Sức hút doanh thu hàng trăm tỷ đô từ ngành chip bán dẫn: Việt Nam có "kho báu" đất hiếm nhưng giấc mơ còn xa?

Việt Nam có "kho báu" đất hiếm: Tiền đề cho phát triển ngành công nghiệp chip bán dẫn

Theo báo cáo của Cục Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS) hồi tháng 3/2025, trữ lượng đất hiếm ở Việt Nam đạt 3,5 triệu tấn, đứng thứ 6 thế giới. Mỹ đứng đầu với 44 triệu tấn, các vị trí tiếp theo là Brazil (21 triệu tấn), Ấn Độ (6,9), Australia (5,7) và Nga (3,8).

Con số về trữ lượng đất hiểm này của Việt Nam bằng 1/6 trong số 22 triệu tấn được nêu trong báo cáo năm 2024. USGS lưu ý rằng trữ lượng của Nga, Nam Phi, Mỹ và Việt Nam đã được điều chỉnh dựa trên báo cáo của công ty và chính phủ. Và Việt Nam có một số mỏ có nồng độ đất hiếm ở phía Tây Bắc và dọc theo bờ biển phía Đông.

Đất hiếm là một trong những nguyên liệu chiến lược để sản xuất chất bán dẫn. Ảnh: Wang chun lyg/Imaginechina.

Đất hiếm là một trong những nguyên liệu chiến lược để sản xuất chất bán dẫn, cần thiết cho nhiều ngành công nghiệp cao của Mỹ, châu Âu, Nhật, Hàn Quốc. Sự phong tỏa “cấm linh kiện bán dẫn và chip” từ Trung Quốc của Mỹ đã biến cuộc chiến thương mại thành cuộc chiến công nghệ. Trung Quốc đã dùng đất hiếm và các khoáng sản để làm vũ khí “răn đe” khi cần.

Ngày 21/9/2024, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã ký Quyết định số 1018/QĐ-TTg ban hành Chiến lược phát triển công nghiệp bán dẫn Việt Nam đến năm 2030 và tầm nhìn 2050. Chiến lược tập trung vào việc phát triển công nghiệp bán dẫn theo ba giai đoạn, kết hợp giữa nguồn lực trong nước và đầu tư nước ngoài.

Năm 2024, doanh thu ngành bán dẫn toàn cầu đã vượt 600 tỷ USD và đang trên đà đạt 1.000 tỷ USD vào năm 2030. Riêng đối với Việt Nam, ngành công nghiệp bán dẫn được dự đoán tăng trưởng ấn tượng – trên 11% mỗi năm trong giai đoạn 2023–2027, đạt hơn 31 tỷ USD vào năm 2027.

Việt Nam sắp có triển lãm về bán dẫn lớn nhất từ trước đến nay

Trong hai ngày 07 - 8/11/2025, dưới sự chủ trì của Bộ Tài chính, Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) phối hợp cùng Hiệp hội Bán dẫn Toàn cầu (SEMI) sẽ tổ chức “Triển lãm ngành công nghiệp bán dẫn Việt Nam 2025 (SEMIEXPO Việt Nam 2025)” tại VinPalace Cổ Loa, Đông Anh, Hà Nội, với chủ đề “Thúc đẩy khát vọng bán dẫn Việt Nam”.

Ông Võ Xuân Hoài, Phó Giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) cho biết, Chính phủ Việt Nam thể hiện quyết tâm mạnh mẽ, thúc đẩy mô hình hợp tác 3 Nhà giữa nhà nước, nhà trường và nhà doanh nghiệp nhằm đạt mục tiêu tự chủ trong thiết kế, sản xuất và kiểm thử chip vào năm 2027.

Hiện cả nước đã thu hút gần 170 dự án FDI công nghệ cao từ các nền kinh tế phát triển như Hoa Kỳ, Hàn Quốc, châu Âu, đồng thời mở rộng hợp tác chiến lược về phát triển nguồn nhân lực với Nhật Bản, Đài Loan (Trung Quốc). Những sáng kiến mới như khoảng 20 phòng thí nghiệm bán dẫn cấp quốc gia và cấp cơ sở, cùng phòng thí nghiệm đóng gói tiên tiến trị giá 69 triệu USD tại Đà Nẵng đang đặt nền móng vững chắc cho một hệ sinh thái cạnh tranh, đổi mới sáng tạo và hội nhập quốc tế.

Việt Nam cần làm gì để phát triển ngành công nghiệp chip bán dẫn?

