Nghệ sĩ Nhân dân từng là "cao thủ" chơi tennis, có lúc phải bán nước mía vỉa hè mưu sinh

Từng là tay vợt tennis có hạng, hạ gục hàng loạt đối thủ người Tây

Nghệ sỹ nhân dân Trịnh Thịnh tên thật là Trịnh Văn Thịnh, sinh năm 1926 tại Hà Nội. Lúc còn theo học “trường Tây” do Pháp mở ông đã có niềm đam mê đặc biệt với điện ảnh. Tuy nhiên, các hoạt động điện ảnh của Việt Nam thời đó còn rất hạn chế, bó hẹp trong vài buổi chiếu phim công cộng ở các rạp Hàng Da, Hàng Quạt.

Trước ngày Hà Nội giải phóng 1954, Nghệ sĩ Nhân dân Trịnh Thịnh là một “ông ký” của Ngân hàng Đông Dương (Banque de L’Indochine). Ông ký này còn là một cây vợt tennis có hạng lúc đó, từng hạ gục cả các tay vợt “Tây đen, Tây trắng”. Sau 1954, Ngân hàng Đông Dương ngưng hoạt động, Trịnh Thịnh đẩy xe nước mía trên hè phố Hà Nội để mưu sinh.

Trước khi bén duyên với điện ảnh, ông từng có quãng đời truân chuyên, buôn bán đủ nghề. Ông từng vác cày cuốc ra ngoại thành làm ruộng như một anh nông dân thực thụ. Rồi cơ duyên run rủi, một lão nghệ sĩ kịch nói có tên tuổi ở Hà Nội “phát hiện” ra và đưa Trịnh Thỉnh thẳng lên sân khấu trong vai chính của một vở kịch Pháp nổi tiếng “Topaze” (Thầy Tú) của văn hào Pháp Marcel Pagnol. Trịnh Thịnh đã làm “kinh ngạc” giới nghệ sĩ sân khấu thời đó trong vai “Thầy Tú” của vở này.

Sau 1956, ông trúng tuyển cuộc thi tuyển diễn viên lồng tiếng cho một hãng xuất nhập khẩu phim của Liên Xô và bắt đầu tham gia vào hoạt động điện ảnh chuyên nghiệp với tư cách diễn viên lồng tiếng.

Cũng trong năm 1956, hãng phim truyện Việt Nam sản xuất bộ phim đầu tiên của lịch sử điện ảnh Việt Nam Chung một dòng sông, đạo diễn Phạm Kỳ Nam đã mời Trịnh Thịnh tham gia. Không được đào tạo trường lớp bài bản, nhưng với kinh nghiệm có được trong khoảng thời gian làm công việc lồng tiếng, ông đã vào vai khá thành công.

Nghệ sĩ Nhân dân Trịnh Thịnh sau đó đóng rất nhiều phim và các vai ông thể hiện đều được đánh giá cao: ông nội thằng Bờm trong phim Thằng Bờm, ông Củng trong Vợ chồng anh Lực, người cha trong Lá ngọc cành vàng, lão thuyền chài trong Lời nguyền một dòng sông, ông chủ tịch huyện trong Thị trấn yên tĩnh, phim Vợ chồng A Phủ, Xích lô, Tết này ai đến xông nhà... Nghệ sĩ Trịnh Thịnh về hưu năm 1989. Năm 1997, ông được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân.

Nghệ sĩ Nhân dân Trịnh Thịnh: Ngơ ngác ngoài đời, duyên trên màn ảnh

Trong suốt 60 năm tham gia nghệ thuật, Nghệ sĩ Nhân dân Trịnh Thịnh đã sống đến tận cùng những vui buồn, sướng khổ cùng các vai diễn mà ông yêu. Ông từng tâm sự: “Tôi xuất hiện không phải để hài, mà để gửi gắm tâm trạng bi hài của tôi, của một cõi người đến những cõi người. Khi đã xuất hiện trong nhiều vai hài, hễ thấy mặt tôi trên phim là khán giả đã cười. Vì thế với vai ông lão thuyền chài trong Lời nguyền một dòng sông, nếu tôi xuất hiện mà khán giả cười thì... thất bại”.

Vai ông lão thuyền chài của Nghệ sĩ Nhân dân Trịnh Thịnh trong Lời nguyền một dòng sông của đạo diễn Khải Hưng được xem là vai “bi” đầu tiên mà ông đảm nhận. Vai diễn này đã một lần nữa cho thấy năng khiếu thiên bẩm và tài năng của ông trong nghệ thuật thứ bảy.

Đạo diễn Khải Hưng chia sẻ, ông hoàn toàn bất ngờ về sự thành công của bộ phim này bởi khi làm phim này ông còn rất trẻ. Sự thành công này nhờ công không nhỏ của Nghệ sĩ Nhân dân Trịnh Thịnh bởi Khải Hưng đã được Nghệ sĩ Nhân dân Trịnh Thịnh chỉ dạy rất nhiều thứ.

