Nguyễn Hồng Thuận: Rapper nên ý thức không sáng tác "nhạc rác"

Rapper cần có cái nhìn chính xác

Vừa qua, nhóm Rap Nhà Làm và Chị Cả bị phạt 80 triệu đồng vì các bài hát dung tục, lệch chuẩn. Nhạc sĩ Nguyễn Hồng Thuận có thể chia sẻ ý kiến của anh về sự việc này?

- Trước tiên, chúng ta cần hiểu về xu hướng âm nhạc mang tính thời đại. Ngày xưa xu hướng sáng tác của nhạc sĩ là trong nhạc có văn thơ, lời ca có tính ẩn dụ. Khi xu hướng nhạc rap lên ngôi và nhạc rap khác hẳn các dòng nhạc trước giờ như pop ballad.

Rap nói về các chủ đề gai góc, các khía cạnh trong xã hội, chứ không nói về tình yêu nhẹ nhàng lãng mạn như những dòng nhạc khác. Cho nên, nếu chúng ta áp đặt cách nghe xưa vào nhạc rap thì cũng hơi o ép cho những bạn rapper.

Với dòng nhạc rap từ xưa đến giờ, người thể hiện có vẻ ngoài cá tính theo sở thích như xăm trổ, ăn mặc cá tính, cách trình diễn trên sân khấu cũng khác các dòng nhạc quen thuộc… nếu chúng ta áp đặt chuẩn sáng tác theo cách nghe, cách nhìn nhận cũ thì nó không còn là nhạc rap mà nó là biến dị của âm nhạc rồi.

Vậy nên khi đòi hỏi rapper sáng tác nhạc, viết ca khúc có lời hát mang tính tích cực lạc quan, cổ động định hướng cuộc sống thì vẫn có nhưng phải nói là hiếm. Vì nhạc rap đa phần nói về khía cạnh nhạy cảm, góc tối xã hội, những mặt mà các thể loại âm nhạc khác ít để ý tới. Tôi không bênh vực nhưng cần có cách hiểu chính xác về từng tác phẩm, từng dòng nhạc để có cách nhìn nhận đúng đắn hơn.

Tuy nhiên, không phải vì vậy mà dòng nhạc rap muốn viết sao thì viết, nói gì thì nói. Vì chúng ta là nước trong khu vực châu Á, là đất nước có truyền thống văn hoá lâu đời nên các bạn rapper sáng tác các vấn đề gai góc trong cuộc sống thì cần lưu ý về truyền thống văn hoá của đất nước, con người Việt chúng ta để tạo ra các tác phẩm tinh tế, không ảnh hưởng tôn giáo, không ảnh hưởng thuần phong mỹ tục, không ảnh hướng đến đạo đức hay tránh định hướng xấu cho giới trẻ.

Một sáng tác có thể mang tính định hướng tư duy, nghệ thuật, nhất là đối với khán giả trẻ. Vì thế tư duy của người sáng tác là điều quan trọng nhất phải không, thưa anh?

- Việc một tác phẩm âm nhạc có định hướng, có cài cắm, gửi gắm thông điệp gì thì tùy thuộc vào mong muốn, góc nhìn của người sáng tác. Người nhận định là chúng ta có thể chưa hiểu hết các bạn rapper.  Các bạn rapper sáng tác với sở trường là những bài góc cạnh, phản ánh góc khuất của xã hội thì các bạn mới có nhiều cảm hứng sáng tác hơn chăng? Hy vọng các bạn rapper cần có cái nhìn chính xác hơn cũng như để tâm về vấn đề này khi sáng tác.

Một tác phẩm ra đời bắt nguồn từ xúc cảm nhưng ca từ cần có sự định hướng, chuẩn mực với đời sống. Với các sáng tác của anh có như vậy không?

- Với cá nhân tôi, khi sáng tác tôi có những cụm từ hay ý cần né tránh khi đưa vào bản nhạc. Dòng nhạc của tôi là pop ballad thì nhẹ nhàng bay bổng, không thể đưa vào những ngôn từ cá tính. Tôi sáng tác ballad trữ tình về tình yêu lứa đôi, về tình yêu quê hương đất nước nên chất liệu để sáng tác cũng phong phú. Nhưng với sáng tác nhạc rap mà đòi hỏi các rapper đưa vào ca khúc những vấn đề nhẹ nhàng thì hơi khó.

Có ý kiến cho rằng: "Các rapper dùng ca từ phản cảm mới gây được chú ý". Với vai trò nhạc sĩ anh nhận định như thế nào?

- Tôi không quan tâm những việc của người khác. Tôi quan tâm công việc của mình ra sao, đặt để tâm huyết vào những sản phẩm của mình như thế nào. Hành trình âm nhạc của người khác thì tôi nghĩ theo thời gian, các bạn đủ chín chắn đủ suy nghĩ, nhận thức. Các bạn muốn để lại những sản phẩm gì cho cuộc đời này thì các bạn sẽ có cách sáng tác những sản phẩm tốt hơn, phù hợp với số đông hơn.

Các rapper rất cá tính, thích làm điều táo bạo, đưa ra những sản phẩm khác biệt, phải có dấu ấn riêng nhưng đôi khi những sáng tác đó lại không phù hợp với nét văn hóa, truyền thống của người Việt từ xưa tới nay.

Những người nhân danh sáng tạo được lan truyền rất nhanh trên mạng xã hội, kênh YouTube có được gọi là nhạc sĩ? Và việc xử lý bằng cách xử phạt hiện nay theo ý kiến của anh có hiệu quả?

