Ông Trump tuyên bố cạn kiệt sự kiên nhẫn đàm phán, liệu Mỹ có trực tiếp tham gia tấn công Iran?

Tối 17/6, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã đăng tải dòng trạng thái trên mạng xã hội Truth Social trong đó kêu gọi Iran “đầu hàng vô điều kiện”.

Trong hai bài đăng trước đó, ông chủ Nhà Trắng tuyên bố “chúng tôi hiện có quyền kiểm soát hoàn toàn và toàn diện không phận Iran' và tuyên bố biết Lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei đang ở đâu, nhưng Washington không có ý định loại bỏ ông - "ít nhất là hiện tại";

Ông Trump cũng nói rằng ông không muốn sử dụng quân đội Mỹ để giải quyết vấn đề Iran, nhưng sự kiên nhẫn đang cạn kiệt.

Trước đó ông kêu gọi người dân Tehran sơ tán càng sớm càng tốt mà không nói rõ Mỹ sẽ có hành động gì, gây ra sự hoang mang cực độ, nhưng sau đó ông cho biết chỉ kêu gọi họ sơ tán để đảm bảo an toàn dựa trên tình hình thực tế.

Quốc hội Mỹ tranh luận

Đang có những tiếng nói khác nhau trong chính phủ và quốc hội Mỹ về việc tham gia các cuộc tấn công của Israel.

Các nhà lập pháp tại Quốc hội đang tranh luận về một dự luật nhằm hạn chế khả năng của Tổng thống trong việc tiến hành một cuộc chiến tranh trực tiếp với Iran.

Cái gọi là Nghị quyết Quyền hạn Chiến tranh nêu rõ rằng ông Trump không thể tiến hành các cuộc tấn công "trái phép" vào Iran nếu không được Quốc hội chấp thuận trước.

Tranh luận về dự luật tại Thượng viện, Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ Tim Kaine của Virginia cho biết nếu Hoa Kỳ chiến đấu với Iran, đây sẽ là cuộc chiến thứ ba mà Hoa Kỳ tiến hành ở Trung Đông kể từ năm 2001.

Ông nói rằng một cuộc chiến tranh như vậy với Iran sẽ là "một sai lầm thảm khốc đối với đất nước này" và sẽ dẫn đến các cuộc tấn công trên diện rộng vào các căn cứ của Hoa Kỳ ở Trung Đông.

Thượng nghị sĩ đảng Dân chủ Mark Warner hôm thứ Ba cho biết ông "khá bối rối" về lập trường hung hăng gần đây của Tổng thống Donald Trump đối với Iran.

“Vâng, tôi nghĩ ông ấy đã làm đúng ngay từ đầu khi nói rằng Hoa Kỳ rõ ràng ủng hộ quyền tự vệ của Israel, nhưng không để chúng ta vào giữa chuyện này,” ông nói với CNN. “Tôi khá bối rối vào thời điểm này,” Warner, đảng viên Dân chủ hàng đầu trong Ủy ban Tình báo Thượng viện cho biết.

Trong khi đó Thượng nghị sĩ Lindsey Graham của Đảng Cộng hòa cho rằng ông Trump cần phải đưa ra quyết định "khá sớm" về việc cung cấp hỗ trợ cho Israel. Trước đó, CNN đưa tin Graham đã đích thân thúc giục Trump trong một cuộc điện thoại "dốc toàn lực" để chấm dứt chương trình hạt nhân của Iran, bao gồm cả việc sử dụng sức mạnh của quân đội Hoa Kỳ.

