Thác Yang Bay của người Raglai ở Khánh Hòa gắn liền với câu chuyện tình yêu nào?

Thác Yang Bay - nguồn nước quý của đồng bào Raglai

Nằm cách trung tâm TP. Nha Trang 40km về hướng Tây (cách điểm giao quốc lộ Nha Trang - Đà Lạt 12km), Công viên du lịch Yang Bay - nơi mà người dân địa phương thường gọi Thác Yang Bay là một khu du lịch sinh thái nổi tiếng, nằm trong thung lũng rừng nguyên sinh.

Lãnh đạo Công viên du lịch Yang Bay cho biết, nguồn nước chảy về khu vực thác Yang Bay quanh năm. Nước từ 2 nhánh trên nguồn chảy về, nhánh thứ nhất từ hướng Khánh Sơn, nhánh thứ 2 từ Hòn Bà và sau đó nhập chung cùng dòng suối trước khi chảy về thác Yang Bay. Dòng nước ở đây rất mát, chảy quanh năm, nhiều du khách rất thích khi đến du lịch khu vực này. 

Trò chuyện với chúng tôi, anh Cao Thạch (45 tuổi, xã Khánh Trung, huyện Khánh Vĩnh, Khánh Hòa) cho biết: "Tôi đã sinh ra lớn lên nơi đây, cứ vào buổi sáng hoặc chiều tối tôi luôn đến dòng nước mát và ngọt này để ngắm. Nguồn nước chảy qua khu vực thác Yang Bay rồi theo dòng xuống theo các con suối, hầu hết bà con trong bản làng đều có ý thức giữ gìn và bảo vệ bởi nguồn nước từ thác Yang Bay rất quan trọng, giúp cung cấp nước sinh hoạt cũng như sản xuất nông nghiệp cho người dân quanh đây". 

Huyền bí về truyền thuyết thác Yang Bay

Theo tiếng của người Raglai, Yang Bay có nghĩa là thác nước trời. Tương truyền, ở trên dãy núi Ya Kang có rất nhiều tảng đá nhẵn và bằng phẳng như bàn cờ. Thời ấy, nhà trời và trần gian rất gần nhau nên Ngọc Hoàng và các nàng tiên trên thượng giới thường xuống đây dạo chơi, thưởng lãm sắc hoa núi, mở tiệc múa hát, đánh cờ, uống rượu trong dịp đầu xuân. 

Trong số tiên nữ có nàng tiên út thường tách ra, cải trang thành thôn nữ để đi vào bản làng và được ông bà Cau Phú nhận làm con nuôi. Sau đó, nàng đem lòng yêu chàng trai trong bản tên là Cau Sơn. Ngọc Hoàng biết chuyện nên tìm mọi cách ngăn cấm, quyết đưa nàng trở về tiên giới, nhưng nàng nhất quyết ở lại sánh duyên cùng với Cau Sơn. 

Ngọc Hoàng biết được rất tức giận nên hóa phép biến Cau Sơn thành đá để khiến nàng trở về trời. Nhưng nàng nhất quyết ở lại để canh giữ tượng chồng, hái rau, bắt cá sống qua ngày và nuôi con khôn lớn.

Ngọc Hoàng giận dữ vì cho rằng, trần gian dám giữ nàng tiên út ở lại làm dâu con nên đã ra tay trừng phạt, không cho mưa xuống trần gian. Trời làm nắng hạn, tất cả sông suối, hồ ao đều khô cạn, sự sống của muôn loài bị đe dọa. 

Các loài thú tập hợp nhau lại quyết định đi tìm nguồn nước bằng cách đào hố, khoét sâu vào lòng đất nhưng vẫn không tìm thấy nước để cứu muôn loài, những cố gắng đều không thành công. 

Đang lúc hoang mang và thất vọng, bỗng nhiên có hai mẹ con nhà cóc xuất hiện. Ngày ngày cóc mẹ cứ nhảy qua những cái hố mà các loài thú đào, vừa nhảy vừa kêu lên ai oán cho đến khi hơi tàn lực kiệt mà chết. Cóc con chờ mãi không thấy mẹ về cũng kêu khóc thảm thiết rồi chết theo.

Biết được chuyện này, Ngọc Hoàng vô cùng hối hận và cảm động, nước mắt chảy xuống chỗ cóc mẹ nằm tạo thành thác lớn, còn chỗ cóc con nằm tạo thành thác nhỏ. Nước mưa chạm vào tượng đá Cau Sơn làm chàng sống lại và đoàn tụ với mẹ con nàng tiên út.

Để tưởng nhớ mẹ con nhà cóc và muôn loài, người đời đã đặt tên cho thác lớn là Yang Bay (thác trời), thác nhỏ là Yang Khang (con trời), và thác Ho Cho (thác mẹ). Thác Yang Bay tuôn chảy cho đến ngày nay, đó là mạch nguồn sự sống của muôn loài…

Được biết, dân tộc Raglai ở Khánh Hòa có khoảng 50.000 người, tập trung chủ yếu ở 2 huyện miền núi Khánh Vĩnh và Khánh Sơn. Đặc biệt, tại Yang Bay là bộ đàn đá của người Raglai vang vọng, réo rắt, trong trẻo hòa cùng những câu hát dân ca, tiếng suối, thác, tiếng chim… hòa nhịp cùng tạo thành âm hưởng hòa tấu đặc sắc mang hơi thở đại ngàn.

Hiện nay, Công viên du lịch Yang Bay luôn đón khách trong và ngoài nước đến tham quan, ngắm cảnh núi rừng thiên nhiên và dòng nước Thác Yang Bay. Mới đây, tại khu vực Thác Yang Bay, đơn vị Yang Bay đã đầu tư 2 cầu trượt phục vụ du khách. 

Để gìn giữ, phát huy bản sắc văn hóa của các dân tộc nơi đây, tái hiện những hình ảnh độc đáo, hàng năm, đội Văn nghệ địa phương, những "nghệ nhân núi rừng Yang Bay" đã biểu diễn giúp người dân và du khách thấu hiểu hơn về Thác Yang Bay, đồng thời gìn giữ những giá trị văn hóa độc đáo của người dân nơi đây.