Tại sao Gia Cát Lượng vội vàng Bắc phạt lần thứ hai?

Tại sao Gia Cát Lượng vội vàng Bắc phạt lần thứ hai?

Trận chiến này kết thúc bằng thắng lợi của quân Tào Ngụy dưới sự chỉ huy của Tư Mã Ý và là trận đánh then chốt dẫn đến sự phá sản của Chiến dịch Bắc phạt lần này của quân Thục. Trong trận này, việc mất Nhai Đình được quy kết là do sự chủ quan của Mã Tốc, người được cho là chỉ giỏi cầm quân trên bàn giấy.

Khi quân Thục tiến đánh Trung Nguyên, vấn đề lương thảo có ý nghĩa then chốt, hầu hết lương thực được vận chuyển từ Tây Xuyên qua Hán Trung để vào Trung Nguyên. Một trong những trọng điểm trên con đường huyết mạch này là Nhai Đình.

Nhai Đình nằm ở khoảng giữa sông Vị và núi Mạch Tích Nay là đông bắc huyện Thiên Thủy, Cam Túc, đó là con đường huyết mạch để đi từ Thiểm Tây và Lũng Hữu. Đây là vùng trọng yếu chiến lược.

Trước khi đi, Gia Cát Lượng năm lần bảy lượt dặn dò Mã Tốc phải đóng quân giữa đường và giữ lấy nguồn nước như thế mới cố thủ được. Tuy vậy Mã Tốc là con người chỉ biết bày binh bố trận trên sa bàn, Lưu Bị khi còn sống cũng lưu ý đến chuyện này nhưng Gia Cát lại không lưu tâm, nhất là khi Mã Tốc đưa ra kiến nghị đúng đắn trong cuộc Nam tiến vì vậy Gia Cát Lượng lại tin tưởng Mã Tốc hơn.

Vì vậy trong cuộc chinh phạt lần này, Gia Cát Lượng giao trọng trách tướng tiên phong cho Mã Tốc. Không ngờ Mã Tốc tự cho mình là thông minh, vi phạm phướng án bố trí của Gia Cát Lượng. Đến Nhai Đình, Mã Tốc làm ngược lại với phương án chỉ huy của Gia Cát Lượng.

Mã Tốc không đóng quân ở nơi đường cài, gần sông là chỗ có nước cho quân dùng, mang 2 vạn quân trấn giữ trên núi với phương án "Trên núi đánh xuống, thế như chẻ tre". Vương Bình nhiều lần phản đối, nhưng Mã Tắc không nghe.

Mã Tốc và Vương Bình tiến đến Nhai Đình đúng lúc tướng Ngụy là Trương Cáp dẫn quân tới. Mã Tốc bỏ đường sông, trấn giữ trên núi.

Trương Cáp theo sự chỉ đạo của Tư Mã Ý đã mang quân vây trại của Mã Tốc trên núi, rồi cắt đứt đường nước. Quân Thục thiếu nước, hoảng loạn. Trương Cáp dồn sức tấn công phá tan Mã Tốc. Cánh quân Mã Tốc bỏ chạy tán loạn, chỉ còn 1000 người ngựa của Vương Bình vẫn giữ vững được doanh trại.

Sau đó Gia Cát Lượng đã ra lệnh chém Mã Tốc và tâu với hậu chủ tự mình xin giáng chức. Tuy trong Bắc phạt để mất Nhai Đình, người bị tội là Mã Tốc, nhưng Gia Cát Lượng lại chủ động nhận trách nhiệm về mình rồi xin giáng ba cấp từ Thừa tướng xuống làm Hựu tướng quân.

Tuy nhiên, đến mùa đông năm Kiến Hưng thứ 6 (năm 228), Gia Cát Lượng ra quân Bắc phạt lần thứ hai. Lần Bắc phạt này, Gia Cát Lượng đi theo đường Trần Thương, rời đèo Đại Tản, bao vây thành Trần Thương. Tào Chân đem quân tới cứu viện, đối đầu với quân Thục tại Trần Thương.

Tuy nhiên lần này quân Ngụy phòng thủ kỹ càng. Địa thế ở Trần Thương vô cùng hiểm trở, dễ giữ, khó đánh, được coi là nơi các nhà quân sự phải chiếm bằng được.

Trước đó Tào Chân đã cho Hác Chiêu tăng cường phòng bị. Tại ải Trần Thương, quân Ngụy cho tướng Hác Chiêu chỉ huy đã kiên cường phòng thủ trước những đợt tấn công của quân Thục.

Hai bên giằng co khiến quân Thục hao tổn lương thực rất nhiều. Gia Cát Lượng chỉ huy quân đội đánh ròng rã 20 ngày mà không suy chuyển.

Sau đó, Tào Chân cùng với Tư Mã Ý đem quân đến truy kích quân Thục rút lui. Bộ tướng của Trương Cáp là Vương Song chỉ huy kỵ binh đuổi theo nhưng bị quân Thục phục kích và giết chết tại Kỳ Sơn.

Sau thất bại của đợt Bắc phạt đầu tiên, chưa đến một năm sau, Gia Cát Lượng đã phát động đợt Bắc phạt mới, quả thật việc này có phần nằm ngoài dự đoán.

Bởi vào đợt Bắc phạt đầu tiên, quân Thục đã chịu tổn thất không nhỏ, nghỉ ngơi chỉnh đốn quân đội cần một khoảng thời gian nhất định.