- Ở thời đại 4.0, thời đại công nghệ mà chúng ta quản lý sáng tạo của các bạn trẻ bằng cấm đoán hay phạt các bạn trẻ rapper thì không hiệu quả, không thuyết phục đối với các bạn. Tôi nghĩ khi các bạn đủ trải nghiệm trong cuộc đời này thì các bạn sẽ biết cần làm gì để mang giá trị tốt đẹp cho cuộc sống.

Còn những tác phẩm phát tán trên mạng xã hội truyền tải quá nhanh đến khán giả thì sẽ có đời sống của nó. Nếu một tác phẩm mà người nghe cho là hay thì họ sẽ nghe, muốn cấm cũng không cấm được trong thời đại 4.0 này vì họ thích thì họ tải về nghe. Chỉ khi có ý thức, nhân sinh quan phát triển thì họ sẽ tự lựa chọn sản phẩm phù hợp mang tính nghệ thuật cao để nghe và chia sẻ.

Hiện tại, mạng xã hội là phương tiện hỗ trợ cho nghệ sĩ phổ biến sản phẩm nhanh và rộng, đó là điều tích cực nhưng cũng tiêu cực. Tích cực vì quá dễ dàng đưa một clip lên mạng xã hội, tiêu cực là sản phẩm không có kiểm duyệt như ngày xưa. Vậy nên cá nhân tôi thấy việc chúng ta áp đặt viết ra sao hay phạt một clip trên mạng xã hội thì không phải là cách hay mà chúng ta phải "lạt mềm buộc chặt".

Phải làm cho các bạn thuộc dòng nhạc rap cần hiểu các bạn cũng có vai trò trong xã hội, cần truyền tải những tác phẩm nhân văn thì tự các bạn cho ra đời những sản phẩm nghệ thuật nhân văn chứ không sáng tác cảm tính để cho ra đời những bài mà từ chung bây giờ gọi là sản phẩm "rác", phản cảm. 

Có thể bây giờ các bạn sáng tác theo cá tính, cảm tính nhưng khi các bạn nhận thức được rồi thì các bạn sẽ tránh được những chủ đề đó.

Ngoài chế tài, cần "lạt mềm buộc chặt" với nhạc rap

Việc Thanh tra Bộ VHTT&DL ra quyết định xử phạt các sản phẩm có nội dung vi phạm chuẩn mực đạo đức xã hội, thuần phong mỹ tục và vi phạm pháp luật trên mạng xã hội... theo anh chưa phải là biện pháp tối ưu nhất?

- Như tôi chia sẻ ở trên nếu sản phẩm mang tính báng bổ tôn giáo, những nội dung sai lệch, nhạy cảm… thì mình hạn chế phát tán và cơ quan chức năng có chế tài xử lý. Nhưng biện pháp lâu dài theo tôi để khuyến khích sáng tác có tính mới mẻ, đột phá thì không thể dùng chế tài mãi. Chúng ta cần cho các bạn hiểu và yêu văn hóa Việt thì tự các bạn đưa sáng tác về sự tích cực trong cuộc sống, phù hợp thuần phong mỹ tục vào tác phẩm của mình.

Và khán giả Việt bây giờ có tai nghe cao rồi, không phải như ngày xưa hát gì nghe đó và không phải ca khúc nào đưa ra là khán giả nghe đâu. Khán giả bây giờ biết chắt lọc, họ có gu tinh tế, những sản phẩm tạm gọi là "nhạc rác", không đạt thuần phong mỹ tục thì sẽ tự đào thải. Khán giả bây giờ có cái nhìn khách quan biết lựa chọn cái nào tốt cho gia đình họ để họ nghe.

Với vai trò giám đốc âm nhạc, giám khảo của nhiều gameshow, anh có thể chia sẻ về việc xây dựng một chương trình âm nhạc sao cho thu hút người xem, "bắt trend" mà không lạc định hướng?

- Tôi là người khó tính, cầu toàn trong công việc. Khi ở nhà nghe nhạc thì tôi nghe hết các loại, để biết văn hóa âm nhạc bây giờ ra sao, các bạn nhạc sĩ trẻ bây giờ sáng tác thế nào để từ đó mình chắt lọc cái hay của họ. Nhưng khi bắt tay làm thì tôi là người kỹ tính.

Khi làm một chương trình, tôi quan sát chương trình phục vụ đối tượng khán giả như thế nào, ca sĩ tham gia là ai để từ đó bắt tay biên tập âm nhạc cho phù hợp cả người tham gia và khán giả theo dõi chương trình đó.

Và tất nhiên ở vai trò nhà sản xuất thì họ muốn chương trình thu hút khán giả xem, ratting cao, để chương trình  tồn tại lâu dài. Tôi cũng mong muốn như thế nhưng không thể vì thế tôi lại chọn âm nhạc gây sốc hay tạo chiêu trò bất chấp, tạo scandal quá đáng còn nhà sản xuất thì tất nhiên có chiêu trò trong mức độ nhất định.

Trong vai trò nhà sản xuất hay giám khảo thì tôi luôn để tâm một chút ở việc mình đang góp phần tôn vinh văn hóa Việt để tôi có cách làm việc hiệu quả nhất nhằm góp phần cho ra một chương trình văn hóa, đưa ra một sản phẩm âm nhạc ý nghĩa lan tỏa đến xã hội, truyền cảm hứng cho mọi người.

Nói về nhạc rap, tôi thích dòng nhạc này, thích các bạn rapper trẻ hiện nay rất cá tính, thậm chí có bạn phải có sự hy sinh để theo đuổi đam mê. Tuy nhiên, tôi tin đến một lúc nào đó các bạn sẽ có suy nghĩ về đam mê của mình mang lại giá trị lâu bền nào chứ không phải viết cảm tính theo sở thích đi đến việc vượt ra khỏi quy chuẩn văn hóa Việt.

Cảm ơn anh về những chia sẻ trên!