Tượng đài nông dân xóa nghèo trên đất thép Củ Chi (Bài 1): Nơi mở ra cuộc chiến không tiếng súng

Trong kháng chiến chống xâm lược Mỹ, nhà Cách mạng lão thành Trần Bạch Đằng (1926-2007) nguyên Bí thư Khu ủy Sài Gòn-Gia Định/T.4, nổi tiếng với câu nói về “Đất thép thành đồng” Củ Chi: “Ra ngõ gặp Anh hùng!”. Đất thép Củ Chi còn một tượng đài trong cuộc chiến không tiếng súng-tượng đài về xóa nghèo, hình thành lớp nông dân mới...

Báo Nông thôn ngày nay/Dân Việt điện tử trân trọng giới thiệu tới bạn đọc loạt bài 2 kỳ về tượng đài nông dân xóa nghèo trên đất thép Củ Chi của nhà báo Khuynh Diệp.

Bài 1: CUỘC CHIẾN KHÔNG TIẾNG SÚNG TRÊN ĐẤT THÉP CỦ CHI

Đối diện đói nghèo sau giải phóng

Sau giải phóng, Củ Chi là một trong những huyện nghèo nhất TPHCM. Vào năm 1990, toàn huyện còn 25% hộ đói nghèo, trong đó 1.602 hộ thiếu đói từ 3-6 tháng/năm.

Mặc dù, vào năm 2004, huyện Củ Chi có tổng diện tích đất nông nghiệp 43.450 ha và 265.000 nhân khẩu, đa số sống ở nông thôn, gắn với trồng trọt, chăn nuôi. Nhưng hậu quả chiến tranh để lại những di chứng nặng nề: bom, mìn trong lòng đất chưa kịp tháo gỡ, mặt đất bị chất độc khai quang đioxin và bom napan của Mỹ rải…

Đặc biệt, Củ Chi có tỷ lệ hộ đói nghèo vào loại cao nhất nhì thành phố Hồ Chí Minh; 80% số hộ sống trong những căn nhà tạm bợ.

Năm 1992, Hội nông dân Củ Chi tiến hành điều tra, khảo sát thực trạng đói nghèo trên địa bàn và đưa ra con sô báo động: 9.132/27.632 hộ sinh hoạt tại các cấp Hội Nông dân trong diện đói/nghèo theo tiêu chí của Thành phố tại thời điểm điều tra.

Chị Nguyễn Thị Huých chủ cơ sở nghề tre đan ở xã Thái Mỹ (cũ), huyện Củ Chi, TPHCM hướng dẫn hội viên, nông dân nghèo nghề tre đan.

Ấp Cây Sộp, xã Tân An Hội (nay sát nhập với thị trấn Củ Chi và xả Phước Hiệp vẫn mang tên xã Tân An Hội) là một ví dụ.

Nằm sát căn cứ quân sự Đồng Dù, trước 1975 nông dân ấp Cây Sộp tứ tán khắp nơi, sau giải phóng mới trở về ruộng vườn cũ. Do đất sản xuất chưa tháo gỡ hết bom, mìn…đất sản xuất bị chai cứng, cặm cây mì (sắn), đặt dây khoai lang đều chết khô.

Nhiều gia đình thiếu đói phải kéo nhau đi đào sắt vụn quanh căn cứ Đồng Dù. Chị Nguyễn Thị Thẩm nguyên Bí thư chi bộ ấp Cây Sộp và cũng là hội viên nông dân (giai đoạn này) từng xúc động nêu tên những hộ đói/ nghèo đi đào sắt vụn vướng mìn bị cụt tay, cụt chân.

Chị kể: “Năm 1993, ấp Cây Sộp có 200 hộ thì gần 100 hộ đói/ nghèo”. Tại ấp Chợ Cũ, xã An Nhơn Tây gia đình ông Đỗ Văn Lập điển hình về sự đói nghèo. Năm 1986, sau khi hoàn thành nghĩa quân sự trở về và xây dựng gia đình, được cha mẹ cho ra riêng.

