Ông Trump giành thắng lợi lớn tại Tòa án Tối cao, 5 tỷ USD viện trợ toàn cầu bị chặn đứng

Với ba thẩm phán tự do bỏ phiếu phản đối, phe đa số bảo thủ của tòa đã chấp thuận đơn kháng cáo khẩn cấp của chính quyền Cộng hòa trong vụ việc liên quan đến hàng tỷ USD viện trợ đã được Quốc hội thông qua. Tháng trước, ông Trump tuyên bố sẽ không giải ngân số tiền này, viện dẫn thẩm quyền đặc biệt mà một tổng thống Mỹ gần 50 năm qua chưa từng sử dụng.

Trước đó, Thẩm phán liên bang Amir Ali phán quyết hành động của ông Trump có khả năng là bất hợp pháp và Quốc hội mới có quyền quyết định việc giữ lại khoản viện trợ. Tòa phúc thẩm liên bang ở Washington đã từ chối tạm dừng phán quyết của thẩm phán Ali, nhưng Chánh án John Roberts vào ngày 9/9 đã tạm thời ngăn chặn. Nay toàn bộ Tòa án Tối cao đã kéo dài lệnh này vô thời hạn.

Trong các vụ việc trước, tòa tối cao cũng từng bật đèn xanh cho chính quyền Trump loại bỏ hàng trăm nghìn người nhập cư khỏi diện bảo hộ hợp pháp, sa thải nhân viên liên bang, cấm người chuyển giới trong quân đội và thay thế lãnh đạo các cơ quan độc lập.

Trong thư gửi Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson hôm 28/8, Trump khẳng định sẽ không giải ngân 4,9 tỷ USD viện trợ, qua đó thực chất cắt giảm ngân sách mà không cần Quốc hội thông qua. Ông đã sử dụng một biện pháp hiếm gọi là “pocket rescission” – tức gửi đề nghị hủy giải ngân vào cuối năm tài khóa. Theo luật, Quốc hội phải chấp thuận trong 45 ngày, nếu không số tiền buộc phải chi. Nhưng do thời hạn năm tài khóa kết thúc trước khi 45 ngày trôi qua, Nhà Trắng lập luận rằng việc Quốc hội không hành động đồng nghĩa với quyền không giải ngân.

Trong lệnh chưa ký tên, phe đa số nhấn mạnh quyền lực tổng thống trong lĩnh vực đối ngoại là yếu tố quan trọng, nhưng lưu ý đây chưa phải là phán quyết cuối cùng.

Các thẩm phán phản đối cho rằng quyết định này khiến các quỹ viện trợ sẽ “vĩnh viễn không bao giờ đến tay những người nhận dự kiến”, do sắp hết hạn sử dụng. “Hệ quả là ngăn chặn nguồn quỹ không chỉ tạm thời mà mãi mãi,” Thẩm phán Elena Kagan viết trong bản bất đồng, được hai đồng nghiệp Sonia Sotomayor và Ketanji Brown Jackson cùng ký.

Giới chỉ trích cảnh báo động thái này sẽ làm xói mòn nguyên tắc phân quyền và gây hậu quả nhân đạo nghiêm trọng, khi nhiều cộng đồng dễ tổn thương trên thế giới có nguy cơ mất nguồn cung cấp lương thực và các chương trình phát triển.

Bộ Tư pháp Mỹ cho biết trong tháng trước rằng thêm 6,5 tỷ USD viện trợ khác cũng từng bị đóng băng sẽ được giải ngân trước khi năm tài khóa kết thúc vào tuần tới.

Vụ việc đã kéo dài nhiều tháng và có khả năng còn tiếp tục tranh tụng. Thẩm phán Ali từng lưu ý: “Vụ án này đặt ra câu hỏi pháp lý và thực tiễn lớn lao, bao gồm liệu có bất kỳ cách nào để kiểm soát quyết định của nhánh hành pháp trong việc không giải ngân các khoản tiền do Quốc hội phê chuẩn hay không".

×