hội XIV đã thể hiện như thế nào tinh thần kiên định chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, đồng thời tăng cường đồng thuận xã hội trong khối đại đoàn kết toàn dân tộc?

- Tôi thấy rằng dự thảo văn kiện lần này vẫn thể hiện rõ tinh thần kiên định, nhất quán đối với chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh - nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho mọi hành động của Đảng ta. Đặc biệt, lần đầu tiên Đảng ta cũng xác định thêm "lý luận về đường lối đổi mới" là bộ phận cấu thành nền tảng tư tưởng của Đảng.

Nhưng điểm mới là sự kiên định ấy không phải là bảo thủ, mà là kiên định trên cơ sở đổi mới, sáng tạo và thích ứng với bối cảnh mới. Việc bổ sung "lý luận về đường lối đổi mới" vào nền tảng tư tưởng của Đảng là một bước phát triển có ý nghĩa lịch sử, thể hiện sự trưởng thành về tư duy lý luận, năng lực tổng kết thực tiễn và bản lĩnh tự đổi mới của Đảng; cho thấy Đảng không giáo điều, không rập khuôn, mà luôn biết kế thừa, bổ sung và phát triển sáng tạo, gắn lý luận với thực tiễn, làm giàu thêm kho tàng lý luận - tư tưởng của cách mạng Việt Nam.

Có thể nói, Dự thảo văn kiện lần này đã khẳng định rất rõ: phải nắm vững và vận dụng sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, phù hợp với thực tiễn Việt Nam và xu thế của thời đại. Điều đó cho thấy Đảng ta không chỉ giữ vững gốc, mà còn biết vươn lên bằng trí tuệ Việt Nam, bản lĩnh Việt Nam, khát vọng Việt Nam.

Bên cạnh đó, văn kiện lần này cũng đặc biệt nhấn mạnh xây dựng đồng thuận xã hội, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc, coi đây là nhân tố quyết định để bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng trước những luận điệu xuyên tạc, chia rẽ của các thế lực thù địch.

Khi lòng dân thuận, ý Đảng hợp, thì dù tình hình thế giới có phức tạp đến đâu, chúng ta vẫn có thể giữ vững độc lập, tự chủ và vững vàng đi lên con đường xã hội chủ nghĩa mà Bác Hồ và Đảng đã lựa chọn.

Xin cảm ơn ông!

×