Tọa đàm: “Tìm giải pháp căn cơ cho nông sản xuất khẩu Trung Quốc”

Mở đầu buổi Tọa đàm, ông Phan Huy Hà, Phó Tổng biên tập báo NTNN/Dân Việt thay mặt Ban Biên đã tặng hoa và gửi lời cảm ơn các khách mời và mong  muốn những ý kiến thiết thực của các đại biểu tham dự Tọa đàm sẽ giúp đem lại những thông tin, giải pháp hữu ích để bà con nông dân sớm khắc phục được tình trạng ùn ứ nông sản xuất khẩu sang Trung Quốc.

Nhà báo Anh Thơ: Bắt đầu buổi Toạ đàm, câu hỏi đầu tiên xin gửi tới ông Nguyễn Văn Tiến, Vụ trưởng Vụ nông nghiệp - nông thôn, Ban Kinh tế Trung ương. Thưa ông, cho đến nay, Trung Quốc vẫn là một thị trường xuất khẩu nông sản quan trọng của Việt Nam, nhất là với một số mặt hàng như trái cây, cao su, sắn và sản phẩm từ sắn. Tuy nhiên, đến nay, xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc vẫn chủ yếu theo đường tiểu ngạch, trao đổi cư dân biên giới. Ông đánh giá như thế nào về quan hệ thương mại giữa Việt Nam – Trung Quốc, tiềm năng cũng như hạn chế lớn nhất khi xuất khẩu nông sản vào thị trường này?

Ông Nguyễn Văn Tiến, Vụ trưởng Vụ nông nghiệp - nông thôn, Ban Kinh tế Trung ương: 

Quan hệ xuất nhập khẩu nông sản Việt Nam – Trung Quốc từ trước đến nay và trong tương lai, đây vẫn là thị trường lớn nhất. Từ năm 2010 đến 2020, xuất khẩu nông sản của Việt Nam sang Trung Quốc tăng 4,27 lần, đây là con số rất lớn.

Nhiều mặt hàng nông sản của chúng ta xuất khẩu sang TQ với sản lượng lớn như gạo, gỗ, rau quả, thủy sản, sắn,… Trong quan hệ xuất khẩu chúng ta có rất nhiều hiệp định thương mại, mới nhất là Hiệp định RCEP.

Ngoài ra, Việt Nam – Trung Quốc là 2 nước láng giềng. Hai Đảng, nhà nước đều xác định xây dựng quan hệ chiến lược. Tuy nhiên xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc không phải năm nay mới ùn ứ. Vừa qua, có thời điểm tồn ứ nông sản lên tới 6000 xe.

Các năm trước cũng có tình trạng này, tuy nhiên, năm nay, Trung Quốc thực hiện chiến lược “Zero Covid” trong khi Việt Nam bùng phát dịch trở lại. Mặt khác trong quan hệ nông sản, Trung Quốc đã chuyển từ tiểu ngạch sang chính ngạch. Trong khi đó, sản lượng hàng nông sản của Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc đường chính ngạch vẫn còn rất ít.

Mới đây, Ban Kinh tế Trung ương có nghiên cứu đề án đẩy mạnh xuất khẩu nông sản xuất khẩu Trung Quốc. Qua đó, khảo sát các cửa khẩu lớn ở các tỉnh như Lạng Sơn, Quảng Ninh, Lào Cai,…

Một số lưu ý lớn để đảm bảo tính bền vững cần từ khâu sản xuất, chế biến, thương mại. Ngoài ra, gắn sản xuất với nhu cầu, thực tiễn. Mới đây, Thường trực Ban bí thư cũng đã nhấn mạnh, sản xuất phải theo nhu cầu đặt hàng, đảm bảo chất lượng, giá trị gia tăng của sản phẩm.

Hiện nay, khâu kết nối từ sản xuất tới thị trường còn thiếu gắn kết. Trong chuỗi, yếu tố thứ 2 là các kho lạnh, logistic còn yếu. Yếu tố tiếp theo là chúng ta chưa theo đúng chính sách nhập khẩu của Trung Quốc, kiểm soát rất chặt chẽ về tiêu chuẩn chất lượng.

