Một loài thủy sản của Việt Nam đang gặp 2 đối thủ mạnh tại thị trường Trung Quốc

Xuất khẩu thủy sản, nhìn từ thị trường Trung Quốc, Mỹ

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), thị trường thủy sản tháng 3/2023 có một sự kiện nổi bật là Hội chợ Thủy sản Quốc tế Bắc Mỹ vừa mới diễn ra từ ngày 12-14/3/2023 với sự tham gia của hàng trăm doanh nghiệp trên thế giới, trong đó có 17 doanh nghiệp hàng đầu của Việt Nam.

Năm nay, số lượng doanh nghiệp tham gia hội chợ này tăng mạnh, nhất là ở khu vực châu Á, Thái Bình Dương. Nhiều đối tác truyền thống và các nhà nhập khẩu mới đến hội chợ với mong muốn tìm kiếm các sản phẩm mới của Việt Nam.

Do vậy, Hội chợ Bắc Mỹ năm nay kỳ vọng sẽ thúc đẩy giao thương thủy sản Việt Nam với Mỹ và các nước khác hồi phục từ sau quý I.

Theo bà Lê Hằng, Giám đốc Truyền thông của VASEP, xuất khẩu thủy sản sang Mỹ có chiều hướng sụt giảm từ quý cuối năm 2022 và tiếp đà giảm sâu trong 2 tháng đầu năm nay. Đến nay, Mỹ chỉ còn chiếm 14,5% tổng xuất khẩu thủy sản Việt Nam, nhưng vẫn giữ vị trí thị trường nhập khẩu số 1.

Dù lạm phát hạ nhiệt, giá xăng giảm, nhưng các chi phí sản xuất và giá các sản phẩm thiết thực của Mỹ vẫn cao. Người dân Mỹ vẫn phải thắt chặt chi tiêu trong giai đoạn này, và có xu hướng tiêu thụ sản phẩm có giá thấp hơn.

Tính đến hết tháng 2/2023, xuất khẩu thủy sản Việt Nam sang Mỹ đạt 155 triệu USD, giảm 55% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong đó, riêng tôm chiếm 37%, cá ngừ chiếm 23%, cá tra chiếm 17% và các mặt hàng cá biển khác chiếm 15%.

Ngoài thị trường Mỹ, trong kịch bản xuất khẩu thủy sản của Việt Nam năm 2023, Trung Quốc được coi là động lực thúc đẩy, sau khi nước này dỡ bỏ hoàn toàn chính sách zero Covid.

"Tuy nhiên, Trung Quốc như một miếng bánh lớn đang bị chia sẻ bởi nhiều nước xuất khẩu, tạo ra sức ép cạnh tranh quá lớn. Đối với Việt Nam, có 2 đối thủ lớn nhất là Ecuador và Ấn Độ, đang chiếm thị phần chi phối với hơn 60% nhập khẩu tôm của Trung Quốc. Thế mạnh của 2 nước này là sản phẩm tôm đông lạnh, cỡ nhỏ, giá rẻ. Không chỉ tôm, đối với các mặt hàng thủy hải sản khác, như các loài cá biển, mực, bạch tuộc...Việt Nam cũng phải đối mặt với sự cạnh tranh của các nhà xuất khẩu và các thương gia thủy sản từ các nước", bà Lê Hằng nhận định.

Hai tháng đầu năm nay, xuất khẩu thủy sản sang Trung Quốc và Hongkong đạt gần 151 triệu USD, giảm 11% so với cùng kỳ, chủ yếu vì giảm trong tháng 1. 

Trung Quốc là thị trường nhập khẩu lớn nhất

Theo thống kê Hải quan, tính đến giữa tháng 3/2023, xuất khẩu thủy sản của Việt Nam đạt 1,4 tỷ USD, giảm 28% so với cùng kỳ năm ngoái. Ước xuất khẩu quý I/2023 sẽ đạt khoảng 1,85 tỷ USD, giảm 27% so với quý I/2022.

Riêng tháng 3/2022, xuất khẩu thủy sản ước đạt 780 triệu USD, giảm 24% so với cùng kỳ năm 2022. Xuất khẩu các mặt hàng chủ lực vẫn giảm 8 – 39%. Trong đó, xuất khẩu tôm giảm 39%, cá tra giảm 23%, cá ngừ giảm 33%, mực bạch tuộc giảm 8%. Tuy nhiên, xuất khẩu các loài cá biển khác vẫn tăng trưởng dương 11% so với cùng kỳ năm ngoái.

Tính đến hết quý I, xuất khẩu tôm mang về 577 triệu USD, giảm 40%, cá tra đạt 447 triệu USD, thấp hơn 32% so với cùng kỳ và cá ngừ giảm 31% đạt 179 triệu USD. Xuất khẩu mực, bạch tuộc cũng thấp hơn 8% so với cùng kỳ đạt 54 triệu USD. Riêng xuất khẩu các loài cá biển vẫn tăng nhẹ 3% đạt 435 triệu USD.

Chuyên gia của VASEP dự báo, xuất khẩu thủy sản sẽ hồi phục dần từ quý II sau khi diễn ra các chương trình hội chợ quốc tế tại Mỹ và EU thu hút thêm các bạn hàng đến với Việt Nam.

"Trung Quốc sẽ trở thành thị trường nhập khẩu lớn nhất, nhưng áp lực cạnh tranh rất lớn vì các nhà xuất khẩu và các thương gia các nước cũng tập trung vào thị trường này sau mở cửa", bà Lê Hằng nhận định.

Từ thực tế biến động thị trường, chuyên gia của VASEP khuyến cáo, các doanh nghiệp thủy sản có điều chỉnh hợp lý các sản phẩm xuất khẩu. Ví dụ, với Trung Quốc thì ngoài sản phẩm đông lạnh, doanh nghiệp nên tận dụng lợi thế về vị trí địa lý gần để tăng xuất khẩu tôm, hải sản tươi/sống cho phân khúc nhà hàng, khách sạn, du lịch.

Với các thị trường lớn khác như Mỹ, EU,  doanh nghiệp quan tâm hơn đến xu hướng nhập khẩu hàng cho các siêu thị châu Á, nghĩa là các dòng sản phẩm truyền thống của người châu Á vẫn đang hút khách: hàng khô, nước mắm, mắm ruốc…