Ứng phó chính sách thuế của Tổng thống Trump: Dự báo chính sách thương mại vào Mỹ "khắt khe" hơn?

"Soi" doanh nghiệp xuất khẩu nhiều nhất sang Mỹ năm 2024

Số liệu thống kê của Tổng cục hải quan đến hết tháng 12/2024, kim ngạch xuất khẩu hàng Việt Nam sang Mỹ đạt 119,5 tỷ USD, tăng 22,5 tỷ USD so với cùng kỳ năm trước, tương ứng tăng 23,1%.

Dữ liệu thống kê cho thấy, hơn một nửa giá trị xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ là các sản phẩm có hàm lượng công nghệ cao như máy vi tính, các sản phẩm điện tử và linh kiện, máy móc; thiết bị, dụng cụ phụ tùng khác là nhóm dẫn đầu kim ngạch xuất khẩu. Theo sau đó là dệt may, giày dép; gỗ, nội thất;...

Trong đó, năm 2024, dẫn đầu kim ngạch xuất khẩu là máy vi tính sản phẩm điện tử và linh kiện đạt hơn 23,2 tỷ USD, tăng 36,3% so với cùng kỳ năm trước, chiếm 19,4% tỷ trọng xuất khẩu. Tiếp đến là nhóm hàng máy móc, thiết bị, dụng cụ và phụ tùng đạt 22,05 tỷ USD, tăng 21,1% so với cùng kỳ năm trước, chiếm 18,4%.

Đối với xuất khẩu hàng dệt may, giày dép, giá trị xuất khẩu sang Mỹ đạt 24,38 tỷ USD, chiếm 20,4% tỷ trọng xuất khẩu.

Dữ liệu doanh nghiệp cho thấy, Mỹ chiếm tỷ trọng 49,85% doanh thu xuất khẩu của CTCP Đầu tư và Thương mại TNG (HNX: TNG) là đến từ thị trường Mỹ, tương ứng trên 3.850 tỷ đồng; 21,1% doanh thu xuất khẩu của của CTCP Dệt may - Đầu tư - Thương mại Thành Công (HoSE: TCM),...

Hay như ngành thép và sản phẩm liên quan đến thép xuất khẩu sang Mỹ đạt 2,6 tỷ USD. Trong đó, những doanh nghiệp đầu ngành thép như Thép Nam Kim có tỷ trọng xuất khẩu sang Mỹ chiếm 40-60% doanh thu (chỉ sau châu Á và châu Âu); Hoa Sen ghi nhận thị trường Mỹ đóng góp khoảng 15 - 20% doanh thu xuất khẩu và CTCP Tập đoàn Hòa Phát (HoSE: HPG) ghi nhận thị trường Mỹ đóng góp 5-10% doanh thu xuất khẩu, tức chỉ bằng 1,5-3% tổng doanh thu.

Bên cạnh đó, kim ngạch xuất khẩu ngành hàng thủy sản (bao gồm cá tra, tôm, cá ngừ,...) sang Mỹ đạt 1,8 tỷ USD, tương ứng 18% giá trị xuất khẩu hàng hóa Việt Nam trong năm 2024.

Trong đó, Mỹ là một trong những thị trường nhập khẩu và tiêu thụ nhiều nhất cá tra Việt Nam, chủ yếu là sản phẩm phile đông lạnh.

Năm 2024, mặt hàng cá tra sang Mỹ tăng 27% so với cùng kỳ, đạt 345 triệu USD. Trong đó, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản (Vasep) cho biết, "nữ hoàng cá tra" Vĩnh Hoàn tiếp tục dẫn đầu khi đóng góp 46% tổng xuất khẩu cá tra của Việt Nam sang Hoa Kỳ.

Với mặt hàng tôm, năm 2024, xuất khẩu tôm Việt Nam sang Mỹ đạt 756 triệu USD, tăng 11% so với năm 2023. Dữ liệu từ Vasep, trong 4 quý của năm 2024, xuất khẩu tôm sang Mỹ chỉ giảm trong quý 2, tăng trưởng dương trong 3 quý còn lại.