Vì không có đất sản xuất, không vốn mưu sinh Lập đưa vợ lên khu Rừng Chồi cắt cỏ tranh vừa dựng nhà vừa bán kiếm tiền mưu sinh nhưng vẫn không xóa xong nghèo. Ở Tân Phú Trung (sau sát nhập tên mới là xã Củ Chi) hộ Lê Thanh Tùng cũng rơi vào hoàn cảnh đói nghèo như hàng ngàn hộ ở Củ Chi thập niên 80 (thế kỷ 20).

Với 12 nhân khẩu nhưng chỉ có 750 m2 đất vừa sản xuất vừa dựng nhà lá tá túc. Hầu hết các thành viên trong gia đình Lê Thanh Tùng phải chia nhau làm mướn nhưng vẫn thiếu đói. Làm mướn không đủ sống, gia đình Tùng vay nợ lãi mua vịt nuôi.

Chị Nguyễn Thị Thẩm, nguyên bí thư chi bộ ấp Cây Sộp, xã Tân An Hội (mới), huyện Củ Chi, TPHCM, nay làm Khu phố trưởng ấp Cây Sộp giới thiệu những hội viên, nông dân nghèo trong chi hội nông dân xóa nghèo giỏi nay đang làm giàu chân chính.

Người xưa nói: “ Giàu nuôi cá, khá nuôi heo, nghèo nuôi vịt” quả không sai với hoàn cảnh gia đình Lê Thanh Tùng lúc bấy giờ. Hậu quả, nợ lãi chồng nợ gốc. Câu hỏi: Bao giờ gia đình mới đủ ăn cứ ám ảnh các thành viên trong gia đình Lê Thanh Tùng suốt thời gian dài.

Hội Nông dân là nóng cốt xóa đói giảm nghèo

Năm 1992, lãnh đạo thành phố Hồ Chí Minh (cũ) ban hành Chương trình xóa đói giảm nghèo, phát động toàn hệ thống chính trị chung tay xóa đói giảm nghèo, tạo ra phong trào mang tính đột phá và nhân văn trên toàn thành phố.

Thực hiện chủ trương lớn này, Củ Chi chọn ấp Cây Sộp ở xã Tân An Hội làm điểm để phổ biến ra các xã trong huyện. Để thực hiện hiệu quả mô hình xóa đói giảm nghèo (XĐGN) ấp Cây Sộp, Đảng ủy xã Tân An Hội thành lập Ban chỉ đạo xây dựng điểm, giao cho Hội Nông dân làm nòng cốt phối hợp với các tổ chức chính trị - xã hội tham gia.

Qua khảo sát thực trạng đói nghèo trên địa bàn xã, lập danh sách số hộ trong Chương trình, kết hợp nắm nguyện vọng, nhu cầu thiết yếu của đối tượng trong việc thực hiện XĐGN. Khi có đầy đủ số liệu, Hội Nông dân huyện Củ Chi phối hợp với Phòng lao động - thương binh - xã hội tham mưu giúp cấp ủy và chính quyền đề ra một số giải pháp cấp bách. Đó là: vốn và tạo việc làm.

Ông Hồ Văn Nhuốc, nguyên Phó chủ tịch Uỷ ban nhân dân xã Tân An Hội ngày ấy, nói: “Bấy giờ, những hộ đói nghèo chỉ cần được vay từ 500.000 - 1.000 000 đồng/hộ làm vốn ban đầu cũng có thể khởi nghiệp XĐGN”.

Để hỗ trợ nông dân ấp Cây Sộp thực hiện XĐGN, Hội Nông dân TPHCM cùng với Hội Nông dân huyện Củ Chi đảm nhận hỗ trợ phương tiện sản xuất cho các hộ trong Chương trình. Riêng Hội Nông dân xã Tân An Hội còn thành lập 10 tổ vay vốn từ Ngân hàng phục vụ người nghèo (tiền thân Ngân hàng chính sách xã hội).