Vả lại Bắc phạt còn cần phải tập hợp quân lính, chuẩn bị vật tư và lương thảo. Trong khoảng thời gian ngắn như vậy, rõ ràng có phần gấp gáp. Điều này cũng có thể chứng minh qua việc quân Thục chỉ đối đầu với Tào Chân ở Trần Thương hơn một tháng đã không đủ lương thảo.

Trước khi Bắc phạt, Gia Cát Lượng chắc chắn sẽ cử người trinh sát địa hình. Chuyện lớn như quân Nguỵ xây dựng thành trì chắc chắn không giấu được mật thám.

Vậy tại sao Gia Cát Lượng lại vội vàng tiến quân Bắc phạt lần 2? Mục đích thực sự của ông là gì?

Nhưng nếu chúng ta cẩn thận xem lại tình hình của ba nước Nguỵ – Thục – Ngô khi ấy, sẽ phát hiện thật ra Gia Cát Lượng có mục đích khi vội vàng phát động lần Bắc phạt thứ hai.

Không bao lâu sau lần Bắc phạt đầu tiên của Thục Hán, Tôn Quyền quyết định áp dụng chiến dịch quân sự với nước Nguỵ.

Tôn Quyền giả vờ trừng trị Thái thú Bà Dương là Chu Phường, ép Phường cắt tóc nhận tội, tạo dựng cảnh vua tôi bất hoà, sau đó cho Chu Phường giả vờ đầu hàng Dương Châu Mục của nước Nguỵ là Tào Hưu, hy vọng có thể nhờ cậy nước Nguỵ, đồng thời sẵn sàng tiếp ứng, giúp quân Nguỵ chiếm lấy quận Bà Dương.

Thời kỳ Tam Quốc xảy ra rất nhiều sự kiện nổi loạn như vậy, trước thời điểm ấy, đám người Hàn Tổng, Địch Đan, Trương Anh, Vương Sùng của Đông Ngô đã từng tạo phản, tháo chạy tới nước Nguỵ.

Sau khi nhận được thư của Chu Phường, Tào Hưu đã tin là thật, cho rằng đây là thời cơ rất tốt để phạt Ngô, bèn trình bẩm Nguỵ Minh Đế Tào Duệ.

Tào Duệ cũng rất vui mừng, bèn lệnh cho Tào Hưu, Tư Mã Ý, Giả Quỳ chia quân làm ba đánh xuống phía Nam, chi viện cho Chu Phường dấy binh.

Còn Tôn Quyền cũng đích thân chỉ huy đại quân tới Hoàn Khẩu, tập hợp với quân của Lục Tốn, Chu Hoàn, Toàn Tông để phục kích quân của Tào Hưu. Tào Hưu thua thảm hại, phía Nguỵ tổn thất hơn vạn quân. Về sau Tào Hưu chết vì phiền muộn bởi chính trận thua này.

Sau khi Tào Duệ lên ngôi, đây là lần đầu tiên nước Nguỵ thất bại nặng nề, còn mất đi vị tướng giỏi Tào Hưu, hiển nhiên ông không cam lòng.

Tào Duệ lệnh cho Tư Mã Ý đóng tàu chiến lập tức, điều động quân Nguỵ tập kết lại ở Kinh Châu, dự định phạt Ngô quy mô lớn. Trương Cáp phụng mệnh dẫn quân tới Kinh Châu vào chính thời điểm này.

Tư Mã Ý huấn luyện thuỷ quân ở Kinh Châu, dự định men theo sông Miện Thuỷ tiến vào Trường Giang thảo phạt Đông Ngô, Tào Duệ ban chiếu lệnh cho Trương Cáp chỉ huy quân ở Quan Trung tới nghe theo điều động của Tư Mã Ý.

Nhưng chưa đợi quân Nguỵ phát động tiến công, Gia Cát Lượng đã đột ngột Bắc phạt lần hai. Tào Duệ ngay lập tức lệnh cho Trương Cáp quay lại Quan Trung lần nữa, giải vây cho Trần Thương, việc phạt Ngô không thể không tạm thời dừng lại.

Rất rõ ràng, lần Bắc phạt này của Gia Cát Lượng là kế giương Đông kích Tây, mục đích là để giúp Đông Ngô giảm nhẹ gánh nặng quân sự. Điều này cũng được chứng minh qua bức thư về sau ông viết cho Gia Cát Cẩn, cho biết lần này rời Trần Thương đủ để hãm chân quân Nguỵ, không để Tào Nguỵ chia quân đi phạt Ngô.

Trong "Thuỷ kinh chú. Vị thuỷ nhất" có dẫn lại một phần bức thư như sau: "Cho quân tiên phong tấn công theo đường này, đi tới Trần Thương, đủ để kìm hãm thế lực địch, khiến chúng không thể chia quân đáng sang phía Đông".

Nếu mục đích không phải đánh chiếm thành trì, chỉ để hãm chân quân Nguỵ, vậy thì Gia Cát Lượng vội vàng ra quân trong tình trạng chưa chuẩn bị đầy đủ cũng không còn khó hiểu nữa, bởi ông vốn không có ý định dây dưa với quân Nguỵ lâu dài, chỉ cần quân Nguỵ chi viện cho Quan Trung thì sẽ có thể rút quân.

Thế nên lần Bắc phạt thứ hai của Gia Cát Lượng thật ra chỉ là tấn công nghi binh, thực hiện được mục tiêu chiến lược, có thể coi là một chiến dịch quân sự thành công.

×