“Nếu cần bom, bom phá boongke, thì cứ làm. Nếu chúng ta cần bay cùng Israel, thì cứ làm. Hậu quả của việc không làm đúng điều này là rất lớn” - ông Graham cho biết ông đã nói với Tổng thống như vậy

Israel lôi kéo

Israel đang ra sức lôi kéo sự dính líu của Mỹ. Hôm 16/6, thủ lĩnh đối lập Israel Yair Lapid, người đứng đầu đảng đối lập chính đã kêu gọi Mỹ giúp Israel tấn công nhà máy hạt nhân Fordow của Iran để ngăn chặn Tehran phát triển vũ khí hạt nhân. Cơ sở làm giàu hạt nhân này nằm ở phía nam Iran, được bảo vệ nghiêm ngặt, và là mục tiêu mà Israel cho rằng nếu không tiêu diệt được thì cuộc chiến đang diễn ra không đạt được gì. Israel đã nhằm vào nhiều cơ sở hạt nhân của Iran nhưng không phá hủy được Fordow.

Trước đó, trang tin Axios của Mỹ dẫn lời hai quan chức Israel cho biết, Israel đã yêu cầu Nhà Trắng tham gia vào chiến dịch quân sự chống lại Iran nhằm xóa bỏ cơ sở hạ tầng chương trình hạt nhân của Tehran. Tối 17/6 ông Trump có cuộc điện đàm với ông Netanyahu nhưng nội dung điện đàm chưa được tiết lộ.

Nhà máy làm giàu hạt nhân Fordow của Iran gần thành phố Qom, một địa điểm kiên cố được xây dựng sâu trong núi, đã bị Israel nhắm tới nhưng chưa có thiệt hại nào đáng kể.

Israel thiếu bom phá boongke và máy bay ném bom tầm xa cần thiết để phá hủy Fordow. Tuy nhiên, Mỹ sở hữu cả hai và vận hành lực lượng này trong phạm vi của Iran.

Washington được cho là đã tránh xa hoạt động này, đồng thời cảnh báo rằng ngay cả một cuộc tấn công hạn chế cũng có thể kéo Mỹ vào cuộc chiến. Các quan chức Nhà Trắng đã tuyên bố rằng sẽ là bất hợp pháp nếu Iran trả đũa lực lượng Mỹ.

Một quan chức cấp cao của Mỹ nói với Axios rằng mặc dù các cuộc tấn công của Israel không thể ngăn chặn được, nhưng một giải pháp hòa bình vẫn có thể thực hiện được.

Có còn khả năng đàm phán?

Các cuộc đàm phán hạt nhân giữa Tehran và Washington bắt đầu vào tháng 4, với lời cảnh báo của ông Trump về hậu quả quân sự nếu ngoại giao thất bại.

Vào thứ Bảy 14/6, Tehran đã hủy vòng đàm phán thứ sáu được lên lịch tại Oman. Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian cho biết các cuộc đàm phán sẽ không được tiếp tục cho đến khi các cuộc không kích của Israel kết thúc.

Ông Trump vẫn thể hiện ý định thiện chí với đàm phán. Báo chí đưa tin rằng ông Trump đã bác bỏ kế hoạch của Israel nhằm ám sát nhà lãnh đạo tối cao của Iran, Đại giáo chủ Ali Khamenei, mặc dù Israel vẫn lên tiếng đe dọa tính mạng vị lãnh đạo này. Ai cũng biết động chạm tới sự an toàn của nhà lãnh đạo, cơn giận của Iran sẽ càng bùng nổ.

Tổng thống Donald Trump nói với các phóng viên trên Chuyên cơ Không lực Một rằng ông đang tìm kiếm "một kết thúc thực sự" cho cuộc xung đột với Israel và Iran, lập luận rằng điều đó tốt hơn là ngừng bắn, nhưng ông cũng ám chỉ rằng việc từ bỏ hoàn toàn đàm phán là một khả năng.

Về phía Iran, Ngoại trưởng Abbas Araghchi nói với những người đồng cấp châu Âu trong cuộc điện đàm hôm 17/6 rằng mặc dù Tehran cam kết ngoại giao, nhưng ưu tiên của họ là "hiện tại tập trung vào cuộc đối đầu hiệu quả và răn đe với hành vi xâm lược". Ông chỉ trích lập trường "của một số quốc gia châu Âu" vì nghiêng về Israel, song vẫn tái khẳng định cam kết ngoại giao của Iran, nói rằng đất nước này chưa bao giờ rời khỏi bàn đàm phán, chỉ cần Israel ngừng tấn công.