Hội viên, nông dân Châu Văn Thành ở ấp Cây Sộp, xã Tân An Hội, huyện Củ Chi, TPHCM thoát nghèo, vươn lên làm giàu với mô hình nuôi bò sinh sản.

Từ kinh nghiệm ở ấp Cây Sộp, lãnh đạo xã Tân An Hội triển khai phong trào XĐGN ra 9 ấp còn lại. Nhiều hội viên, nông dân thoát nghèo trở lại giúp các hộ hội viên khác, trở thành tấm gương để nhiều hội viên noi theo như hội viên Lê Văn Vinh, Lê Minh Tài ở ấp Xóm Chùa mỗi hộ hỗ trợ 20 con heo giống cho các hộ nghèo. Hội viên Tô Văn Sách ở ấp Tam Tân giúp 10 thanh niên học nghề điêu khắc…

Năm 2003, tổng kết 10 năm (1992-2003) phong trào XĐGN, hội viên, nông dân xã Tân An Hội và Hội phụ nữ, Cựu Chiến binh… ủng hộ 1,6 tỷ đồng giúp 340 hộ đói/nghèo vươn lên xóa nghèo.

Phát huy hiệu qủa XĐGN của Tân An Hội, Hội Nông dân huyện Củ Chi chỉ đạo Hội Nông dân xã Thái Mỹ kế bên xây dựng mô hình “Phục hồi nghề đan tre”. Được chính quyền và Hội Nông dân khuyến khích, chị Nguyễn Thị Huých đầu tư vốn, tận dụng nguồn tre trúc ở Củ Chi phát triển nghề đan tre và thành lập “Tổ hợp tác đan lát”, giải quyết việc làm có thu nhập ổn định cho hàng trăm hộ đói/nghèo trong xã, trở thành điểm sáng trên Đất thép.

Cùng với xóa đói miếng ăn, Hội Nông dân Củ Chi còn làm nòng cốt cùng hệ thống chính trị xã Tân An Hội phát động “Xóa nghèo về nhà ở" cho hội viên, nông dân.

Năm 1992, Hội Nông dân xã Tân An Hội còn 900 căn nhà tạm bợ, đều rơi vào các hộ đói/nghèo và có công với nước. Mô hình “Tôn hóa nhà dột nát” và “Xây dựng nhà tình nghĩa” đưa lại kết quả vượt mong đợi.

Đến năm 2003, Tân An Hội đã xây 220 “Nhà tình nghĩa”; 114 căn “Nhà tình thương” tặng Mẹ Việt Nam Anh hùng, thương binh, bệnh binh...và hộ nghèo khó khăn nhà ở. Phong trào “Xây nhà tình nghĩa”, “Nhà tình thương” khởi điểm từ Đất thép Củ Chi nhanh chóng lan khắp TPHCM, được cả nước đồng tình, hưởng ứng.

Tổng kết 10 năm (1992-2002) TPHCM thực hiện Chương trình XĐGN, bà Hà Thị Hồng Vân, nguyên Chủ tịch Hội Nông dân TPHCM phát biểu: “Nếu năm 1992, Củ Chi còn 9.123 hộ đói/nghèo thì đến năm 2000 con số này bằng 0, trong số đó có 7.306 hộ thu nhập ổn định; 1.826 hộ khá/giàu; 100% gia đình có công với nước có cuộc sống ổn định. Phong trào xây nhà tình nghĩa, nhà tình thương đã giúp 100% nông dân Củ Chi không còn phải sống trong những căn nhà tạm bợ”.

Bài 2: HÌNH THÀNH LỚP NÔNG DÂN MỚI TRÊN ĐẤT THÉP CỦ CHI

×