Lý do lao động thất nghiệp chưa hào hứng học nghề

Chính sách bảo hiểm thất nghiệp đóng vai trò quan trọng trong việc ổn định thị trường lao động và đảm bảo an sinh xã hội cho người lao động, thông qua các biện pháp hỗ trợ tài chính, tư vấn giới thiệu việc làm cho lao động hưởng bảo hiểm thất nghiệp, và hỗ trợ đào tạo, nâng cao tay nghề. Qua đó giúp người lao động sớm trở lại thị trường.

Bà Hồ Thị Kim Ngân – Phó trưởng Ban quan hệ lao động (Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam) đánh giá chính sách BHTN được thực hiện từ năm 2009, đến nay đã được 16 năm. Có thể nói, đây là công cụ quan trọng trong chính sách an sinh xã hội của Việt Nam. Việc có trợ cấp xã hội giúp người lao động thất nghiệp có nguồn thu nhập hàng tháng, hỗ trợ cho họ trang trải sinh hoạt, duy trì cuộc sống trước khi tìm việc mới, giảm áp lực kinh tế cho người lao động. Đây là chính sách nhân văn, ưu việt.

“Đặc biệt, chính sách trợ cấp thất nghiệp không chỉ tập trung vào trợ cấp mà còn có chính sách đi kèm như tư vấn tìm việc làm mới để làm sao người lao động quay lại thị trường tiếp tục việc làm chứ không phải hưởng trợ cấp trong một thời gian rồi thôi. Ngoài ra, còn có hỗ trợ học nghề, đào tạo nghề và trong quá trình thảo luận dự thảo mới cũng có chính sách kỹ năng nghề để người lao động đáp ứng được chuyển đổi số trong biến động nghề hiện nay của thị trường”, bà Ngân nói.

Tuy nhiên, trong thực tế, số lao động hưởng bảo hiểm thất nghiệp vẫn chủ yếu nhận trợ cấp thất nghiệp, người lựa chọn học nghề còn khiêm tốn. Lý giải về nguyên nhân khiến nhiều người lao động thất nghiệp không mặn mà với việc học nghề, bà Vũ Thị Thanh Liễu - Phó Giám đốc Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội (thuộc Sở Nội vụ Hà Nội), nói điều dễ nhận thấy là đa số lao động thất nghiệp là lao động chính của gia đình, khi mất việc làm, nguồn thu nhập bị ảnh hưởng. Vì thế, người lao động cần có khoản tiền bù đắp thiếu hụt về tài chính, do đó họ không chú trọng quyền lợi được hỗ trợ đào tạo nghề.

Nhu cầu học nghề của người lao động cũng khá đa dạng, lại không tập trung cùng thời điểm, cùng địa điểm, khiến việc tổ chức lớp học dành cho nhóm lao động đặc thù này gặp khó khăn.

Rào cản nữa là mức hỗ trợ đào tạo nghề còn thấp, tối đa là 1,5 triệu đồng/người/tháng, chưa đáp ứng được yêu cầu nâng cao chất lượng đào tạo. Cơ chế tuyển dụng của các doanh nghiệp chưa chú trọng ưu tiên người có trình độ sơ cấp, nên chưa khuyến khích được lao động hưởng bảo hiểm thất nghiệp tham gia học nghề. Vấn đề “đầu ra” cho một số ngành nghề còn hạn chế nên khó thu hút người lao động...

Ông Nguyễn Tây Nam - Phó Giám đốc Sở Nội vụ Hà Nội cho hay, những năm qua, do tình hình kinh tế - xã hội còn gặp nhiều khó khăn, lao động việc làm vẫn là vấn đề nóng, nên số người lao động nộp hồ sơ và hưởng bảo hiểm thất nghiệp trên địa bàn Thành phố Hà Nội tăng lên hàng năm. Tuy nhiên, số người lao động thất nghiệp lựa chọn học nghề lại chưa nhiều.

Để khắc phục những bất cập, thu hút người lao động thất nghiệp tham gia học nghề, các cơ quan có liên quan đã triển khai nhiều giải pháp đồng bộ.

Giải pháp giúp “hút” lao động tham gia học nghề

Chia sẻ về hoạt động của trung tâm, bà Vũ Thị Thanh Liễu cho biết, hàng năm, Trung tâm đều tổ chức hội nghị thông tin tuyên truyền thực hiện chính sách BHTN nói chung trong đó có chính sách tư vấn giới thiệu việc làm và học nghề cho lao động hưởng hưởng bảo hiểm thất nghiệp.

“Ngoài ra, chúng tôi cũng tổ chức nhiều lớp dạy nghề đa dạng, như: Dạy lái xe; dạy nghề pha chế; dạy chế biến món ăn; may mặc... để giúp lao động học nghề, thích ứng với nhu cầu của thị trường, mong muốn của người học, bảo đảm đa số học viên có việc làm sau khi tốt nghiệp”, bà Liễu nói.

Sau học nghề, lao động được trung tâm kết nối trực tiếp với các doanh nghiệp để tìm kiếm việc làm hoặc hỗ trợ tự tạo việc làm bằng khởi nghiệp.

Từ những nỗ lực đó, thời gian qua số người lao động thất nghiệp tham gia học nghề đã tăng. Đơn cử như năm 2024, TP.Hà Nội có 1.162 người lao động có quyết định học nghề, tăng 49% so với cùng kỳ năm 2023 (năm 2023 là 778 người). Quý 1/2025, thành phố có 240 người lao động có quyết định học nghề, tăng 26% so với cùng kỳ năm trước (quý 1/2024 là 119 người).

“Tỷ lệ lao động đăng ký học nghề so với số lượng lao động đăng ký hưởng trợ cấp thất nghiệp còn thấp, nhưng đã tăng hơn so với trước”, bà Vũ Thị Thanh Liễu đánh giá.

Đại diện Cục Việc làm (Bộ Nội vụ) cho biết, để thúc đẩy lao động hưởng bảo hiểm thất nghiệp tham gia học nghề, hiện nay, dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi) đang đề xuất quy định hỗ trợ đào tạo nghề cho lao động có nhu cầu học nghề để chuyển đổi việc làm ngay cả khi lao động chưa thất nghiệp. Điều này giúp lao động chủ động, thích ứng với thị trường lao động. Ngoài ra, người lao động đang hưởng trợ cấp thất nghiệp có đề nghị hỗ trợ đào tạo, nâng cao trình độ kỹ năng nghề trước thời điểm chấm dứt hưởng trợ cấp thất nghiệp thì được hỗ trợ.

Nội dung hỗ trợ sẽ bao gồm học phí đào tạo, nâng cao trình độ kỹ năng nghề; tiền ăn cho người lao động trong thời gian tham gia đào tạo, nâng cao trình độ kỹ năng nghề.

Như vậy, so với quy định của Luật Việc làm hiện hành, dự thảo Luật đã bổ sung nội dung hỗ trợ “tiền ăn” cho người lao động. Thời gian hỗ trợ tham gia đào tạo, nâng cao trình độ kỹ năng nghề theo khóa học, thời gian học nhưng tổng thời gian hỗ trợ không quá 6 tháng.

Bên cạnh đó, chính sách bảo hiểm thất nghiệp hỗ trợ tất cả đối tượng là người lao động đáp ứng đủ điều kiện, không phân biệt tuổi, giới tính, tôn giáo…

Nhiều đại biểu quốc hội và các chuyên gia cho rằng đây đều là những điểm mới, nhân văn trong chính sách. Dự kiến, dự thảo Luật Việc làm sẽ được Quốc hội thông qua vào kỳ họp tháng 6/2025.

×