Bình luận
0
Ngược dòng lịch sử, vùng đất Hải Dương hôm nay đã có nhiều lần thay đổi tên gọi, địa giới hành chính.
Qua khối Mộc bản triều Nguyễn - Di sản Tư liệu thế giới hiện đang được bảo quản tại Trung tâm Lưu trữ quốc gia IV, thành phố Đà Lạt, bạn đọc sẽ hiểu hơn về lịch sử hình thành cũng như quá trình phát triển của vùng đất Hải Dương.
Lần theo nguồn sử liệu, mảnh đất Hải Dương vốn có lịch sử hình thành từ rất lâu đời. Mộc bản sách Khâm định Việt sử thông giám cương mục, quyển 21, mặt khắc 24, 25 ghi chép về vùng đất Hải Dương từ thời Hùng Vương dựng nước đến triều vua Trần Thuận Tông như sau: “Đời Hùng Vương xưa, Hải Dương là bộ Dương Tuyền; nhà Tần, thuộc quận Nam Hải; nhà Hán, thuộc quận Giao Chỉ; nhà Ngô, thuộc Giao Châu; nhà Đường đặt Hải Môn trấn, lại gọi là Hồng Châu.
Nhà Đinh chia làm đạo; nhà [Tiền] Lê và nhà Lý cũng theo như nhà Đinh; nhà Trần đổi làm các lộ: Hồng Châu thượng, Hồng Châu hạ và Nam Sách thượng, Nam Sách hạ; năm Quang Thái thứ 10 đổi làm Hải Đông trấn…”
Trung tâm Văn hóa Xứ Đông (tỉnh Hải Dương) rực rỡ cờ hoa chào mừng Đại hội Đảng.
Sau chiến thắng chống quân Minh xâm lược, năm Mậu Thân (1428), vua Lê Thái Tổ cho chia cả nước thành 5 đạo: Tây đạo, Đông đạo, Bắc đạo, Nam đạo và Hải Tây đạo, trấn Hải Dương lúc này thuộc Đông đạo.
Đến triều vua Lê Thánh Tông, vào năm Bính Tuất (1466), vua cho chia đặt các đơn vị hành chính trong nước làm 12 đạo thừa tuyên, trong đó có Đạo thừa tuyên Nam Sách.
Ba năm sau (1469), vua tiếp tục cho định bản đồ trong cả nước, bao gồm 12 thừa tuyên, và Đạo thừa tuyên Nam Sách được đổi thành Thừa tuyên Hải Dương.
Mộc bản sách Khâm định Việt sử thông giám cương mục, quyển 21, mặt khắc 15, 16, có ghi rằng: “Nhà vua định bản đồ 12 thừa tuyên… Nam Sách nay đổi làm Hải Dương, quản lĩnh 4 phủ, 18 huyện”.
Mộc bản sách Đại Nam thực lục chính biên đệ nhị kỷ, quyển 76, ghi chép về việc vua Minh Mạng cho đặt tỉnh Hải Dương vào năm Tân Mão (1821).
Lúc này Thừa tuyên Hải Dương bao gồm 4 phủ và 18 huyện. Cụ thể là: phủ Thượng Hồng quản lĩnh 3 huyện: Đường Hào, Đường An và Cẩm Giàng; phủ Hạ Hồng quản lĩnh 4 huyện: Gia Phúc, Tứ Kỳ, Thanh Miện và Vĩnh Lại; phủ Nam Sách quản lĩnh 4 huyện: Thanh Hà, Thanh Lâm, Tiên Ninh và Chí Linh; phủ Kinh Môn quản lĩnh 7 huyện: Giáp Sơn, Đông Triều, An Lão, Nghi Dương, Kim Thành, Thủy Đường và An Dương.
Danh xưng Hải Dương chính thức xuất hiện từ đây. Về ý nghĩa của hai chữ Hải Dương. Theo nghĩa chữ Hán: Hải (海) là biển, Dương (陽) là ánh sáng, ánh mặt trời. Hải Dương nằm ở phía đông kinh thành Thăng Long. Hướng Đông cũng là hướng mặt trời mọc. Vì vậy Hải Dương có nghĩa là "ánh mặt trời biển Đông" hay "ánh sáng từ miền duyên hải (phía đông) chiếu về".