Vừa qua, các phương tiện thông tin đại chúng đều đã nêu rõ về việc xuất khẩu chính ngạch sẽ được ưu đãi 7% thuế. Ngoài ra, việc các thương nhân, thương lái ở Trung Quốc sang mua bán ở Việt Nam tính rủi ro cao. Vì vậy để ổn định thương mại, tăng sản lượng xuất khẩu cần kiểm soát chặt chẽ từ khâu sản xuất. Ngoài ra, để giảm thiệt hại cần tăng cường đàm phán.

Nhà báo Phạm Anh Thơ: Tiếp theo xin dành câu hỏi cho ông Ngô Xuân Nam, Phó Giám đốc Văn phòng thông báo và điểm hỏi quốc gia về vệ sinh dịch tễ và kiểm dịch động thực vật Việt Nam (Văn phòng SPS Việt Nam - Bộ NNPTNT): Xuất khẩu nông sản sang Việt Nam bị ùn tắc cũng đúng thời điểm Trung Quốc bắt đầu áp dụng lệnh 248 , 249 về kiểm soát thực phẩm nhập khẩu. Xin hỏi, những thay đổi trong chính sách kiểm soát nhập khẩu của Trung Quốc có ảnh hưởng gì đến việc xuất khẩu của các doanh nghiệp. Thời gian qua, Bộ NNPTNT đã có giải pháp gì để hỗ trợ doanh nghiệp đáp ứng được các yêu cầu của phía bạn?

Ông Ngô Xuân Nam: Tôi xin khẳng định cho đến thời điểm này ùn tắc không phải là do Trung Quốc áp Lệnh 248 và 249. Thực tế xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc chủ yếu liên quan đến sản phẩm trái cây, trong đó đa phần là trái cây tươi. Trong khi Lệnh 248, 249 không điều chỉnh thỏa thuận riêng. Vì vậy không có căn cứ nào nói nguyên nhân do 2 Lệnh trên.

Triển khai đáp ứng quy định Lệnh 248, 249, từ tháng 8/2020 Trung Quốc đã lấy ý kiến các thành viên WTO, các thành viên có quyền góp ý cho Quốc gia dự thảo văn bản đó để xem xét cho phù hợp. Đến tháng 4/2021, Trung Quốc ban hành Lệnh 248, 249. Và bắt đầu từ cuối tháng 4/2021, 2 Lệnh 248, 249 bắt đầu có hiệu lực. Ngay sau đó, Văn phòng SPS Việt Nam đã có thông báo rộng rãi cho các doanh nghiệp, địa phương để nghiên cứu để đáp ứng yêu cầu của 2 Lệnh này.

Cuối tháng 9/2021, Trung Quốc tiếp tục thông báo bắt buộc đăng ký thông qua cơ quan có thẩm quyền, sử dụng giải pháp “đồng quản trị quốc tế”. Riêng với nông sản của Việt Nam, Hải quan Trung Quốc cũng ưu tiên chỉ nộp hồ sơ gồm 3 loại giấy tờ thông qua cơ quan có thẩm quyền. Thực tế có nhiều doanh nghiệp nộp hồ sơ.

Cho đến thời điểm này, Bộ NNNPTT chỉ đạo và trực tiếp là Văn phòng SPS Việt Nam đã ban hành 15 văn bản và thường xuyên liên lạc chặt chẽ với phía Hải Quan Trung Quốc và Đại sứ quán Việt Nam tại Trung Quốc.

Đến thời điểm này, Việt Nam đã được cấp 1448 mã sản phẩm, cỡ trên 1.200 doanh nghiệp. Trong thời gian tới, Bộ NNPTNT sẽ cùng với các Bộ, ngành tiếp tục nỗ lực để Trung Quốc cấp thêm mã sản phẩm.

Hiện, toàn bộ danh sách được cập thường xuyên, đồng thời Trung Quốc sẽ gửi danh sách các mã sản phẩm về Văn phòng SPS Việt Nam, sau đó Văn phòng SPS gửi về cơ quan có thẩm quyền, tiếp đó gửi về các doanh nghiệp.

Nhà báo Phạm Anh Thơ: Là một doanh nghiệp tham gia xuất khẩu trái cây sang nhiều thị trường, trong đó có Trung Quốc, xin được hỏi bà Ngô Tường Vy, Phó Giám đốc Công ty TNHH Xuất nhập khẩu Trái cây Chánh Thu, đợt ùn ứ nông sản lớn nhất từ trước đến nay ở cửa khẩu có tác động gì đến doanh nghiệp?

