Sửa luật Ngân sách Nhà nước theo tinh thần "địa phương tự quyết, tự làm, tự chịu trách nhiệm"

Cải thiện những vướng mắc

Ngày 11/4/2025, tại Hà Nội, Bộ Tài chính tổ chức Hội nghị thảo luận và đưa ra những ý kiến đóng góp cho Dự án sửa đổi toàn diện Luật Ngân sách Nhà nước.

Theo Bộ Tài chính, sửa đổi toàn diện Luật Ngân sách Nhà nước (Luật NSNN) là một nhiệm vụ quan trọng, có ý nghĩa chiến lược đối với việc quản lý, sử dụng tài chính – NSNN của quốc gia, góp phần thực hiện thắng lợi các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn mới.

Sau hơn 8 năm thực hiện, Luật NSNN năm 2015 đã góp phần quan trọng trong việc quản lý, sử dụng NSNN một cách hiệu quả, minh bạch. Tuy nhiên, trong bối cảnh mới, với những thay đổi về kinh tế, xã hội, quốc tế, Luật đã bộc lộ một số hạn chế, bất cập, cần phải được sửa đổi, bổ sung để phù hợp với thực tiễn, đáp ứng yêu cầu phát triển.

Theo đó, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã giao Bộ Tài chính khẩn trương nghiên cứu, sửa đổi toàn diện Luật NSNN năm 2015, đề xuất bổ sung vào Chương trình xây dựng pháp luật năm 2025 theo trình tự, thủ tục rút gọn để trình Quốc hội xem xét, thông qua tại Kỳ họp thứ 9 (tháng 5/2025).

Bộ Tài chính đã có văn bản đề nghị các bộ, cơ quan Trung ương và địa phương đánh giá, đề xuất nội dung sửa đổi, bổ sung toàn diện Luật NSNN làm cơ sở xây dựng hồ sơ Luật NSNN (sửa đổi), gửi lấy ý kiến tham gia bằng văn bản của các bộ, cơ quan Trung ương và địa phương; đồng thời, đã tổ chức hội thảo để lấy ý kiến góp ý trực tiếp của một số địa phương. Trên cơ sở đó, Bộ Tài chính đã rà soát, tiếp tục hoàn thiện Hồ sơ Luật NSNN (sửa đổi) gửi Bộ Tư pháp thẩm định.

Trong đó, tập trung và một số vấn đề cụ thể như khái niệm, định nghĩa còn chưa thống nhất, dẫn đến khó khăn, lúng túng trong thực hiện.

Việc phân cấp, phân quyền và phân bổ nguồn thu, nhiệm vụ chi ngân sách. Yêu cầu, quy trình lập dự toán; thẩm quyền điều chỉnh dự toán, nhất là các nội dung liên quan đến thẩm quyền của Chính phủ và Ủy ban nhân dân địa phương.

Trách nhiệm của Thủ trưởng, người đứng đầu đơn vị dự toán cấp I và đơn vị sử dụng ngân sách trong thực hiện nhiệm vụ chi ngân sách, quyết toán ngân sách; quy trình kiểm soát thanh toán, kiểm tra quyết toán của cơ quan tài chính, Kho bạc nhà nước.

Tăng thẩm quyền cho UBND địa phương

Trên tinh thần đó, Dự thảo Luật NSNN (sửa đổi) tập trung đổi mới cơ chế phân cấp nguồn thu giữa ngân sách trung ương và ngân sách địa phương, theo hướng tăng cường vai trò chủ đạo của ngân sách trung ương, đồng thời tạo điều kiện cho ngân sách địa phương có tính tự chủ, chủ động hơn trong việc huy động, sử dụng nguồn lực phát triển kinh tế - xã hội.

Rà soát, sửa đổi các quy định về phân cấp nhiệm vụ chi ngân sách theo hướng phân định rõ ràng trách nhiệm, quyền hạn của mỗi cấp trong việc sử dụng ngân sách, ưu tiên bố trí nguồn lực cho những nhiệm vụ trọng tâm, đặc biệt là phát triển khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Dự thảo Luật cũng tăng thẩm quyền cho Chính phủ trong việc quyết định điều chỉnh dự toán thu, chi của một số bộ, cơ quan trung ương và địa phương nhưng không làm tăng mức vay, bội chi NSNN.

Tăng thẩm quyền cho UBND các cấp ở địa phương quyết định điều chỉnh dự toán chi NSĐP, sau đó mới báo cáo lại cấp có thẩm quyền.

Cùng đó, cắt giảm, đơn giản hóa các thủ tục hành chính, tối ưu hóa quy trình, thủ tục trong công tác lập dự toán, chấp hành, quyết toán ngân sách.

Cụ thể, nghiên cứu cắt giảm các thủ tục liên quan đến quy trình xây dựng và thông báo số kiểm tra thu, chi, xây dựng ngân sách hằng năm và 3 năm. Trình tự và yêu cầu lập dự toán chi, nhất là đối với lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số…. Qua đó, tạo điều kiện thuận lợi cho cả cơ quan tài chính và các đơn vị sử dụng ngân sách; rút ngắn thời gian tổng hợp, lập quyết toán ngân sách.

Dự thảo Luật NSNN (sửa đổi) được xây dựng trên quan điểm thể chế hóa đầy đủ các chủ trương, định hướng của Đảng, Nhà nước. Luật hoá những vấn đề đã rõ, phù hợp với thực tiễn; quy định các vấn đề mang tính nguyên tắc, bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất giữa các quy định của pháp luật.

Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, tạo sự chủ động, linh hoạt, nâng cao sự tự chủ của các địa phương theo tinh thần “địa phương quyết, địa phương làm, địa phương tự chịu trách nhiệm”. Kế thừa và phát huy những thành tựu của Luật hiện hành; sửa đổi, bổ sung những quy định không còn phù hợp để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc.

×