Các nhà quan sát cho rằng, chỉ cần một cú điện thoại của ông Trump với Thủ tướng Israel Netanyahu là đủ để các cuộc không kích của Israel dừng lại. Ông Trump đã nhiều lần nói rằng sẽ không có lợi nếu Mỹ tham chiến ở Iran hay bất kỳ nơi nào khác, nhưng sự đe dọa những tài sản của Mỹ trong khu vực hay với con đường dầu lửa ở eo biển Hormuz là những yếu tố khiến ông Trump sẽ phải cân nhắc.

Các quyết định của ông có thể được đưa ra trong vài ngày tiếp theo, sau khi ông họp với đội ngũ an ninh quốc gia tối 17/6 và xem xét các động thái tiếp theo của Israel trong 48 giờ tới về việc đẩy nhanh hay giảm tốc các cuộc tấn công.

Cuối tuần trước, Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Trump đã có cuộc điện đàm kéo dài 50 phút để thảo luận về tình hình Trung Đông. Hai nhà lãnh đạo được cho là đã nhất trí về khả năng khởi động lại các cuộc đàm phán về chương trình hạt nhân của Iran.

Từ phía Trung Quốc, ngày 17/6, Chủ tịch Tập Cận Bình đã lên tiếng thể hiện sự quan ngại với các cuộc tấn công của Israel nhằm vào Iran. Ông Tập cũng nói rằng tất cả các bên nên nỗ lực xoa dịu xung đột càng sớm càng tốt và Trung Quốc sẵn sàng hợp tác với tất cả các bên “để đóng vai trò xây dựng trong việc khôi phục hòa bình và ổn định” trong khu vực.

Việc Nga và Mỹ lên tiếng ủng hộ giải pháp ngoại giao được cho là sự khuyến khích quan trọng với cả hai bên Mỹ và Iran.

Cờ giả? Nhiều kịch bản khiến Mỹ có thể bị cuốn vào cuộc tấn công của Israel

Tuy nhiên ông Trump nhiều lần cảnh báo khả năng Iran tấn công vào các tài sản và nguồn lực của Mỹ trong khu vực Trung Đông. Trong bối cảnh này, cựu nhà đàm phán Israel Daniel Levy cảnh báo, Mỹ nên cảnh giác với khả năng xảy ra một cuộc tấn công “cờ giả” do Israel thực hiện nhằm vào lợi ích của Mỹ để kéo Mỹ vào cuộc chiến chống Iran.

“Điều có thể dự đoán là Israel sẽ cố gắng tối đa hóa khả năng Mỹ tham chiến. Dĩ nhiên, trong chính quyền Trump có những người theo chủ nghĩa tân bảo thủ – những người hiếu chiến, đặt lợi ích Israel lên hàng đầu, và cả các nhóm vận động hành lang ủng hộ Israel” - ông nói.

“Israel đang cố khiêu khích Iran và hy vọng Iran sẽ trực tiếp nhắm vào một mục tiêu của Mỹ” - ông Levy – hiện là Giám đốc Chương trình Trung Đông và Bắc Phi thuộc Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Châu Âu – nói với Al Jazeera.

Mỹ cũng có thể bị lôi kéo vào cuộc nếu Iran quyết định đóng cửa tuyến hàng hải tại eo biển Hormuz, rút khỏi Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân (NPT), hoặc trục xuất các thanh tra hạt nhân của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) khỏi nước này, ông bổ sung.

“Trong những hoàn cảnh như thế này, luôn cần cảnh giác với các chiến dịch cờ giả – những hành động có vẻ như được Iran hậu thuẫn, nhưng thực chất là thủ đoạn của Israel nhằm lôi kéo người Mỹ vào cuộc” - ông Levy nói.

×