Bà Ngô Tường Vy: Thực ra cũng không biết là may mắn hay là do DN chủ động, Chánh Thu không chịu nhiều tác động trực tiếp từ đợt ùn ứ nông sản lớn nhất này.

Chánh Thu đã có hơn 20 năm xuất khẩu sang Trung Quốc, từ trái chôm chôm tới nhãn. Chúng tôi có nhiều bài học kinh nghiệm trong giao thương mua bán như thế nào để có được an toàn cho DN.

5 năm trở lại đây, chúng tôi bán cho Trung Quốc hàng sau khi xuất khẩu tại xưởng được thanh toán 100%, có thể là do chúng tôi có thương hiệu, có uy tín,… đó là những yếu tố tạo lợi thế cho DN.

Tuy nhiên, chúng tôi chịu ảnh hưởng gián tiếp, đó là rủi ro từ đầu ra sản phẩm khi sức tiêu thụ giảm và đứt gãy chuỗi liên kết khiến, DN bị ảnh hưởng lớn.

Nhiều DN đang xuất khẩu bằng đường tiểu ngạch, tôi cho rằng DN cần thay đổi tiêu chuẩn rất mạnh mẽ, nếu không chủ động đáp ứng những thay đổi về tiêu chuẩn hàng xuất khẩu của Trung Quốc sẽ là rào cản lớn nhất đối với xuất khẩu nông sản vào thị trường này. Vấn đề ở đây là, nông sản của chúng ta có đáp ứng được các tiêu chuẩn mà Trung Quốc sắp đặt ra hay không?

Tôi cho rằng thị trường Trung Quốc còn khó hơn thị trường Mỹ, chúng ta phải thay đổi tư duy Trung Quốc là thị trường dễ tính ngay lập tức. Thị trường Trung Quốc không còn là thị trường dễ tính mà là thị trường khó tính. Tôi mong muốn điều này được lan tỏa mạnh mẽ, để Chính quyền địa phương, DN, nông dân thay đổi tư duy, tạo tính chủ động về nguồn hàng, đây là thời điểm tốt nhất để nông sản VN thay đổi chiến lược để xuất khẩu sang nhiều thị trường lớn trên thế giới.

Nhà báo Phạm Anh Thơ: Cũng là một doanh nghiệp tham gia trong lĩnh vực xuất khẩu nông sản, trái cây, xin được hỏi ông Nguyễn Khắc Tiến, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Ameii Việt Nam, việc nông sản ùn ứ ở các cửa khẩu phía Bắc nói lên điều gì?

Ông Nguyễn Khắc Tiến: Công ty chúng tôi trước xuất khẩu trái cây vùng miền đến các quốc gia, hiện nay đang có quan hệ giao thương với 25 quốc gia.

Trong đó, chúng tôi ít xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc mà doanh nghiệp của tôi thường xuất khẩu bằng đường biển sang các nước khác.

Thời gian vừa qua, ngày nào chúng ta cũng nghe đến câu chuyện ùn ứ nông sản ở cửa khẩu. Để không rơi vào tình trạng này, chúng tôi luôn phải chủ động và hoàn hiện về mặt quy trình sản xuất, xuất khẩu.

Cũng phải nói là xuất khẩu chính ngạch có thuận lợi như chủ động về nhiều mặt. Doanh nghiệp của chúng tôi đã hoàn thiện quy trình xuất khẩu nên luôn chủ động và hạn chế được rủi ro.

Chúng tôi thấy rất buồn về hiện tượng ùn tắc, nhưng đây vừa là động lực để chúng ta thay đổi.

Chúng tôi tiếp cận nhiều doanh nghiệp xuất khẩu, chế biến, nhiều doanh nghiệp quen xuất khẩu tiểu ngạch nên thấy xuất khẩu chính ngạch còn mới. Theo tôi, Không chỉ một sớm, một chiều có thể thay đổi được nhưng các đơn vị phải thay đổi sớm để tránh rủi ro.

Nên các doanh nghiệp này cần thay đổi để có cách tiếp cận mới. Tôi thấy đa phần hoạt động tiểu ngạch đều có bóng dáng Trung Quốc sang đặt hàng, nên chúng ta cần phải có thay đổi. Chúng tôi đang bắt tay với các doanh nghiệp chế biến, sản xuất để xuất khẩu chính ngạch nên mọi công việc luôn thuận lợi.