Đến năm Canh Tuất (1490), vua Lê Thánh Tông cho đổi Thừa tuyên Hải Dương thành xứ Hải Dương, khoảng giữa năm Hồng Thuận (1509 - 1516), lại đổi làm trấn.
Mộc bản sách Khâm định Đại Nam hội điển sự lệ, quyển 36, mặt khắc 31 ghi chép về việc vua Minh Mạng cho đặt phủ Kiến Thụy vào năm 1837 và huyện Vĩnh Bảo năm 1838 (nguồn: Trung tâm Lưu trữ quốc gia IV).
Dưới triều Mạc, vào năm Đinh Hợi (1527), Mạc Đăng Dung cho đặt Hải Dương làm Dương Kinh. Trích phủ Thuận An ở kinh Bắc và các phủ Khoái Châu, Tân Hưng, Kiến Xương, Thái Bình ở Sơn Nam cho lệ thuộc vào Dương Kinh.
Sách Đại Nam nhất thống chí, quyển 17 cũng có ghi về sự kiện này rằng: “Nhà Mạc đặt Nghi Dương làm Dương Kinh, trích lấy phủ Thuận An thuộc trấn Kinh Bắc và các phủ Khoái Châu, Tân Hưng, Kiến Xương, Thái Bình thuộc trấn Sơn Nam cho lệ vào Dương Kinh”.
Đến nhà Hậu Lê, vua Lê Thế Tông lại cho đổi làm trấn Hải Dương. Năm Tân Dậu (1741), vua Lê Hiển Tông tiếp tục chia Hải Dương làm 4 đạo. Mộc bản sách Khâm định Việt sử thông giám cương mục, quyển 39, mặt khắc 12 ghi rằng: “Đặt chức Tuần thủ ở bốn đạo thuộc Hải Dương. Vì Hải Dương đã được bình định, nên chia làm bốn đạo: Thượng Hồng, Hạ Hồng, An Lão, và Đông Triều, mỗi đạo đặt một chức tuần thủ để chiếu theo địa phận vỗ về dân chúng”.
Nhìn lại những dấu mốc lịch sử và phát triển của tỉnh Hải Dương mới thấy được bề dày lịch sử của một vùng đất được biết đến với tên gọi là “tứ trấn”.
Một góc thành phố Hải Dương địa linh nhân kiệt, sơn thủy hữu tình.
Dưới thời phong kiến, cùng với Sơn Nam, Kinh Bắc, và Sơn Tây, Hải Dương được xem là tứ trấn của Kinh thành Thăng Long, có nhiệm vụ che chắn, bảo vệ kinh thành ngay từ vòng ngoài khi kinh thành có biến.
Đến triều Nguyễn, Hải Dương là một vùng đất rộng lớn và giữ vị trí chiến lược quan trọng trong sự phát triển chung của đất nước.
Sau khi yên định bờ cõi, thống nhất giang sơn, năm Nhâm Tuất (1802), vua Gia Long đưa phủ Kinh Môn về lại trấn Hải Dương.
Mộc bản sách Đại Nam thực lục chính biên đệ nhất kỷ, quyển 18, mặt khắc 12 có ghi về việc này như sau: “Lại cho phủ Kinh Môn theo về Hải Dương. Kinh Môn trước thuộc Hải Dương, giặc Tây Sơn cho lệ vào Yên Quảng, đến nay trở về”.
Như vậy, dưới thời vị vua đầu tiên của triều Nguyễn, tên gọi trấn Hải Dương vẫn được tiếp tục sử dụng. Lúc này, trấn Hải Dương bao gồm 1 phủ, 1 huyện và 5 châu. Mộc bản sách Đại Nam thực lục chính biên đệ nhất kỷ, quyển 17, mặt khắc 19 ghi rằng: “Giặc Tây Sơn dẹp yên hết, lấy hết đất An Nam, tất cả 14 trấn, 47 phủ, 187 huyện, 40 châu.
Trấn Hải Dương 4 phủ là Thượng Hồng, Hạ Hồng, Nam Sách, Kinh Môn, 18 huyện là Đường An, Đường Hào, Cẩm Giàng, Thanh Miện, Gia Lộc, Vĩnh Lại, Tứ Kỳ, Thanh Lâm, Thanh Hà, Tiên Minh, Chí Linh, Kim Thành, Giáp Sơn, Đông Triều, Thủy Đường, An Lão, An Dương, Nghi Dương”.
