Một thảm họa đáng sợ đang phá vỡ Ukraine từ bên trong

Những vụ “bắt lính” bất thình lình trên đường phố

Theo nhà báo Hockenos, ở Ukraine ngày nay, không có chủ đề nào gai góc hơn nghĩa vụ quân sự bắt buộc. Ít ai muốn công khai bàn đến chuyện nhập ngũ; đặc biệt đàn ông trong độ tuổi từ 25 đến 60 càng tỏ ra kín tiếng.

“Mọi thứ quá nhạy cảm. Tôi hy vọng anh hiểu”, một người đàn ông Ukraine nói với nhà báo Hockenos và nhắc đến nhiều gia đình ông quen biết có con trai, anh em hay cha mình đang ngoài mặt trận – hoặc đã bỏ mạng ở đó.

Một số người lo ngại rằng lên tiếng về vấn đề này có thể khiến họ phải nhận giấy triệu tập từ Bộ Quốc phòng Ukraine. Hoặc tệ hơn, họ có thể bị lực lượng tuyển quân bất ngờ bắt giữ trên đường phố, và nếu giấy tờ xác nhận họ còn trong diện nghĩa vụ, họ sẽ bị đưa thẳng đến trại huấn luyện rồi ra tiền tuyến.

Đầu tháng 10, Marco – một nhà phân tích năng lượng Ukraine (yêu cầu giấu tên) – kể rằng em rể của anh, một chuyên gia IT, đã bị cảnh sát giao thông chặn lại trên một con đường gần Kiev. Nhưng họ không đi một mình mà đi cùng là nhân viên Bộ Quốc phòng thuộc đơn vị tuyển quân. Họ yêu cầu xem “sổ quân sự” – một loại giấy tờ bắt buộc đối với mọi nam giới Ukraine từ 18 đến 60 tuổi, ghi rõ thông tin về tuổi tác, nghề nghiệp và tình trạng sức khỏe.

Em rể của Marco thiếu giấy khám sức khỏe định kỳ hằng năm, và ngay lập tức bị đưa đến phòng khám để kiểm tra y tế trong hai giờ. Ngày hôm sau, anh bị chuyển thẳng đến thao trường huấn luyện bên ngoài Kiev.

Sức ép ngày càng tăng, nỗi lo sợ thường trực của hàng triệu gia đình

Những trường hợp như vậy ngày càng phổ biến và gieo rắc nỗi lo lắng trên khắp cả nước. Trong các quán cà phê ở Kiev, chủ đề nhập ngũ gần như bị tránh né. Những người đàn ông vẫn tụ tập, nhưng cuộc trò chuyện chuyển hướng sang bóng đá, công việc hay gia đình. Chỉ cần nhắc đến nghĩa vụ quân sự, không khí lập tức nặng nề.

Các gia đình có con trai trong độ tuổi quân dịch phải sống trong căng thẳng thường trực. Nhiều bậc cha mẹ cho biết họ gần như “nghe ngóng từng tiếng gõ cửa”, sợ rằng đó có thể là thông báo gọi nhập ngũ. Một số khác tìm mọi cách để trì hoãn hoặc xin miễn nghĩa vụ, từ việc chứng minh vấn đề sức khỏe đến hối lộ quan chức tuyển quân.

Trong khi đó, đối với chính quyền Kiev, chiến tranh càng kéo dài đồng nghĩa với nhu cầu ngày càng lớn về tân binh. Lực lượng Ukraine đã chịu thương vong nặng nề sau hơn hai năm giao tranh ác liệt, và việc bù đắp quân số trở thành thách thức cấp bách.

Các quan chức quốc phòng khẳng định, bảo vệ đất nước là “nghĩa vụ thiêng liêng”. Thế nhưng, trong xã hội, sự mệt mỏi và phản kháng âm thầm đang dâng cao. Từ những thành phố lớn cho đến các làng quê, người dân thì thầm với nhau về “giá phải trả” của chiến tranh: không chỉ là tính mạng binh sĩ mà còn là sự kiệt quệ của gia đình, cộng đồng và cả nền kinh tế.

Xung đột giữa lý tưởng và thực tế trong một xã hội đang bị bào mòn

Nhiều người Ukraine vẫn ủng hộ mục tiêu bảo vệ chủ quyền, chiến đấu chống lại Nga. Nhưng khi phải đối diện trực tiếp với khả năng con trai, chồng hay chính mình ra trận, sự ủng hộ đó trở nên chông chênh.

Một số người bày tỏ sự bất công khi thấy giới giàu có hoặc những ai có quan hệ quen biết dường như dễ dàng tránh được quân dịch, trong khi tầng lớp trung lưu và lao động lại là những người chịu gánh nặng nề. Sự chênh lệch này càng làm xói mòn niềm tin vào hệ thống tuyển quân.

Trên bề mặt, Kievvẫn náo nhiệt với nhịp sống đô thị: quán cà phê đông khách, đường phố tấp nập. Nhưng dưới lớp vỏ đó, sự mệt mỏi, căng thẳng và lo sợ đang ngày càng in hằn trong tâm trí người dân. Nghĩa vụ quân sự – từng được coi là trách nhiệm yêu nước – nay trở thành sự hy sinh bất tận và nỗi đau khó nguôi ngoai.

×