Chúng ta rất cần nghiệp vụ thuần túy đảm bảo doanh nghiệp có thể chủ động tìm kiếm được khách hàng chính thống chứ không thể để thương nhân sang tìm kiếm. Nhưng từ trước đến nay ở Việt Nam đa phần các thương nhân TQ sang làm việc và các doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu của mình bị động.

Từ 1/1/2022, Lệnh 248 và Lệnh 249 về quản lý giám sát an toàn thực phẩm của Trung Quốc sẽ có hiệu lực, chúng tôi tiếp cận các cơ quan hải quan Trung Quốc để làm tờ khai nhanh, thuận lợi. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu ở trong nước đã nhờ chúng tôi khai hộ do không có nghiệp vụ, qua đây cho thấy các đơn vị này cần phải thay đổi cách tiếp cận và hoàn thiện quy trình tiếp cận để có thể làm công việc này thuận lợi, qua đó giúp các doanh nghiệp xuất khẩu bền vững hơn.

Nhà báo Phạm Anh Thơ: Tiếp theo, xin được hỏi ông Ngô Xuân Nam, tới nay mới có 9 loại trái cây của ta được phép xuất khẩu vào Trung Quốc (Thanh Long, Dưa hấu, vải, nhãn, chuối, xoài, mít, chôm chôm và măng cụt). Tất cả các loại trái cây còn lại chỉ có thể xuất khẩu vào Trung Quốc theo hình thức trao đổi cư dân, dẫn đến phụ thuộc gần như 100% vào các cửa khẩu phụ, lối mở, tức là những điểm thông quan thường bị đóng đầu tiên khi dịch bệnh xảy ra. Đàm phán về thủ tục kiểm dịch cũng chậm tương tự nên tỷ lệ trái cây Việt Nam phải qua kiểm tra lên tới 100% trong khi Thái Lan chỉ 30%, dẫn đến thời gian thông quan kéo dài. Xin ông cho biết những yếu tố kỹ thuật, vấn đề còn tồn tại nào khiến việc xuất khẩu nông sản sang Trung Quốc chưa thực sự bền vững?

Ông Ngô Xuân Nam: Khi Việt Nam tham gia WTO năm 2007, đến nay đã bước sang năm thứ 15, trong xuất khẩu nông sản nói chung và trái cây nói riêng khi trao đổi nông sản giữa các quốc gia với nhau thì điều kiện bắt buộc phải qua kiểm dịch. Nhất là khi tham gia WTO bắt thuộc tham gia SPS thì các Quốc gia đều có quyền đưa ra biện pháp về kiểm dịch để bảo vệ cư dân của Quốc gia đó.

Hiện, còn 1 số mặt hàng trái cây của Việt Nam chưa ký được Nghị định thư về kiểm dịch với Tổng cục Hải Quan Trung Quốc. Về cơ bản 2 Quốc gia đã hoàn thành xong các thủ tục để ký Nghị định, nhưng do dịch Covid-19 chưa ký được.

Hiện, Bộ NNPTNT đang tiếp tục đàm phán về 3 nông sản, đó là khoai lang, sầu riêng, ớt. Tôi hi vọng dịch Covid-19 được kiểm soát tốt để 2 bên thống nhất để ký được Nghị định thư.

Nhà báo Phạm Anh Thơ: Có thể thấy, thị trường Trung Quốc đã thay đổi, với những phương thức quản lý đã tiệm cận với những thị trường khó tính. Xin được hỏi ông Nguyễn Văn Tiến những thay đổi này tác động đến những doanh nghiệp xuất khẩu nông sản của Việt Nam như thế nào?

Ông Nguyễn Văn Tiến: Yếu tố lớn nhất hiện nay với thị trường Trung Quốc phải thay đổi đó là không được nhìn nhận đây là thị trường dễ tính. Họ đã thay đổi tiêu chuẩn kiểm soát an toàn thực phẩm từ 2015 ngang bằng với châu Âu. Qua đó, họ đảm bảo chiến lược của Trung Quốc là sự khỏe mạnh của nhân dân, tiêu chí quan trọng thịnh vượng và giàu có.

