Vắng thú y cơ sở, dịch cúm gia cầm tăng, 10 vạn gia cầm bị tiêu hủy

Dịch vẫn diễn biến phức tạp

Báo cáo của Bộ NNPTNT gửi Thủ tướng Chính phủ về công tác phòng chống dịch bệnh gia súc gia cầm ngày 5/3/2020 cho thấy, từ đầu năm 2020 đến nay, cả nước có 43 ổ dịch cúm gia cầm (bao gồm 38 ổ dịch do virus cúm A/H5N6 và 05 ổ dịch do virú cúm A/H5N1) tại 13 tỉnh, thành phố (bao gồm: Hà Nội, Hải Phòng, Hòa Bình, Bắc Ninh, Hà Nam, Ninh Bình, Thái Bình, Thanh Hoá, Nghệ An, Quảng Ngãi, Khánh Hòa, Bình Dương và Trà Vinh).

Tổng số gia cầm chết, buộc tiêu hủy là 137.180 con. Hiện nay, cả nước có 37 ổ dịch cúm gia cầm tại 11 tỉnh, thành phố chưa qua 21 ngày.

Tiêu hủy đàn gia cầm bị dịch cúm tại Bắc Ninh. Ảnh: I.T

Theo ông Nguyễn Văn Long - Phó Cục trưởng Cục Thú y (Bộ NNPTNT), tất cả các ổ dịch xảy ra tại các hộ chăn nuôi có đàn gia cầm chưa được tiêm phòng; đặc biệt trên các đàn vịt của các hộ mới chuyển sang nuôi gia cầm (trước đó nuôi lợn). 

"Ngay sau khi phát hiện ổ dịch, chính quyền và cơ quan chuyên môn đã xử lý tiêu hủy toàn bộ đàn gia cầm bị bệnh, dương tính với virus cúm gia cầm, chưa có hiện tượng lây lan rộng; tổ chức sát trùng bằng vôi bột, phun hóa chất; khoanh vùng và lập các chốt kiểm dịch tạm thời để chống dịch; tiêm phòng bao vây ổ dịch và tiêm phòng các đàn gia cầm có nguy cơ cao" - ông Long nói.

Về nguyên nhân bệnh cúm gia cầm diễn biến phức tạp, theo ông Long, do tổng đàn gia cầm rất lớn (trên 467 triệu con), trong khi chăn nuôi nhỏ lẻ còn nhiều; điều kiện thời tiết thay đổi bất lợi; kết quả giám sát chủ động cho thấy mức độ virus cũm gia cầm còn lưu hành ở mức tương đối cao.

Tiêm vắc xin cúm gia cầm cho đàn gia cầm đạt tỷ lệ thấp tại một số địa phương, nhất là đối với chăn nuôi gia cầm nông hộ; nhiều tỉnh, thành tỷ lệ tiêm chỉ đạt khoảng 10-20%, thậm chí chỉ khi xuất hiện dịch mới làm thủ tục xin kinh phí mua vắc xin để tiêm phòng (dù tháng 10 hằng năm, Bộ NNPTNT đều có văn bản đôn đốc các tỉnh xây dựng, phê duyệt kế hoạch phòng, chống dịch bệnh, trong đó có kế hoạch mua vắc xin tiêm phòng cho đàn vật nuôi)

Hệ thống thú y cơ sở, nhất là thú y cấp thôn, xã, huyện không còn hoặc không nắm được tình hình, không báo cáo nên cơ quan thú y cấp tỉnh không nắm được để hướng dẫn, xử lý kịp thời.

Thiếu "chân rết" thú y, khó phòng dịch

Theo ông Long, hệ thống thú y cơ sở, nhất là thú y cấp thôn, xã, huyện ở nhiều nơi không còn hoặc đã sáp nhập thành Trung tâm dịch vụ nông nghiệp là một trong những nguyên nhân khiến dịch bệnh khó kiểm soát.

"Thực tế phòng chống dịch tả lợn châu Phi, dịch cúm gia cầm thời gian qua cho thấy, thiếu hệ thống chân rết thú y cơ sở khiến việc phát hiện dịch, kiểm soát dịch bệnh vô cùng khó khăn, ngay cả tỷ lệ tiêm phòng trên đàn gia cầm ở một số địa phương còn thấp cũng là do thiếu hệ thống thú y cơ sở.

Trong bối cảnh dịch bệnh ngày càng phức tạp với việc xuất hiện nhiều chủng virus mới và cả những biến thể, rất cần lực lượng thú y cơ sở là những chốt chặn đầu tiên trong phát hiện, xử lý dịch, không để lây lan ra cộng đồng" - ông Long nhấn mạnh. 

Lực lượng thú y cơ sở phun thuốc tiêu độc khử trùng phòng dịch cúm gia cầm. Ảnh: I.T

Bên cạnh đó, còn có sự thiếu kiểm tra, đôn đốc, giám sát thực hiện, đặc biệt tại tuyến cơ sở; chính quyền và cơ quan chuyên môn tại một số địa phương (Quảng Ngãi, Quảng Nam, Thanh Hóa) chưa chỉ đạo quyết liệt công tác phòng, chống dịch; Bộ Nông nghiệp và PTNT đã phải gửi công văn đến Chủ tịch UBND các tỉnh này để đôn đốc địa phương thực hiện quyết liệt công tác phòng, chống dịch bệnh, không được để dịch lây lan trên diện rộng.

Trước diễn biến phức tạp của dịch bệnh, trong thời gian tới, Bộ NNPTNT tiếp tục tổ chức các đoàn công tác đến các địa phương để kiểm tra, hướng dẫn, đôn đốc tổ chức phòng, chống dịch bệnh. Tổ chức giám sát chặt chẽ tình hình dịch bệnh, sự lưu hành virus cúm gia cầm, phát hiện sớm và xử lý triệt để ổ dịch, không để dịch bệnh lây lan diện rộng.

Tăng cường giám sát chặt chẽ việc tập kết, buôn bán gia cầm và các sản phẩm gia cầm; xử lý nghiêm đối với các trường hợp vận chuyển, buôn bán gia cầm, sản phẩm gia cầm nhập lậu qua biên giới, không rõ nguồn gốc.

Tổ chức kiểm tra các cơ sở buôn bán thuốc trên địa bàn, kịp thời phát hiện và xử lý nghiêm các trường hợp buôn bán các loại thuốc, vắc xin thú y không bảo đảm chất lượng, thuốc giả, chưa được phép lưu hành, gian lận thương mại,… các trường hợp cản trở, lợi dụng tình hình dịch bệnh, găm hàng, tăng giá gây khó khoăn cho người chăn nuôi trong việc tiếp cận, mua thuốc, vắc xin để phòng chống dịch bệnh trên động vật; xử lý nghiêm các cơ sở vi phạm. 

Bộ NNPTNT cũng kiến nghị, đề xuất với Thủ tướng Chính phủ cho phép Bộ NNPTNT phối hợp với Bộ Nội vụ và các cơ quan liên quan tổ chức Hội thảo về hiệu quả hoạt động của hệ thống thú y sau khi các địa phương thực hiện việc sáp nhập, cắt giảm lực lượng làm công tác thú y tại cơ sở; từ đó đề xuất giải pháp kiện toàn, củng cố và tăng cường năng lực hệ thống cơ quan quản lý chuyên ngành thú y các cấp theo quy định của Luật thú y, nhất là tại cơ sở.