“Thời điểm ông đóng phim này tuổi cũng đã cao nhưng sau khi đọc kịch bản thấy thú vị nên ông quyết tâm nhận bằng được. Trong phim có những cảnh ngụp lặn, bơi lội… dưới lòng sông rất khó, mọi người rất lo lắng nên cho buộc dây vào bên người ông để lỡ có sự cố còn biết nhưng cuối cùng ông diễn rất thành công.

Có một kỷ niệm tôi không thể quên, đó là khi quay cảnh ông ngồi trên thuyền uống rượu vào giữa đêm. Vì máy móc hồi đó còn rất tồi tàn, đạo cụ cũng rất thiếu thốn… nên phải quay tới 7, 8 đúp mới thành công. Quay đến đúp cuối cuối cùng thì đã vào 2h sáng, nước để làm rượu hết, anh em họa sỹ phải múc nước dưới sông lên cho Nghệ sĩ Nhân dân Trịnh Thịnh và Quốc Trọng uống với nhau.

Quay xong, ông bảo: “Nước này lạ quá, có mùi gì thum thủm”. Mọi người trong đoàn làm phim rất áy náy vì nhìn xuống mặt sông thì thấy có rất nhiều “chất thải” đang trôi nổi. Ông cười bảo một câu rất hiền: “Thôi không sao, miễn cảnh quay thành công là được rồi”, đạo diễn Khải Hưng nhớ mãi.

Với đạo diễn Trần Lực thì Nghệ sĩ Nhân dân Trịnh Thịnh là một người “sống ngơ ngác với cuộc đời nhưng vào phim lại rất duyên”. Trần Lực kể, bộ phim Tết này ai đến xông nhà là một bộ phim hài hước, nhẹ nhàng, tình cảm…

Vai diễn của nghệ sỹ Trịnh Thịnh trong phim này không có nhiều đất diễn nhưng lại đòi hỏi phải có sự sáng tạo rất lớn. Chính người diễn viên tạo nên nhân vật chứ không phải nhân vật tạo nên diễn viên và Nghệ sĩ Nhân dân Trịnh Thịnh đã thể hiện hết sức thành công vai diễn này.

“Nếu không phải là ông đóng thì vai diễn bố của Thi trong Tết này ai đến xông nhà” khó mà thành công. Cái riêng của Trịnh Thịnh là ngoài đời thì rất chỉn chu, nghiêm túc, nghiêm chỉnh… nhưng khi lên phim lại rất hỏm hỉnh, hồn nhiên. Trước mỗi cảnh quay, ông đều ngồi nghiền ngẫm kịch bản, trao đổi rất chân tình với đạo diễn.

Những lúc đoàn làm phim quay đến đêm muộn, ông vẫn cần cần dõi theo và chờ đợi, không một lời kêu ca, phàn nàn… 8h quay thì 7h55 ông đã có mặt ở trường quay. Đôi khi ông khiến lớp trẻ chúng tôi thấy hổ thẹn về cách làm việc và sự nhiệt tâm đối với nghề. Tôi rất lấy làm tiếc là sau này tôi muốn mời ông tham gia một vài bộ phim nhưng vì tuổi cao sức yếu nên ông thể tham gia”, đạo diễn Trần Lực tâm sự.

Từ sau bộ phim Tết này ai đến xông nhà vào năm 2002, Nghệ sĩ Nhân dân Trịnh Thịnh không còn đóng phim nữa vì sức khỏe ngày một yếu dần. Hơn 10 năm qua, ông chống chọi với rất nhiều căn bệnh của tuổi già. Ông từng cắt bỏ túi mật (2007), bị ngã gãy xương đùi (2011), nhồi máu cơ tim (2012), thậm chí có hai lần ốm thập tử nhất sinh.... Ông cũng 4 lần phải nhập viện cấp cứu và tưởng chừng không thể qua khỏi.

Nghệ sĩ Nhân dân Trịnh Thịnh lấy bà Nguyễn Thị Ngọc Khanh và có tất cả 5 người con. Thời điểm khó khăn nhất, ông bà cùng “chung lưng đấu cật” để nuôi các con khôn lớn. Biết ông đam mê nghệ thuật nên bà thầm lặng nhận phần thiệt về mình để ông có thể tận tâm tận sức cống hiến cho các vai diễn. Năm 2011, con gái lớn ở Ba Lan đã đứng ra thuyết phục để tổ chức đám cưới vàng cho ông bà tại khách sạn Đông Nam Á (Hà Nội).

Trong mắt người thân của Nghệ sĩ Nhân dân Trịnh Thịnh, ông là một người chu đáo, thật thà và cẩn thận. Ông hài hước trên phim nhưng khi giáo dục con lại rất nghiêm khắc. Những năm tháng cuối đời, sau khi đã lo lắng cuộc sống cho 5 người con trưởng thành, ông bà về chăm sóc nhau trong một căn hộ thuộc khu chung cư ở phố Nguyễn An Ninh (Hà Nội). Năm 2014, Nghệ sĩ Nhân dân Trịnh Thịnh trút hơi thở cuối cùng tại Bệnh viện Bạch Mai, hưởng thọ 87 tuổi.

×