Những giải pháp cấp bách ngăn ngừa sâm nhập lậu, bảo vệ người trồng sâm Việt Nam

Nhận thức được điều này, Cục đã có những văn bản chỉ đạo địa phương cần tăng cường giám sát nắm bắt tình hình, thống kê được các hộ kinh doanh. Từ đó, chúng tôi tăng cường trao đổi với các cơ quan chức năng như: Công an, Biên phòng, Hải Quan, và các cơ quan chuyên môn như Trung tâm giám định, các vùng trồng...

Khi chúng ta phân biệt được sâm Ngọc Linh, Lai Châu, sâm Việt Nam với các loại sâm nhập lậu thì có căn cứ để xử lý, để các đối tượng vi phạm có thể nhận thức được hành vi đồng thời tuyên truyền phổ biến cho người dân. Lúc đó, chúng ta có thể bảo vệ nguồn gen quý của sâm Việt Nam, bảo đảm được cho người nông dân trồng sâm, người kinh doanh chân chính, không để người kinh doanh làm ăn thua lỗ.

Để ngăn chặn nguồn sâm nhập lậu từ Trung Quốc vào Việt Nam, ông Nguyễn Trọng Lịch – Phó Giám đốc Sở NNPTNT tỉnh Lai Châu cho biết, công cuộc giám sát, ngăn chặn sâm nhập lậu gặp nhiều khó khăn nhưng đây là công việc cần phải làm.

"Theo tôi, nên áp dụng những biện pháp mang tính tổng hợp để áp dụng được cụ thể trong điều kiện từng địa phương cũng như điều kiện kinh tế, tài chính, khoa học. Qua phóng sự của các phóng viên, cơ bản có sự khác biệt giữa sâm Trung Quốc và sâm Việt Nam".

Ông Nguyễn Trọng Lịch cho biết thêm, như vậy có thể dựa vào các chất trong sâm để phân biệt sẽ chính xác hơn. Nếu phân biệt nhanh để xử lý vi phạm thì cần có phương án khác, như xây dựng hệ thống dữ liệu lớn, sử dụng máy quét, phân biệt qua hình thái để nhanh chóng đưa ra kết quả.

Bên cạnh đó, cần nâng cấp các biện pháp trên và biến thành tài liệu, phổ biến cho các cơ quan, thậm chí người dân cũng có thể phân biệt được. Việc cấp mã số vùng trồng cũng là điều cấp thiết, là cơ sở để giám sát sâm trong nước.

Theo ông Nguyễn Anh Tuấn – Chủ tịch Hiệp hội sâm Lai Châu, với góc độ khu vực Lai Châu, Hiệp hội sâm Lai Châu thành lập đến nay là năm thứ 3, trong điều lệ có xây dựng trang web có số điện thoại, địa chỉ của 6 thành viên hiệp hội. Sau này có kinh doanh, người mua sâm có thể liên hệ qua trang web sẽ đảm bảo chất lượng sâm.

Qua đó, việc có số điện thoại, trang web cũng giúp người mua sâm liên hệ, phản ánh nếu phát hiện địa chỉ bán sâm giả, người bán sâm giả là thành viên của Hiệp hội. "Hai năm nay, thành viên Hiệp hội đã nộp hồ sơ để các ban ngành cấp mã số vùng trồng, chỉ dẫn địa lý. Chúng tôi rất sẵn lòng tham gia và đang hoàn thiện hồ sơ để đủ điều kiện cấp mã số vùng trồng, tuy nhiên điều này còn phụ thuộc vào luật hiện hành", ông Nguyễn Anh Tuấn cho biết.

Ông Trần Đức An – Giám đốc điều hành Công ty Cổ phần Sâm Ngọc Linh Tu Mơ Rông KonTum cho biết: Tại Kon Tum, việc chất lượng sâm là điều kiện hàng đầu. Trước mắt phải bảo tồn được nguồn gen, chữ Ngọc Linh.

Qua đó, công ty có một số đề xuất như: Thành lập Hiệp hội Sâm Việt Nam cho cả Lai Châu và Quảng Nam. Ngoài ra, trên thị trường có rất nhiều sâm Ngọc Linh. Việc cấp mã số vùng trồng còn là quản lý số lượng sâm là 2200 cây, phải đảm bảo khi cơ quan chức năng kiểm tra, sâm phải đúng là sâm Ngọc Linh. Người trồng cũng cảnh giác khi lựa chọn mua hạt sâm giống, tránh mua nhầm, gây lai tạo, mất giá trị sâm.

Theo PGS. TS Phan Kế Long, Phó Tổng giám đốc Bảo tàng Thiên nhiên Việt Nam, trong quá trình nghiên cứu thấy những năm 1990 – 1995, Trung Quốc họ mua của mình hàng tải, tính theo tấn, sâm Lai Châu là "anh chị em" với sâm Ngọc Linh, tôi xác định sâm Lai Châu rất thú vị, chúng tôi đang triển khai nghiên cứu, gần đây cũng có bài báo công bố nghiên cứu về loại sâm này.

"Riêng sâm Ngọc Linh đã được nghiên cứu khoa học kỹ lưỡng cách đây 50 năm nay rồi. Sâm Trung Quốc rất khỏe mạnh, phát triển nhanh, chúng ta nên học cách trồng này nhưng cần xác định hàm lượng, dư lượng hóa học của sâm Trung Quốc. Ở Hiệp hội sâm Lai Châu cam kết không dùng hóa chất, nên chúng ta có thể nghiên cứu, kiểm tra nếu cái nào không có dư lượng hóa học là sâm Lai Châu, còn lại là sâm Trung Quốc".

Hiện nay đọc trình tự gen mất khoảng một tuần nhưng chưa biết được đâu là sâm Trung Quốc, đâu là sâm Việt Nam. Còn phương pháp vật lý cái quan trọng nhất là xây dựng dữ liệu ở các vùng trồng, về thổ nhưỡng, quang phổ lá,… để biết được sâm trồng ở đâu, để điều tư cho hệ thống vật lý mỗi hệ thống khoảng 700 triệu, chỉ vài phút là biết kết quả. Tuy nhiên để sử dụng phương pháp này cần có một dữ liệu lớn.

"Tôi đề xuất cần có nghiên cứu về dư lượng hóa học để phân biệt sâm Trung Quốc và sâm Việt Nam, cần tìm hiểu xem họ dùng chất gì để mình làm chất chuẩn để so sánh. Hai là cơ sở giữ liệu vùng trồng, sau đó sử dụng máy rất nhanh và dễ. Đặc biệt là cần sự phối hợp giữa các hiệp hội, giúp đỡ nhau trong quá trình trồng và chăm sóc", ông Long nhấn mạnh.