Do đó, chúng ta cần thay đổi từ khâu sản xuất tới đàm phán, thương mại. Trong quan hệ xuất khẩu sang Trung Quốc cần chuyển mạnh từ tiểu ngạch sang chính ngạch. Theo đó, cần những doanh nghiệp tiên phong, đầu tàu đảm bảo các yêu cầu. Thậm chí phải xác định, có những sản phẩm phải mất tới 9 – 10 năm mới đàm phán được khi xuất khẩu Trung Quốc.

Trước mắt cần tổ chức lại sản xuất nông nghiệp theo chuỗi, đảm bảo chất lượng theo đúng yêu cầu của nước nhập khẩu. Qua đó, tăng đơn hàng xuất khẩu chính ngạch, hạn chế xuất khẩu tiểu ngạch theo mùa vụ.

Các vấn đề lâu dài cần hoàn thiện đồng bộ các giải pháp từ hoàn thiện chính sách, từ việc hợp tác, đàm phán với đối tác, cơ quan chức năng của Trung Quốc, phát triền hạ tầng thương mại.

Nhà báo Phạm Anh Thơ:  Đa dạng hoá thị trường, một giải pháp được nói rất nhiều, nhưng vì sao doanh nghiệp Việt vẫn lựa chọn thị trường Trung Quốc? Ví dụ như một khảo sản cho thấy người Ấn Độ rất thích ăn thanh long, nhưng một nghịch lý lại cho thấy là quan hệ giao thương giữa Việt Nam và Ấn Độ rất ít, đặc biệt là sản phẩm nông sản. Nguyên nhân từ đâu? Giải pháp tối ưu cho vấn đề này là gì thưa ông Ngô Xuân Nam, Phó Giám đốc Văn phòng SPS Việt Nam (Bộ NNPTNT)

Ông Ngô Xuân Nam: Trong nguy có cơ, trong khó khăn “vướng” vào ùn tắc, xuất khẩu nông sản với Trung Quốc, đặc biệt mặt hàng thanh long, chúng ta đã xúc tiến để xuất khẩu thanh long sang các thị trường EU, Ấn Độ. Nhưng tôi cho rằng, chúng ta vẫn chỉ giải quyết theo sự vụ. Mặc dù chúng ta đã có các đề án theo lĩnh vực nhưng chúng ta thiếu chiến lược Quốc gia để huy động nhiều chuyên gia, doanh nghiệp về xuất khẩu nông sản. Tôi cho rằng nếu xây dựng sớm thì sẽ không có câu chuyện ùn ứ xảy ra như vừa qua.

Như vừa rồi chúng ta mở rộng thị trường, nhưng tôi cho rằng nó chỉ là bài toán tình thế. Như chúng ta biết thanh long không bảo quản được lâu, trong khi bảo quan của chúng ta cũng hạn chế. Bên cạnh đó, mặc dù mở rộng thị trường nhưng cũng phải xem xét về vùng địa lý. Và 1 vấn đề nữa để thúc đẩy xuất khẩu nông sản phải có mối liên kết chặt chẽ giữa các bên liên quan, làm sao phải có sự phối hợp giữa các Bộ, ngành với doanh nghiệp, tạo thành chuỗi.

Nhà báo Phạm Anh Thơ: Một trong những yêu cầu của thị trường Trung Quốc là sản phẩm phải truy xuất được nguồn gốc, có mã số vùng trồng. Hiện nay, việc xây dựng mã số vùng trồng của doanh nghiệp có gặp khó khăn gì không?

Ông Nguyễn Khắc Tiến, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty CP Ameii Việt Nam cho biết, việc bảo vệ, quản lý mã số vùng trồng, vùng nguyên liệu phục vụ xuất khẩu là trăn trở chung của doanh nghiệp chúng tôi, Công ty Chánh Thu và các doanh nghiệp khác chưa tìm ra được lời giải.

Khi có mã số vùng trồng liên kết với bà con, chúng ta đã phải bỏ nhiều công sức mới có được tài sản lớn nhưng làm sao để bảo vệ mã số này vẫn rất khó khăn.

Bây giờ chúng tôi đang nghiên cứu để đưa ra ký hiệu riêng, truy xuất riêng của doanh nghiệp đi kèm với mã số, cộng với thông tin,truyền thông tới khách hàng để nhận diện giống như điện thoại có bảo mật 2 lớp.Mong rằng, giải pháp này sẽ phát huy tác dụng giúp doanh nghiệp bảo vệ được tài sản lớn giúp xuất khẩu thuận lợi, an toàn, tránh rủi ro.

