Một cuộc xung đột đẫm máu khác ở châu Âu diễn ra bên lề chiến tranh Nga-Ukraine

Tuần trước, một trung sĩ cảnh sát người Albania ở Kosovo và ba kẻ tấn công người Serb được trang bị vũ khí hạng nặng đã thiệt mạng trong một cuộc đấu súng chết người ở Bắc Kosovo, trong đó ít nhất một chính trị gia hàng đầu của Serbia thừa nhận ông ta đã tham gia. Vài ngày sau, Mỹ đã đưa ra cảnh báo nghiêm khắc để đáp lại các phong trào quân sự của Serbia được quan sát gần biên giới trên thực tế giữa Serbia với Kosovo nơi chủ yếu là người dân tộc Albania và cộng đồng người theo đạo Hồi.

Trong khi một số binh sĩ Serbia được cho là đã được triệu hồi khỏi biên giới và Tổng thống Serbia Aleksandar Vuvic tuyên bố ông "không muốn chiến tranh", các đặc phái viên của cả hai bên trong cuộc đối đầu đã bày tỏ với Newsweek về khả năng leo thang hơn nữa nếu các căng thẳng không được giải quyết.

Ilir Dugoli, đại sứ Kosovo tại Mỹ, nói với Newsweek rằng: "An ninh của toàn khu vực đang bị đe dọa". Ông này cáo buộc Tổng thống Vucic "một lần nữa cố gắng thao túng trước những bằng chứng không thể chối cãi về sự tham gia trực tiếp của Serbia vào việc huấn luyện và lập kế hoạch cho một cuộc xâm lược quân sự".

Nhưng Marko Duric, đại sứ Serbia tại Mỹ đã đổ lỗi cho Thủ tướng Kosovo Albin Kurti về những xích mích ngày càng tồi tệ, người mà Duric cho rằng đã theo đuổi "những nỗ lực đàn áp người Serbia ở Kosovo và kích động xung đột với Serbia".

Duric nói với Newsweek: "Trong hai năm kể từ khi Kurti lên nắm quyền, ông ấy đã thúc đẩy cách tiếp cận cực đoan và bạo lực nhất để đối phó với cộng đồng người Serb ở Kosovo", điều này đã dẫn đến hơn 275 cuộc tấn công bạo lực nhằm vào thường dân vô tội.

Mặc dù mối đe dọa bạo lực mới bùng phát là mối nguy hiểm hiện hữu, nhưng mối thù Serbia-Kosovo bắt nguồn từ những căng thẳng kéo dài ở vùng Balkan sau sự tan rã của nhà nước xã hội chủ nghĩa cũ Nam Tư vào những năm 1990. Sự sụp đổ của liên minh đa sắc tộc lần đầu tiên được hình thành sau Thế chiến thứ nhất đã gây ra một thập kỷ xung đột dọc theo các ranh giới sắc tộc, dân tộc và tôn giáo, đồng thời thu hút sự can thiệp chiến đấu lần đầu tiên của NATO.

Nổi lên từ tình trạng hỗn loạn là các quốc gia hiện đại như Bosnia và Herzegovina, Croatia, Montenegro, Bắc Macedonia, Serbia và Slovenia, trong khi tình trạng của Kosovo vẫn là vấn đề tranh chấp quốc tế kể từ khi nước này tuyên bố độc lập khỏi Serbia vào năm 2008.

Các quốc gia công nhận nền độc lập của Kosovo bao gồm Mỹ và phần lớn NATO và Liên minh châu Âu, với những ngoại lệ đáng chú ý là Bosnia và Herzegovina, Hy Lạp, Hungary, Romania và Tây Ban Nha. Những nước khác không công nhận nền độc lập của Kosovo là Serbia, cả Nga và Ukraine, và các thành viên BRICS cốt lõi có ảnh hưởng, ngoài Nga còn có Trung Quốc, Brazil, Ấn Độ và Nam Phi.

Trong khi cộng đồng quốc tế có thể bị chia rẽ gần như một nửa về vấn đề này, những trường hợp bạo lực như vụ xảy ra vào cuối tháng trước đã thu hút sự quan tâm chung. Chưa hết, hai câu chuyện khác nhau đã xuất hiện.

Ông Duric tuyên bố rằng: "Chính phủ Serbia chân thành lấy làm tiếc về vụ bạo lực bi thảm diễn ra vào ngày 24/9". Đồng thời, ông nói "người ta nói rằng Kurti đã không cho phép phái bộ của Liên minh Châu Âu tại Kosovo (EULEX) tham gia vào cuộc điều tra sau bạo lực".

Ông Duric khẳng định: "Như Tổng thống Vucic đã nói, chúng tôi có bằng chứng đáng kể cho thấy các tù nhân không có vũ khí đã bị từ chối chăm sóc y tế, và ít nhất một trường hợp, bị bắn chết khi đang nằm trên mặt đất. Chúng ta cần một cuộc điều tra quốc tế đầy đủ để tìm hiểu tận cùng những gì đã xảy ra".