Trả lời PV Dân Việt, GS Nguyễn Quốc Sỹ - Viện trưởng Viện Công nghệ VinIT, cho biết, điều kiện khách quan hiện nay tương đối thuận lợi cho Việt Nam và Việt Nam có cơ hội nhưng để trở thành lựa chọn của các đối tác toàn cầu, chắc cần phải làm nhiều việc hơn nữa.

Suốt thời gian qua, Mỹ không ngừng tăng cường hợp tác với Việt Nam để phát triển ngành chip bán dẫn, bao gồm tăng cường chuỗi cung ứng và thu hút đầu tư. Việt Nam đã xuất khẩu chip bán dẫn vào Mỹ và trở thành một trong những thị trường xuất khẩu lớn của Mỹ trong lĩnh vực này, đồng thời các công ty Việt Nam cũng đang nỗ lực phát triển công nghệ chip riêng.

GS Nguyễn Quốc Sỹ chia sẻ về các giải pháp phát triển ngành chip bán dẫn.

GS Quốc Sỹ lấy dẫn chứng từ các nước phát triển ngành công nghiệp chip bán dẫn: "Đài Loan (Trung Quốc) đã tiến hành đầu tư cho ngành công nghiệp chip bán dẫn từ những năm 60 của thế kỷ trước. Nhật Bản bắt đầu từ sau chiến tranh thế giới lần thứ 2. Cả hai đều có sự trợ giúp đắc lực của Mỹ về công nghệ. Một số nước khác cũng vậy nhưng đều phải mất 30-50 năm mới thành công.

Trong khi Liên Bang Nga đi trước chúng ta gần 1 thế kỷ trong lĩnh vực công nghệ bán dẫn, họ còn đào tạo nhiều cán bộ khoa học, trong đó có ngành bán dẫn cho Việt Nam. Nga có nguồn lực vô cùng lớn về khoa học công nghệ và nghiên cứu cơ bản mà họ còn gặp khó khăn trong phát triển công nghiệp chip bán dẫn. Ngành công nghiệp chip bán dẫn của Mỹ cũng được đầu tư sớm và bài bản, gắn nghiên cứu – đào tạo – sản xuất với thương mại hóa sản phẩm".

GS Quốc Sỹ cũng chia sẻ góc nhìn, nhiều người cho rằng, Việt Nam có tiềm năng lớn về đất hiếm thì có thể xây dựng ngành công nghiệp bán dẫn một cách nhanh chóng. Thực tế không phải vậy. Đất hiếm là nguyên liệu để sản xuất nhiều loại chất bán dẫn, nhưng đòi hỏi đầu tư bài bản và nhiều công nghệ khác nhau để chế tạo, tinh chế. Đất hiếm không phải là điều kiện tiên quyết để phát triển ngành công nghiệp bán dẫn.

"Chúng ta phải xác định xem có thể làm gì trong ngành này, công nghệ gì, sản phẩm gì trong chuỗi giá trị công nghệ và sản phẩm của toàn cầu. Cần phải xác định đúng nhiệm vụ, đánh giá đúng khả năng của mình để chúng tôi có thể đạt được kết quả mong muốn", GS Sỹ nhấn mạnh.

Về giải pháp, Viện trưởng Viện Công nghệ VinIT cho biết, chúng ta mới tham gia trong lĩnh vực công nghệ cao chắc chắn sẽ gặp phải rất nhiều khó khăn, nhất là trong lĩnh vực bán dẫn.

Vì vậy, trước hết cần cơ cấu, tổ chức lại hệ thống các trường đại học, viện nghiên cứu theo hướng tích hợp hệ thống, sử dụng chung trang thiết bị, phòng thí nghiệm chuyên dụng, tài liệu cho đào tạo các ngành công nghệ cao.

Hiện nay, Việt Nam có khoảng 7.000 kỹ sư thiết kế vi mạch - tăng gần 1.000 người so với trước. Số lượng này rõ ràng không đáp ứng được nhu cầu của thị trường, và cần được bổ sung và đào tạo lại, hỗ trợ và trang bị thêm các chương trình thiết kế hiện đại.

Ngoài ra, cần tập trung cho một số công nghệ mũi nhọn, công nghệ lõi, công nghệ nền để thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp bán dẫn. Đồng thời phải coi sự trợ giúp về công nghệ, đầu tư và tổ chức, quản lý của các đối tác chiến lược là vấn đề vô cùng quan trọng và cần thiết.

×