Khu đô thị sinh thái ven sông Thái Bình (EcoRivers) - một dấu ấn trong xây dựng đô thị Hải Dương. Ảnh: Thành Chung.
Dưới triều vua Minh Mạng, vào năm Nhâm Ngọ (1822), vua cho đổi phủ Thượng Hồng, trấn Hải Dương làm phủ Bình Giang, phủ Hạ Hồng làm phủ Ninh Giang.
Đến năm Tân Mão (1831), để nhất thể hóa các đơn vị hành chính trong cả nước, vị vua thứ 2 của triều Nguyễn đã cho thực hiện một cuộc cải cách hành chính với quy mô lớn là cho đổi các dinh, trấn thành tỉnh.
Cuộc cải cách này được chia thành hai đợt. Đợt đầu tiên được thực hiện vào năm Tân Mão (1831), vua Minh Mạng cho chia các trấn từ Quảng Trị trở ra Bắc, thành 18 tỉnh trong đó có tỉnh Hải Dương. Đợt 2 thực hiện vào năm Nhâm Thìn (1832), vua Minh Mạng chia các trấn, doanh còn lại từ Quảng Nam trở vào Nam.
Như vậy, theo Mộc bản triều Nguyễn thì vào năm Tân Mão (1831), là thời gian xuất hiện danh xưng “tỉnh Hải Dương”. Đây được xem là dấu mốc quan trọng, đánh dấu chặng đường phát triển không ngừng của Hải Dương trong lịch sử.
Năm 1831 được xem là thời điểm mà Hải Dương có bộ máy chính quyền hoàn chỉnh của một đơn vị hành chính trực thuộc Trung ương.
Trải qua thăng trầm lịch sử với nhiều lần tách nhập khác nữa. Vào ngày 6 tháng 11 năm 1996, tỉnh Hải Dương được tái lập từ tỉnh Hải Hưng. Khi tách ra, tỉnh Hải Dương có 9 đơn vị hành chính gồm thị xã Hải Dương và 8 huyện.
Có thể nói, trong suốt 190 năm qua kể từ năm Tân Mão (1831) cho đến nay, tên gọi “tỉnh Hải Dương” vẫn luôn được sử dụng ổn định và hiện hữu ngày càng rạng rỡ trên bản đồ Tổ quốc Việt Nam.
Theo bản tin ngành hàng lúa gạo mới nhất của Trung tâm Thông tin và Dịch vụ nông nghiệp và môi trường (Viện Chiến lược, Chính sách nông nghiệp và môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường), Chính phủ Indonesia tiếp tục giữ vững lập trường bảo vệ sản xuất nội địa và chính sách tự chủ lương thực.
Một nhóm gây ra nhiều vụ cướp giật tài sản ở phường Tân Khánh và Tân Đông Hiệp, TP.HCM vào ban đêm, trên đoạn đường vắng vừa bị cảnh sát bắt giữ.
Chia sẻ
Sáng 4/12, Cục Hải quan tổ chức họp báo chuyên đề thông tin về những chính sách mới liên quan thuế giá trị gia tăng (GTGT), thuế tiêu thụ đặc biệt (TTĐB) và quy định tại Thông tư 51/2025/TT-BTC về giao dịch điện tử trong lĩnh vực thuế đối với hàng hóa xuất nhập khẩu. Những thay đổi được đánh giá vừa tạo thuận lợi cho doanh nghiệp, vừa tăng cường kỷ cương quản lý thuế.
Chia sẻ
Nhằm tạo điều kiện thuận lợi trong giao dịch tài chính dành cho các du khách tới Việt Nam du lịch, công tác, từ đó thu hút lượng lớn khách nước ngoài đến Việt Nam, gia tăng sự kết nối giao lưu thương mại, du lịch giữa các nước, Công ty Cổ phần Thanh toán Quốc gia Việt Nam (NAPAS) liên kết với các ngân hàng, trong đó có BVBank triển khai dịch vụ thanh toán xuyên biên giới qua mã QR và mã VIETQRGlobal được lựa chọn là tên gọi chính thức để du khách quốc tế khi đến Việt Nam dễ dàng nhận biết được các điểm chấp nhận thanh toán qua mã QR.
Chia sẻ
Chỉ sau 72 giờ mở bán vào tháng 8/2025, The Privé đã “sold out” 1.027 sản phẩm giai đoạn 1. Tiếp tục sức nóng với giai đoạn 2, The Privé cho ra mắt bộ đôi Tháp 10 & 11 - lựa chọn an cư lý tưởng ngay trung tâm TP.HCM.