Hiện các cơ quan nhà nước cũng đã có nhiều giải pháp, biện pháp quyết liệt để giúp các doanh nghiệp, người sản xuất bảo vệ mã số vùng trồng.

Tuy nhiên, bản thân các doanh nghiệp cũng phải chủ động bảo vệ mã số vùng trồng nhưng theo tôi cũng cần phải có thời gian thì đơn vị mới có phương án bảo vệ mã số vùng trồng hiệu quả.

Bà Ngô Tường Vy: Chúng tôi chuyên xuất khẩu trái cây tươi và đông lạnh sang Mỹ, Mỹ áp dụng truy xuất vùng trồng cho tất cả các loại trái cây, nên chúng tôi có 8 năm kinh nghiệm, do đó việc truy xuất của Trung Quốc là vẫn đề đơn giản với DN.

Tuy nhiên, rất nhiều địa phương cũng như HTX, nông dân đang mập mờ truy xuất nguồn gốc, xảy ra tình trạng “mã mượn”. Trong thời gian qua, đã có nhiều chương tình đào tạo ở địa phương để giúp DN, nông dân,… hiểu được truy xuất nguồn gốc để làm chuẩn chỉnh, mới có thể xuất khẩu.

Nhà báo Phạm Anh Thơ: Khi nông sản ùn ứ ở các cửa khẩu, ngoài việc đa dạng hóa thị trường, thì việc mở rộng chế biến cũng được đề cập đến như một giải pháp trong dài hạn. Xin được hỏi ông Nguyễn Văn Tiến cần chính sách đột phá gì để thúc đẩy chế biến, xây dựng chuỗi giá trị?

Ông Nguyễn Văn Tiến, Vụ trưởng Vụ nông nghiệp - nông thôn, Ban Kinh tế Trung ương:  Những chính sách về hỗ trợ xây dựng nhà máy chế biến, đầu tư vào nông nghiệp, nông dân, nông thôn được Nhà nước ban hành khá đầy đủ. Thời gian 3 – 4 năm qua, nhiều nhà máy lớn đã được xây dựng ở các tỉnh như Sơn La, Tây Nguyên, Đông Nam Bộ,… đảm bảo nhu cầu chế biến nông sản.

Tuy nhiên vấn đề lớn nhất là làm thế nào đảm bảo liên kết vùng trồng và nhà máy. Đảm bảo số lượng và chất lượng nguyên liệu vào nhà máy. Về phía các doanh nghiệp, tôi cho rằng họ sẵn sàng xây dựng nhà máy, thậm chí quy mô lớn, đủ tiêu chuẩn xuất khẩu.

Vấn đề là làm sao tạo ra vùng trồng liên kết giữa các hộ nông dân, hợp tác xã sản xuất theo quy trình an toàn thực phẩm. Từ đó, tạo ra mã số vùng trồng, chỉ dẫn địa lý. Theo tôi, đây mới là vấn đề lớn nhất chúng ta cần giải quyết.

Nhà báo Phạm Anh Thơ: Thực tế cho thấy vai trò của chính quyền địa phương cũng khá quan trọng, ví như sự thay công trong xuất khẩu vải sang Trung Quốc của Hải Dương và Bắc Giang là một điển hình. Vậy làm thế nào để có thể nâng cao vai trò của chính quyền địa phương trong vấn đề này? Chính phủ cần làm gì, bộ ngành cần phối hợp, hỗ trợ ra sao Ông Nguyễn Văn Tiến, Vụ trưởng Vụ nông nghiệp - nông thôn, Ban Kinh tế Trung ương?

Ông Nguyễn Văn Tiến: Thời gian vừa qua, thực hiện Nghị quyết 26, đã có rất nhiều chủ trương, chính sách về tái cơ cấu nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững. Các đơn vị chính quyền địa phương đã có rất nhiều giải pháp từ thay đổi cơ cấu vật nuôi cây trồng, tổ chức lại sản xuất, xây dựng chính sách hỗ trợ cho nông dân.