Đặc phái viên Serbia cũng đặt câu hỏi tại sao ngay từ đầu các nhân viên an ninh Kosovo lại có mặt ở Bắc Kosovo do người sắc tộc Serbia thống trị, điều mà ông cho rằng chỉ được phép khi có sự chấp thuận của NATO, dựa trên một thỏa thuận kéo dài hàng thập kỷ. Ông chỉ ra những gì ông cho là một chuỗi dài các hành vi lạm dụng có thể tạo điều kiện cho một vụ việc như vậy xảy ra.

Duric nói: "Chúng tôi đã cảnh báo trong nhiều năm rằng tình hình nhân quyền ở Kosovo là không thể chấp nhận và sớm hay muộn sẽ có ai đó - vì thất vọng và tuyệt vọng - tự mình giải quyết vấn đề, chỉ để đảm bảo an toàn và sự sống còn cũng như an ninh cho ngôi nhà và gia đình của họ".

Tuy nhiên, Dugoli cho biết Kosovo có "bằng chứng cụ thể" cho thấy hoạt động này là kết quả của "cuộc chiến tranh lai của Serbia".

Đại sứ Kosovo cho biết: "Cuộc tấn công khủng bố này, do Serbia lên kế hoạch và hỗ trợ cả về tài chính và chính trị, là mối đe dọa nghiêm trọng đối với chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ và an ninh quốc gia của Kosovo".

Căng thẳng giữa Serbia và Kosovo đã bùng phát ở mức khủng hoảng ít nhất kể từ tháng 7 năm ngoái, khi thời hạn 11 năm cho phép người dân tộc Serb ở Bắc Kosovo tiếp tục sử dụng biển số xe do Serbia cấp cho phương tiện của họ đã hết hạn. Các cuộc biểu tình, sự từ chức hàng loạt của người Serbia ở Kosovo và bạo lực thỉnh thoảng bùng phát trong khoảng một năm cho đến khi cuộc bầu cử địa phương vào tháng 4 này trở thành điểm nóng mới, khi cảnh sát Kosovo được triển khai tới Bắc Kosovo để bổ nhiệm các ứng cử viên thị trưởng người dân tộc Albania giành được tỷ lệ bỏ phiếu thấp nhưng phần lớn bị tẩy chay bởi người dân tộc Serb.

Các cuộc đụng độ nổ ra khiến hàng chục người bị thương, trong đó có các thành viên của Lực lượng gìn giữ hòa bình Kosovo (KFOR) của NATO đang cố gắng dập tắt bạo lực. Các quan chức Serbia và Kosovo đổ lỗi cho nhau vì cố tình xúi giục tình trạng bất ổn.

Giờ đây, sau cuộc đụng độ chết người mới nhất, Kosovo đang kêu gọi cộng đồng quốc tế hành động chống lại Serbia.

Dugoli nói: "Chúng tôi rất biết ơn các đối tác vì phản ứng nhanh chóng của họ và hy vọng rằng đây là lúc chúng tôi sẽ không quay trở lại hoạt động kinh doanh như thường lệ với một quốc gia tài trợ cho khủng bố, tìm cách gây bất ổn cho khu vực đe dọa các nước láng giềng của mình, và một quốc gia đã nói rõ rằng họ đang chờ đợi thời điểm này để cố gắng hoàn thành dự án Greater Serbia, hiện được gọi một cách hoa mỹ là 'thế giới Serbia'".

Ông nói thêm: "Đây là thời điểm yêu cầu lên án và trừng phạt cụ thể chống lại một chế độ nuôi dưỡng căng thẳng và thúc đẩy bạo lực", đồng thời kêu gọi cộng đồng quốc tế "đảm bảo rằng Serbia công nhận và tôn trọng độc lập và chủ quyền của các nước láng giềng".

Tuy nhiên, người đồng cấp Serbia của ông khẳng định rằng "Serbia không có động cơ, cả về mặt chính trị lẫn kinh tế, để leo thang xung đột quân sự". Đúng hơn, ông Duric lập luận, "chính phủ Serbia hiện đang làm mọi thứ trong khả năng của mình để giảm căng thẳng leo thang."

Duric nói: "Chúng tôi đang vận động để buộc bất kỳ công dân Serb nào liên quan đến bạo lực phải chịu trách nhiệm hoàn toàn. Chúng tôi đang yêu cầu các đối tác quốc tế của chúng tôi ở Washington và Brussels ủy quyền cho sứ mệnh KFOR của NATO đảm nhận các nhiệm vụ trị an và an ninh ở các khu vực có người Serb sinh sống và chúng tôi đang kêu gọi thành lập một cuộc điều tra quốc tế về những gì đã xảy ra ở Banjska vào ngày 24/9". 

"Chúng tôi chỉ mong ông Kurti cũng làm như vậy", ông nói thêm.

×