Ông Trump 'chơi dao 2 lưỡi' khi ép G7 giáng đòn chí mạng cho Trung Quốc, Ấn Độ, bóp chặt túi tiền của Nga?

Tầm nhìn của ông Trump: Dùng thuế để kết thúc chiến tranh

Theo Financial Times, ông Trump tin rằng biện pháp áp thuế sẽ mang tính răn đe mạnh mẽ hơn, buộc Trung Quốc và Ấn Độ phải giảm nhập khẩu năng lượng từ Nga. Lập luận của ông chủ Nhà Trắng dựa trên thực tế rằng nguồn thu từ dầu mỏ và khí đốt đang đóng vai trò huyết mạch tài chính cho Moscow trong cuộc chiến kéo dài hơn 3 năm qua.

Phát biểu qua Bộ Tài chính Mỹ, chính quyền Trump nhấn mạnh: “Nếu các đồng minh châu Âu thực sự muốn chiến tranh sớm kết thúc, họ cần tham gia cùng chúng tôi áp đặt thuế quan đủ mạnh. Và các mức thuế này sẽ được dỡ bỏ ngay khi chiến tranh Ukraine chấm dứt".

Nói cách khác, Washington coi thuế quan không chỉ là công cụ kinh tế, mà còn là đòn bẩy chính trị nhằm buộc các quốc gia “không đứng về phía nào” phải điều chỉnh hành vi theo lợi ích chiến lược của phương Tây.

EU thận trọng: Lo ngại rủi ro và tác dụng ngược

Trái ngược với sự cứng rắn từ Washington, Liên minh châu Âu tỏ ra dè dặt. Một quan chức EU giấu tên nói với Reuters rằng, khối này tin tưởng vào hiệu quả lâu dài của các gói trừng phạt hơn là biện pháp thuế quan, vốn được coi là rủi ro và dễ phản tác dụng.

Thực tế, EU hiện đang thảo luận gói trừng phạt thứ 19 đối với Nga, tập trung vào các ngành công nghiệp và hệ thống tài chính thay vì mở rộng đối đầu thương mại với Trung Quốc và Ấn Độ. Brussels cũng nhấn mạnh rằng mọi động thái áp thuế đều cần trải qua “quá trình điều tra pháp lý kéo dài” để tránh khiếu kiện tại Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO).

Một lý do quan trọng khiến EU thận trọng chính là sự phụ thuộc vào thương mại của khối với Trung Quốc và Ấn Độ. Trung Quốc hiện là đối tác thương mại lớn nhất của EU, còn Ấn Độ được xem là thị trường chiến lược đang phát triển nhanh. Nếu áp thuế 100% như đề xuất của Trump, nền kinh tế châu Âu – vốn đang đối mặt nguy cơ suy thoái nhẹ – có thể hứng chịu đòn phản ứng dữ dội từ Bắc Kinh và New Delhi.

Trung Quốc và Ấn Độ: Thế khó của “người mua khôn ngoan”

Kể từ khi Nga bị phương Tây áp đặt hàng loạt lệnh trừng phạt, Trung Quốc và Ấn Độ đã tận dụng cơ hội để nhập khẩu dầu Nga với giá chiết khấu. Nhờ vậy, hai nền kinh tế này vừa đảm bảo an ninh năng lượng, vừa giảm chi phí nhập khẩu trong bối cảnh giá dầu toàn cầu biến động.

Theo số liệu của Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), Trung Quốc và Ấn Độ hiện chiếm hơn 70% tổng lượng dầu xuất khẩu bằng đường biển của Nga. Nếu G7 áp thuế, đặc biệt là với mức 100% như ông Trump đề xuất, chi phí nhập khẩu của hai quốc gia này sẽ đội lên, nhưng không chắc họ sẽ giảm phụ thuộc vào dầu Nga.

Thay vào đó, Trung Quốc có thể đẩy mạnh thương mại bằng đồng nhân dân tệ để né thuế, còn Ấn Độ có thể tìm cách thương lượng lại giá với Moscow hoặc sử dụng cơ chế thanh toán song phương.

Điều này đặt ra nguy cơ: Biện pháp thuế quan có thể không đạt hiệu quả như kỳ vọng, trong khi lại làm gia tăng căng thẳng thương mại toàn cầu.

Mỹ và EU: Đoàn kết hay chia rẽ?

Điểm đáng chú ý trong đề xuất của Trump là ông gắn việc Mỹ gia tăng trừng phạt Nga với điều kiện EU phải đồng thuận áp thuế lên Trung Quốc và Ấn Độ. Đây có thể được coi là một “chiêu mặc cả” chính trị, buộc châu Âu phải đứng trước lựa chọn khó khăn: hoặc theo sát Washington, hoặc tự tìm con đường riêng.

Trong khi Mỹ hiện ít phụ thuộc vào thương mại với Trung Quốc hơn so với EU, Brussels lại có nhiều lợi ích cần cân nhắc. Nếu hai bên không đạt được đồng thuận, G7 có nguy cơ xuất hiện rạn nứt trong chiến lược đối phó Nga.

Ngoài ra, EU cũng đang nỗ lực rút ngắn thời hạn loại bỏ hoàn toàn năng lượng Nga, từ năm 2028 xuống 2027. Đây là một bước đi cho thấy châu Âu muốn tập trung vào giảm phụ thuộc trực tiếp, thay vì mở thêm mặt trận thương mại với các nền kinh tế lớn ngoài phương Tây.

Hệ quả kinh tế toàn cầu

Nếu G7 thực sự áp thuế lên Trung Quốc và Ấn Độ, tác động sẽ lan rộng trên nhiều cấp độ:

Thị trường dầu mỏ: Giá dầu có thể tăng mạnh nếu các dòng chảy thương mại bị gián đoạn. Nga có thể buộc phải bán rẻ hơn nữa, nhưng cũng có khả năng cắt giảm sản lượng để gây áp lực ngược lại.

Chuỗi cung ứng toàn cầu: Trung Quốc và Ấn Độ có thể đáp trả bằng cách áp thuế trả đũa hoặc hạn chế xuất khẩu một số mặt hàng chiến lược như đất hiếm, hóa chất và dược phẩm.

Tăng trưởng kinh tế: Các nền kinh tế châu Âu – vốn phụ thuộc lớn vào thương mại – có thể chịu cú sốc mới, trong khi Mỹ với thị trường nội địa lớn có khả năng chống chịu tốt hơn.

Quan hệ quốc tế: Động thái này có thể đẩy Trung Quốc và Ấn Độ xích lại gần Nga hơn, làm suy yếu nỗ lực cô lập Moscow trên trường quốc tế.

Theo Reuters, đề xuất của Tổng thống Trump phản ánh tư duy quen thuộc trong chính sách đối ngoại Mỹ: sử dụng sức mạnh kinh tế để đạt mục tiêu chính trị. Tuy nhiên, khác với các cuộc đối đầu thương mại trước đây, lần này đối tượng là Trung Quốc và Ấn Độ – hai nền kinh tế khổng lồ với vai trò trung tâm trong thương mại toàn cầu.

Vấn đề đặt ra là: liệu đòn thuế quan có thực sự rút ngắn chiến tranh ở Ukraine, hay sẽ mở ra một cuộc chiến thương mại mới, khiến phương Tây vừa phải đối phó Nga, vừa phải xoay xở trong một môi trường kinh tế bất ổn hơn?

×