Xuất khẩu tôm sang thị trường này có xu hướng tăng tốc trong nửa cuối năm. Trong đó, Thực phẩm Sao Ta, Thủy sản Minh Phú là những doanh nghiệp niêm yết dẫn đầu về xuất khẩu tôm.

Dù chưa công bố số liệu chính thức nhưng tại ĐHĐCĐ thường niên năm 2024, Minh Phú hé lộ chủ trương năm 2024 sẽ bán vào thị trường Mỹ với 20% sản lượng.

Cuối cùng, mặt hàng đồ gỗ nội thất xuất khẩu sang Mỹ năm 2024 đạt hơn 9 tỷ USD, chiếm 7% tỷ trọng xuất khẩu của Việt Nam. Trong đó, CTCP Phú Tài ghi nhận khoảng 74% giá trị xuất khẩu đến từ thị trường Mỹ và Châu Mỹ. Ngoài Phú Tài, công ty Vicostone ghi nhận xuất khẩu đóng góp 90% tổng doanh thu, và 80% trong số đó đến từ thị trường Mỹ.

Dự báo chính sách thương mại vào Mỹ "khắt khe" hơn?

Các nhà phân tích cho rằng, với tinh thần “Nước Mỹ trên hết", "Làm cho nước Mỹ vĩ đại trở lại” của chính quyền Tổng thống Donald Trump, việc bảo hộ thương mại và ưu tiên sản xuất nội địa cho các doanh nghiệp và nền kinh tế Mỹ được thực hiện rất quyết liệt chỉ trong 2 tuần đầu tiên nhiệm kỳ 2 (Trump 2.0). Theo đó, các chính sách về thuế hay thương mại đang có những biến đổi đột ngột và cứng rắn hơn.

Ông Trần Thanh Hải Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) cho biết, mục tiêu của ông Donald Trump là giảm phụ thuộc vào hàng hóa nước ngoài, thúc đẩy sản xuất trong nước và thu hút đầu tư.

Trước đây, ảnh hưởng của hàng hóa Việt Nam từ chính sách của thị trường Mỹ chưa lớn. Nhưng bước vào năm 2025, Bộ Công Thương đã có vạch ra 2 kịch bản. Với kịch bản khả quan là Mỹ duy trì chính sách thuế hiện hành đối với hàng hóa Việt Nam, trong xu hướng dịch chuyển chuỗi xu hướng, Việt Nam hoàn toàn có thể đón nhận dòng đầu tư để gia tăng xuất khẩu.

Ở kịch bản thứ hai, nếu hoạt động thuế quan gạt gao, chặt chẽ hơn có thể tác động đến kinh tế toàn cầu, sản xuất hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam có thể ảnh hưởng ít nhiều. Cùng với đó là thị trường Trung Quốc - đối tác lớn của Mỹ nếu gặp khó khăn do bị áp thuế cũng sẽ tạo ra sức ép tại Mỹ, từ đó tạo sức ép với Việt Nam.

Theo các chuyên gia từ Chứng khoán BSC, trong trường hợp chiến tranh thương mại Mỹ - Trung Quốc gia tăng, Việt Nam có thể hưởng lợi từ xu hướng dịch chuyển sản xuất ra khỏi Trung Quốc đến các quốc gia xuất khẩu khác, trong đó có Việt Nam.

Nhưng ở thái cực còn lại, thương mại Việt Nam cũng có thể bị ảnh hưởng bởi chính sách thuế quan đối với hàng hóa nhập khẩu của ông Donald Trump.

BSC dự báo, hầu hết các ngành nghề như điện, dầu khí, xuất nhập khẩu, khu công nghiệp, công nghệ thông tin đều có ảnh hưởng trung bình. Với nhóm điện, các nhà máy điện than, điện khí được hưởng lợi gián tiếp nhờ giá dầu có xu hướng giảm. EVN sẽ tiết giảm được phần lớn chi phí nhiên liệu từ đó cải thiện tài chính và giảm dư nợ phải trả với các công ty sản xuất điện.

