Saudi Arabia, Iran nối lại quan hệ ngoại giao nhờ vai trò của Trung Quốc

Theo thỏa thuận do Trung Quốc làm trung gian, Riyadh và Tehran có kế hoạch mở lại các đại sứ quán của họ trong vòng hai tháng - 2 nước cho biết trong tuyên bố chung sau cuộc hội đàm ở Bắc Kinh hôm 10/3.

Họ cũng có kế hoạch thực hiện lại hiệp ước an ninh đã ký cách đây 22 năm, theo đó cả hai bên đồng ý hợp tác chống khủng bố, buôn lậu ma túy và rửa tiền, cũng như khôi phục thỏa thuận thương mại và công nghệ từ năm 1998.

Tuyên bố chung cho biết: “Các ngoại trưởng của hai nước sẽ gặp nhau để thực hiện quyết định này và đưa ra những thỏa thuận cần thiết cho việc trao đổi đại sứ”. “Hai bên nhất trí tôn trọng chủ quyền và không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau”.

Saudi Arabia và Iran trước đó đã tổ chức các cuộc đàm phán nhằm hòa giải ở Oman và Iraq.

Theo báo chí Iran, các cuộc đàm phán đã diễn ra kể từ ngày 6/3 tại Bắc Kinh giữa người đứng đầu cơ quan an ninh quốc gia Iran Ali Shamkhani, cố vấn hội đồng an ninh quốc gia Saudi Arabia Mosaed Bin Mohammad Al-Aiban và nhà ngoại giao hàng đầu của Trung Quốc Vương Nghị.

Riyadh đã cắt đứt quan hệ với Tehran vào năm 2016 sau khi những người biểu tình Iran xông vào đại sứ quán Saudi Arabia ở thủ đô Iran sau vụ hành quyết một giáo sĩ Shi'ite ở Saudi Arabia. Từ đó hai bên đã ủng hộ các bên đối lập trong các cuộc nội chiến ở Yemen mà LHQ gọi là một trong những cuộc khủng hoảng nhân đạo tồi tệ nhất.

Trong bài phát biểu trước khi ký kết thỏa thuận với người đồng cấp Iran, cố vấn hội đồng an ninh quốc gia Saudi Arabia Al-Aiban  kêu gọi không can thiệp vào chủ quyền của các quốc gia là “trụ cột cơ bản cho sự phát triển của các mối quan hệ”.

“Chúng tôi đánh giá cao những gì chúng tôi đã đạt được và chúng tôi hy vọng rằng chúng tôi sẽ tiếp tục đối thoại mang tính xây dựng, phù hợp với các trụ cột và nền tảng có trong thỏa thuận,” ông nói.

Ngoại trưởng Iran Hossein Amir-Abdollahian ca ngợi thỏa thuận này và cho biết Tehran sẽ đẩy mạnh các nỗ lực ngoại giao trong khu vực.

“Mối quan hệ của Iran và Saudi Arabia trở lại bình thường khiến hai nước, khu vực và thế giới Hồi giáo mạnh mẽ hơn,” ông Amir-Abdollahian viết trên Twitter

Tuyên bố ngày 10/3 cũng là một thắng lợi ngoại giao của Trung Quốc tại vùng Vịnh  - vốn từ lâu được coi là một phần trong phạm vi ảnh hưởng của Hoa Kỳ. Thỏa thuận đạt được sau khi chính quyền Biden cố gắng giành chiến thắng ở Trung Đông bằng cách cố gắng làm trung gian cho một hiệp ước bình thường hóa giữa Israel và Saudi Arabia.

“Chúng tôi sẽ tiếp tục đóng vai trò mang tính xây dựng trong việc xử lý đúng đắn các vấn đề điểm nóng trên thế giới ngày nay, phù hợp với mong muốn của tất cả các nước và thể hiện trách nhiệm của chúng tôi với tư cách là một nước lớn” - ông Vương nói và cho biết thêm rằng Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã ủng hộ điều đó ngay từ đầu.

Ông Vương nói: “Thế giới không chỉ giới hạn trong vấn đề Ukraine” đồng thời nhấn mạnh rằng số phận của Trung Đông nên được quyết định bởi người dân Trung Đông.

Hồi tháng 12/2022, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã tới thăm Saudi Arabia và được chào đón nồng nhiệt. 

Sanam Vakil, nhà nghiên cứu cấp cao của chương trình Trung Đông và Bắc Phi tại tổ chức tư vấn Chatham House ở London, cho biết: “Vai trò trung gian của Trung Quốc rất ấn tượng và có thể báo trước một lập trường ngoại giao táo bạo hơn”. Ông cũng cho rằng điều này rất có lợi cho Trung Quốc trong khu vực. Trung Quốc đang nhằm mục đích giảm căng thẳng trong khu vực và tạo điều kiện thuận lợi để tham gia nhiều hơn về vấn đề kinh tế. 

×