Trong giai đoạn tới, để phát triển chuỗi giá trị nông sản bền vững cần tiếp tục phát triển kinh tế tập trung, hợp tác xã. Qua đó, kết nối các hộ nông dân trong tổ chức sản xuất.

Đặc điểm của nông nghiệp Việt Nam nhiều năm qua là tổ chức sản xuất nhỏ lẻ thiếu liên kết. Tất cả các nước, cả nước công nghiệp cũng rất chú trọng phát triển hợp tác xã. Qua đó, tạo ra cơ sở sản xuất lớn, có mã số vùng trồng, cung ứng nguồn nguyên liệu dồi dào cho nhà máy.

Ngoài ra, chúng ta sản xuất theo hướng đặt hàng của hiệp định, hợp đồng đã ký kết. Hiện Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng đang tổ chức họp tổng kết về Nghị quyết 13 phát triển kinh tế tập thể. Ban Kinh tế Trung ương cũng đã họp tổng kết về Nghị quyết 26.

Trong thời gian tới, hy vọng chúng ta sẽ xây dựng được vùng trồng tương tự thành công của các địa phương như Sơn La, Lâm Đồng,… Cùng với đó, áp dụng công nghệ 4.0, chuyển đổi số sẽ là động lực lớn cho sự thay đổi.

Sản xuất, chế biến, thương mại là 3 khâu cơ bản trong tổ chức của ngành nông nghiệp. Công nghiệp chế biến trong 2, 3 năm nay đã được chú trọng, phát triển rất nhanh. Điển hình như một số doanh nghiệp như TH True Milk, CTCP Đồng Giao,… Đây là một trong những bước đột phá trong sản xuất để tạo ra sản phẩm tốt hơn, hạn chế số lượng nông sản tươi xuất khẩu.

Ông Ngô Xuân Nam, Phó Giám đốc Văn phòng SPS Việt Nam: 

Thứ nhất, chúng ta cần xây dựng chiến lược Quốc gia về xuất khẩu nông sản. Trong đó, quy định tổ chức thực hiện, rồi các cơ quan tham gia vào đó, dự trên cơ sở khoa học, thực tiễn từ đó có những giải pháp bài bản hơn.

Thứ hai, đối với vấn đề ùn tác nông sản trong nhiều năm gần đây, tôi cho rằng cần sự vào cuộc mạnh mẽ hơn của khoa học công nghệ, và công tác dự báo. Tôi nghĩ rằng cần xem xét chương trình KHCN đối với vấn đề này. Xuất khẩu nông sản của chúng ta trong những năm gần đây liên tục tăng trưởng nhanh, Bộ KHCN nên đề xuất Chính phủ xây dựng 1 chương trình về KHCN đối với xuất khẩu nông sản. Bên cạnh đó, câu chuyện về con giống, đầu vào, quá trình canh tác, nuôi trồng, nguồn nước, đất, vấn đề quy hoạch đều liên quan đến KHCN. Tiếp đó, đến quá trình chế biến, logistics.

Nhà báo Phạm Anh Thơ: Thời gian qua Báo Dân Việt nhận được nhiều ý kiến và câu hỏi của độc giả Dân Việt gửi tới, tuy nhiên, thời gian cũng có hạn, rất mong tiếp tục nhận được sự quan tâm của bạn đọc về vấn đề này và sự tham gia quyết liệt của cơ quan quản lý, người dân, doanh nghiệp trong chuỗi cung ứng này nhằm thay đổi diện mạo của nền nông nghiệp nước nhà cũng như từng bước xây dựng thương hiệu cho nông sản Việt. Rất hy vọng các ngành chức năng sẽ có giải pháp căn cơ, tránh tình trạng hàng hóa xuất khẩu Trung Quốc ùn ứ vào các thời điểm cuối năm.

Trong đó, trọng tâm là sự thay đổi từ chính người dân, doanh nghiệp xuất khẩu nông sản. Tăng cường chế biến, có chỉ dẫn địa lý, mã số vùng trồng đảm bảo tiêu chuẩn thị trường xuất khẩu,… là chìa khóa cho hàng nông sản xuất khẩu Trung Quốc

Đây là chìa khoá để nông sản Việt Nam không chỉ xuất khẩu sang Trung Quốc mà còn nhiều thị trường khác.

Một lần nữa xin trân trọng cảm ơn các vị khách mời đã tham dự chương trình.