Chia sẻ
Theo chuyên gia, nếu so sánh với một số quốc gia có GDP bình quân cao hơn Việt Nam, chính sách thuế mới được đề xuất chưa hỗ trợ cho người kinh doanh nuôi dưỡng nguồn thu.
Chia sẻ
Kinh tế Đà Nẵng năm 2025 có nhiều điểm sáng, dự báo 2026 là năm bản lề của chu kỳ tăng trưởng, thông tin vừa được đưa ra tại Hội nghị Thành uỷ Đà Nẵng đưa ra sáng nay.
Chia sẻ
Lấy cảm hứng từ vẻ đẹp đa phong cách của người phụ nữ hiện đại, TrenD by DOJI mang đến những thiết kế trẻ trung, thời thượng và dễ ứng dụng, phù hợp với mọi bối cảnh cho những cô nàng đa sắc.
Chia sẻ
Danh hài Tấn Beo hồi phục sức khỏe sau thời gian điều trị đột quỵ, suy thận, tích cực dưỡng bệnh và được gia đình chăm sóc.
Chia sẻ
Nhiều chung cư ở Hà Nội liên tiếp siết chỗ gửi xe điện vì quá tải và lo ngại cháy nổ. Mới nhất, CT1 Thạch Bàn thông báo dừng nhận xe điện từ 20/12, khiến cư dân buộc phải tìm phương án thay thế.
Chia sẻ
Không chỉ để Buriram United cầm hoà 1-1 ở những phút cuối, CLB CAHN còn chịu tổn thất lực lượng khi Hugo Gomes dính chấn thương khá nặng. Nhiều khả năng trung vệ người Brazil này sẽ phải nghỉ ngơi ít ngày.
Chia sẻ
Loại cá này có thịt vừa béo ngậy vừa giàu protein, vitamin cùng nhiều khoáng chất, được nhiều người ưa thích bởi hương vị thơm ngon và giá trị dinh dưỡng cao.
Chia sẻ
Một người đàn ông đồng tính ở miền Bắc Trung Quốc qua đời trong vụ tai nạn giao thông đã để lại "cuộc chiến" tranh chấp tài sản giữa những người thân.
Chia sẻ
UBND TP.HCM tiếp tục coi kinh tế tập thể, nòng cốt là hợp tác xã (HTX) là thành phần quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Trong giai đoạn tới, khu vực này phải thích ứng mạnh mẽ với chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và những biến động khó lường của kinh tế thế giới.
Chia sẻ
Sáng 4/12, thảo luận về các báo cáo công tác nhiệm kỳ 2021-2026 của Chủ tịch nước và Chính phủ, các đại biểu Quốc hội đã có những đánh giá đầy tâm huyết về một nhiệm kỳ Quốc hội " diễn ra trong bối cảnh đặc biệt chưa từng có".
Chia sẻ
Rơi từ độ cao hơn 10.000m sau khi máy bay nổ tung, nữ tiếp viên 22 tuổi Vesna Vulović vẫn sống sót một cách không tưởng. Trong khi toàn bộ 27 hành khách thiệt mạng, cô gái trẻ trở thành nhân chứng duy nhất của thảm kịch, một kỳ tích khiến giới khoa học trong suốt nhiều thập kỷ vẫn chưa thể lý giải.
Chia sẻ
Ô Lâm là xã có tỷ lệ đồng bào dân tộc Khmer cao nhất tỉnh An Giang, với gần 25.000 người. Sau sáp nhập, xã đứng trước thách thức kép, vừa phải xóa bỏ gánh nặng của xã đặc biệt khó khăn, vừa phải duy trì thành quả nông thôn mới đã đạt được. Đây là một thử thách lớn về nguồn lực và năng lực đối với xã trong giai đoạn mới.
Chia sẻ
Với quyết tâm chạm đích phường đạt chuẩn về văn minh đô thị, phường An Phú, TP.HCM (quận 2, TP Thủ Đức cũ) tiếp tục thực hiện đồng bộ các giải pháp trong việc lập lại trật tự đô thị.
Chia sẻ
Đoàn Thể thao Việt Nam tham dự SEA Games 33 tại Thái Lan với 1.165 thành viên, hướng tới mục tiêu Top 3 toàn đoàn.