Với nhóm xuất khẩu như dệt may, hiện tại, cơ bản các mặt hàng dệt may, giầy dép xuất khẩu đang chịu mức thuế nhập khẩu trung bình vào Mỹ ở khoảng 4% - 8%. Trong nhiệm kỳ lần thứ 2 của ông Trump, BSC cho rằng mức thuế xuất trên sẽ được duy trì hoặc tiếp tục tăng trong bối cảnh chênh lệch thương mại Việt - Mỹ ngày càng lớn. Điều này sẽ phần nào làm giảm sức cạnh tranh của Việt Nam so với các đối thủ có giá thành thấp như Ấn Độ, Bangladesh, Ai Cập,...

Nhóm thủy sản, cá tra là một trong những số ít mặt hàng hiện đang chịu mức thuế xuất 0% đối với cả 3 doanh nghiệp xuất khẩu cá tra chính của Việt Nam (VHC, ANV, IDI). BSC cho rằng mức thuế này sẽ được duy trì trong nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump, khi cơ bản cá tra xuất khẩu Việt Nam được cho là không bán phá giá tại thị trường Mỹ.

Xuất khẩu gỗ đá chủ yếu chịu các loại thuế chống lẩn tránh để phòng lượng hàng từ Trung Quốc đẩy sang các nước khác rồi tái xuất lại Mỹ. BSC cho rằng đối với các doanh nghiệp Việt Nam như Phú Tài, Vicostone sẽ nhìn chung sẽ không bị ảnh hưởng nhiều khi cơ bản doanh nghiệp hoàn toàn có thể chứng minh nguồn gốc xuất xứ của các sản phẩm của mình.

Với nhóm khu công nghiệp, xu hướng Trung Quốc +1 vẫn diễn ra trong thời gian tới. Bên cạnh đó, giá điện rẻ, đi kèm với việc tình trạng thiếu điện đã được giải quyết. Tuy nhiên, Việt Nam đang có thách thức như chi phí nhân công tăng, giá cho thuê không còn cạnh tranh, chưa có cơ chế thu hút sau khi áp thuế tối thiểu toàn cầu.

BSC cho rằng, tác động lên nhóm công nghệ thông tin Việt Nam sẽ là không nhiều và không có sự thay đổi so với nhiệm kỳ của ông Biden, hay nhiệm kỳ trước đó của ông Trump.

Các doanh nghiệp Việt Nam khi muốn nhập khẩu chip bán dẫn từ Mỹ sẽ vẫn phải trải qua nhiều thủ tục giấy tờ cũng như các quy trình kiểm tra nghiêm ngặt, do phía Mỹ quan ngại Trung Quốc đem data sang Việt Nam rồi xuất ngược trở lại.

Trong khi đó, ngành thép Việt Nam sẽ bị ảnh hướng tiêu cực nhất khi Mỹ đã bắt đầu điều tra nguồn gốc xuất xứ và áp thuế đối với các thép nhập khẩu từ các quốc gia lân cận như Mexico, Canada. Thông thường thép Trung Quốc đi qua Việt Nam để xuất khẩu sang các thị trường lân cận như Mexico, Canada, từ đó gián tiếp vào thị trường Mỹ.

Dù vậy, theo ông Nguyễn Tiến Dũng, Trưởng phòng Phân tích cổ phiếu tại CTCP Chứng khoán MB (MBS), khả năng Việt Nam rơi vào nhóm các quốc gia chịu mức thuế 10-20% của chính quyền Tổng thống Trump khi đứng thứ ba trong số các quốc gia có thâm hụt thương mại lớn nhất với Mỹ xảy ra không cao.

Nguyên nhân là các mặt hàng xuất khẩu vào Mỹ thuộc nhóm doanh nghiệp nội địa sản xuất, thường có giá trị thặng dư tương đối thấp, cấu phần chủ yếu là nguyên vật liệu và chi phí lao động gia công. Do đó, có ít cơ sở để Mỹ áp thuế.

×