Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên: Y tế cơ sở vẫn chưa hoàn thiện

Một số địa phương đã giải thể trạm y tế

Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho biết, sau 20 năm thực hiện Chỉ thị số 06-CT/TW của Ban Bí thư khóa IX về củng cố và hoàn thiện mạng lưới y tế cơ sở nhưng đến nay, hệ thống này vẫn chưa hoàn thiện.

Bởi hiện nay hệ thống y tế cơ sở đang phải đối mặt nhiều thách thức như sự thiếu ổn định, tạo ra nhiều biến động cả về tổ chức, nhân lực và khả năng cung ứng dịch vụ. Một số địa phương đã giải thể trạm y tế thị trấn.

Số lượng và chất lượng dịch vụ của tuyến y tế cơ sở, đặc biệt là các huyện vùng khó khăn, ở trạm y tế xã vẫn còn hạn chế. Đồng thời, bình quân các trạm y tế xã chỉ thực hiện được 60-70% dịch vụ kỹ thuật, cung ứng khoảng 40% thuốc thuộc gói dịch vụ y tế cơ bản.

Y tế cơ sở chưa thực hiện tốt chăm sóc sức khỏe cá nhân, tầm soát phát hiện bệnh sớm, quản lý bệnh, nhất là các bệnh mạn tính.

Cũng theo Bộ Y tế, cơ chế y tế tài chính cho y tế cơ sở chưa phù hợp, phương thức thanh toán BHYT chậm đổi mới, chưa có cơ chế, nguồn lực để thực hiện được việc khám sàng lọc, phát hiện sớm bệnh tật, quản lý các bệnh không lây nhiễm trong cộng đồng...

Ông Christophe Lemiere - Giám đốc Ban phát triển con người của Ngân hàng thế giới cho hay, qua khảo sát thực tế, 30% bệnh nhân nội trú có thể điều trị tại y tế cơ sở. Hiện tại Việt Nam đang phải chi trả chi phí nội trú nhiều hơn hệ thống y tế khác trong khu vực.

Theo ông, Christophe Lemiere, có thể đầu tư nhiều hơn nữa vào tuyến y tế cơ sở và giải pháp quan trọng hơn là đầu tư vào chính sách mới để tạo cơ sở để cấp vốn giúp y tế cơ sở có thể vận hành về tài chính. Thực tế cho thấy, nhiều quốc gia có nguồn quỹ làm về công tác bảo hiểm xã hội, trong đó có phòng ngừa bệnh. Đó cũng chính là một trong những giải pháp.

Y tế cơ sở nhiều tâm tư

Ông Đoàn Minh Cương, Giám đốc Trung tâm Y tế huyện Lâm Hà, tỉnh Lâm Đồng chia sẻ: "Trung tâm Y tế huyện Lâm Hà đã hoạt động được gần 38 năm. Suốt những năm qua, cơ sở vật chất vẫn gặp nhiều khó khăn, chúng tôi đã được đầu tư nhưng vẫn chưa đồng bộ, chưa theo kịp sự phát triển của đơn vị, giường bệnh không đáp ứng được chất lượng và số lượng khám chữa bệnh. Y tế dự phòng như: Khoa Y tế Công cộng, Phòng An toàn thực phẩm, Phòng kiểm soát dịch bệnh… không có phòng riêng để hoạt động".

Bác sĩ Cương cho biết, về nhân lực, đến thời điểm này, tỷ lệ bác sĩ/10 vạn dân ở huyện Lâm Hà đạt 5,2 và 16/16 trạm y tế xã có bác sĩ. Tuy nhiên, số lượng bác sĩ này không bền vững.

Thực tế, 10 năm qua, trung tâm chỉ tuyển được 3 bác sĩ đào tạo chính quy từ nơi khác về, chủ yếu hợp lý hóa theo gia đình. Số còn lại là tăng thêm thay thế cho những bác sĩ nghỉ hưu đều là nguồn đào tạo theo địa chỉ, cử tuyển và đào tạo từ y sĩ lên bác sĩ.

Đây là những nhóm không bền vững, rất nhiều người xin rời đi với nhiều lý do nhưng chưa giải quyết được. Theo ông Cương, nguyên nhân chủ yếu là do chế độ, chính sách đối với bác sĩ tuyến y tế cơ sở rất thấp.

Bên cạnh đó, Trung tâm Y tế huyện Lâm Hà còn gặp khó khăn về thực hiện danh mục kỹ thuật, cụ thể khi thực hiện các chuyên khoa chưa có. Ví dụ như răng hàm mặt, vật lý trị liệu… chưa được cấp chứng chỉ hành nghề nên trong thời gian dài qua, huyện Lâm Hà không có đủ chuyên khoa để chăm sóc, khám chữa cho người dân nếu có nhu cầu.

Đối với kinh phí hoạt động, Sở Y tế đã được cấp theo định mức của HĐND tỉnh Lâm Đồng, trong đó nguồn hệ điều trị chủ yếu nguồn thu từ BHYT khoảng 90-92%. Song, với cơ cấu giá hiện nay thì rất khó đảm bảo được nguồn chi.

"Hiện nay, tại huyện chúng tôi chưa có quy định định mức giá dịch vụ chăm sóc sức khỏe, nên trong khám chữa có tiền cũng không chi được. Chúng tôi rất cần có chính sách minh bạch đảm bảo đủ điều kiện phát triển trong tình hình mới, đảm bảo cơ sở vật chất trang thiết bị, chế độ chính sách", ông Cương nhấn mạnh.

Theo lãnh đạo Sở Y tế Bình Định, hướng dẫn về phòng khám đa khoa khu vực được ban hành từ năm 1977 đến nay đã không còn phù hợp. Nhiều địa phương đã phát triển phòng khám đa khoa khu vực như một bệnh viện vệ tinh nhưng do phải thực hiện theo đúng quy định nên không được nhận bệnh nhân nội trú. Đây cũng là một trong những bất cập lớn của y tế cơ sở.