Chia sẻ
Cựu chánh văn phòng của ông Zelensky, Andriy Yermak, đã phá hoại các mệnh lệnh của nhà lãnh đạo chính quyền Kiev, cựu thư ký báo chí của tổng thống, Yulia Mendel tiết lộ trên kênh Telegram "Strana.ua".
Chia sẻ
Sao nhí Ngải Mễ tạm dừng việc học để tập trung đóng phim. Hành động của cô làm dấy lên tranh cãi về việc nghệ sĩ có nên theo đuổi học vấn hay không?
Chia sẻ
UBND TP.HCM vừa chấp thuận cho Công ty Khang Điền tài trợ và thi công chỉnh trang tuyến đường Lê Lợi (phường Sài Gòn) và yêu cầu hoàn thành trước ngày 30/12, ngay trước thềm năm mới.
Chia sẻ
Trao đổi với PV Dân Việt, ông Phạm Tuấn Long, Bí thư Đảng ủy phường Cửa Nam (Hà Nội) cho biết, đang yêu cầu xác minh clip 2 phụ nữ đi thu tiền ủng hộ người dân miền Trung bị lũ lụt nhưng thẳng thừng "chê" 30.000 đồng.
Chia sẻ
Từ hơn 4.300 cơ sở được kiểm tra PCCC, Sở Xây dựng TP.HCM phát hiện hàng loạt dấu hiệu vi phạm trật tự xây dựng và yêu cầu địa phương khẩn trương xác minh, xử lý nghiêm.
Chia sẻ
Hiện khách hàng Philippines đang liên hệ với doanh nghiệp xuất khẩu gạo của Việt Nam để đàm phán ký kết hợp đồng, nhận giao hàng từ tháng 1-2026. Từ ngày 1 đến 24-11-2025, có 15 tàu vào các cảng khu vực TPHCM và cảng Mỹ Thới (tỉnh An Giang) để xếp hàng gạo xuất khẩu giao cho đối tác với tổng khối lượng trên 131.000 tấn, trong đó, châu Phi, Malaysia và Philippines là ba thị trường nhập khẩu gạo chính.
Chia sẻ
Trải qua 80 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, Bộ Tổng Tham mưu Quân đội nhân dân Việt Nam đã hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao, góp phần cùng toàn Đảng, toàn dân và toàn quân lập nên những chiến công hiển hách trong đấu tranh giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước, xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Chia sẻ
Sau khi hợp nhất với Bình Dương và Bà Rịa – Vũng Tàu, TP.HCM sở hữu quy mô kinh tế trang trại lớn và đa dạng hơn bao giờ hết. Thành phố cần sớm ban hành một văn bản chỉ đạo thống nhất, tạo nền tảng vững chắc cho mô hình kinh tế trang trại giai đoạn mới.
Chia sẻ
Được mệnh danh là "thủ phủ" dâu tằm với diện tích lớn nhất tỉnh Lào Cai (gần 700 ha), xã Trấn Yên hiện đạt sản lượng kén tằm ấn tượng lên tới 1.180 tấn mỗi năm.
Chia sẻ
UBND TP. Hà Nội vừa giao hơn 7,5 ha đất tại phường Phúc Lợi cho Công ty CP Him Lam triển khai dự án nhà ở xã hội.
Chia sẻ
Sáng 4/12, Tỉnh ủy Điện Biên tổ chức công bố quyết định điều động, phân công công tác đối với hai thành viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, nhiệm kỳ 2025-2030.
Chia sẻ
Theo đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Tuyết Nga, thi vào lớp 10 đang trở thành một “kỳ thi quốc gia thu nhỏ”, với áp lực nặng nề. Trong khi đó, THPT là bậc học phổ thông, nghĩa là mọi học sinh đều có quyền được học.
Chia sẻ
Tin tức 
Thế giới 
Nhà nông 
Hội và Cuộc sống 
Đại đoàn kết dân tộc 
Kinh tế 
Thể thao 
Văn hóa - Giải trí 
Xã hội 
Bạn đọc 
Nhà đất 
Media 
Chuyển động Sài Gòn 
Pháp luật 
Dân Việt trò chuyện 
Gia đình 
Đông Tây - Kim Cổ 
Hà Nội hôm nay 
Radio Nông dân 
Doanh nghiệp 
Đăng nhập
Quang Thơm 
