Vì sao bóng đá Việt Nam không thể có tiền đạo ma quái, tinh tế?

Nhiều năm nay, bóng đá Việt Nam thời kỳ nào cũng có những trung vệ xuất sắc, người ta gọi họ là các “trung vệ thép”, giai đoạn nào cũng có những tiền vệ thi đấu khéo léo, khôn ngoan, sáng tạo, hiệu quả, người ta hay gọi họ là những “tiền vệ hào hoa”, nhưng quá lâu rồi, bóng đá Việt Nam không làm sao sản sinh ra được một tiền đạo thi đấu tinh tế, mạnh mẽ, hiệu quả, thứ tiền đạo mà người ta hay gọi là “tiền đạo ma quái”. Vì sao vậy?

Trải dài từ thế hệ vàng của ĐT Việt Nam với những Đỗ Khải, Hồng Sơn và Huỳnh Đức, đến thế hệ vàng của những Quế Ngọc Hải, Nguyễn Quang Hải, Nguyễn Tiến Linh, ĐT Việt Nam luôn có các tiền đạo giỏi. Ở thời điểm hiện tại, bóng đá Việt Nam cũng có những tiền đạo giỏi như Tuấn Hải, hay mới đây có thêm Nguyễn Đình Bắc. Cùng với Tiến Linh, họ được cho là mẫu tiền đạo “hiện đại”, băng cắt, dứt điểm trong mọi tư thế. Nhưng họ chỉ là tiền đạo giỏi thôi, mà cái mà bóng đá Việt Nam cần, thể hiện qua các diễn biến trong vòng 16m50 đối phương trong các trận đấu của đội bóng, ĐT Việt Nam cần một tiền đạo xuất sắc, một tiền đạo ma quái, không chỉ biết chớp thời cơ mà còn tạo ra thời cơ.

Có người sẽ nói, con người chỉ có vậy! Nhưng nếu con người chỉ có vậy sao bóng đá Việt Nam sẵn trung vệ và tiền vệ xuất sắc thế? Suy ra, việc thiếu tiền đạo xuất sắc không đến từ yếu tố thiếu hụt nguồn cung hạt giống nhân tài, mà đến từ yếu tố đào tạo các hạt giống ấy. Vấn đề chỉ còn là, khâu nào trong quá trình đào tạo đã bị lỗi dẫn đến thực trạng trên?

Chúng ta đều biết, muộn thì tới độ U17, các cầu thủ đã trẻ đã được xác lập vị trí thi đấu của mình trên sân, đã được trang bị đầy đủ về kỹ, chiến thuật cơ bản, cùng các nhóm kỹ năng, kỹ chiến thuật nâng cao phục vụ thi đấu của mình theo vị trí thi đấu trên sân. Kiểu như trung vệ thì ngoài các động tác kỹ thuật cơ bản giống nhau, cần được trang bị các kỹ năng nâng cao, từ kỹ thuật như kỹ năng bắt, kèm người, kỹ năng cản phá, đến kỹ năng chiến thuật đặc thù như đọc tình huống tấn công của đối phương hay tổ chức bắt việt vị. Ở vị trí tiền đạo, các kỹ năng nâng cao sẽ là kỹ thuật rê dắt bóng, sút cầu môn, đánh đầu, về chiến thuật thì kỹ năng phá bẫy việt vị hay tìm vị trí đứng và chạy chỗ …

Nhưng để trở thành cầu thủ thực thụ, họ cần được trau dồi kỹ chiến thuật và tích lũy kinh nghiệm thi đấu qua “thực chiến”, đó là các trận đấu ở các giải đấu chính thức. Đến đây, các trung vệ, tiền vệ và tiền đạo Việt Nam vẫn đang được đào tạo giống nhau. Có nghĩa là họ cùng được đào tạo kỹ năng cơ bản, kỹ năng nâng cao theo vị trí thi đấu của mình trên sân, cùng được ra sân thi đấu như nhau. Có ý kiến cho rằng các tiền đạo ngoại đã chiếm mất cơ hội thi đấu, thực hành của các tiền đạo Việt Nam. Điều này có lý, nhưng cầu thủ ngoại không chỉ thi đấu ở vị trí tiền đạo, mặt khác, những tiền đạo giỏi như Tiến Linh, Tuấn Hải… vẫn được thi đấu thường xuyên bất chấp việc có mặt của cầu thủ ngoại trong đội bóng. Và ngay cả khi bóng đá Việt Nam chưa có nhiều cầu thủ ngoại thi đấu, chúng ta vẫn thiếu vắng “tiền đạo ma quái”.

Sẽ không có cơ sở để khẳng định một cách chính xác nguyên nhân của thực trạng này, nhưng có một yếu tố quan trọng có thể được quy kết là thủ phạm làm cho bóng đá Việt Nam không thể sản sinh ra được “tiền đạo ma quá”, đó chính là tư duy triển khai chiến thuật của các đội bóng, hay nó một cách bóng bẩy, đó là “triết lý bóng đá” mà các CLB ở Việt Nam đang theo đuổi. Mà tư duy triển khai chiến thuật hay triết lý bóng đá thì đều do các HLV tạo nên.

Quan sát các tiền đạo Việt Nam hiện nay thi đấu, mà điển hình là “Quả bóng Vàng Việt Nam 2025" Nguyễn Tiến Linh, nhịp mà họ chọn để tung ra cú dứt điểm về phía cầu môn đối phương thường là nhịp được coi là: “Sút được rồi”. Có nghĩa là quyết định sút vào nhịp đó không sai. Nhưng nhịp đó là nhịp ngon ăn nhất chưa? Có phương án nào để sau nhịp đó tạo nhịp dứt điểm khác mà tỷ lệ thành công cao hơn không? Đó mới là vấn đề, đó mới là điều mà các tiền đạo ma quái thực hiện.

Mặt khác, tư duy chung của bóng đá Việt Nam hiện nay, thể hiện qua diễn biến thực tế các trận đấu, rằng tiền đạo cắm là người “kết” cuối cùng, hay nói cách khác, việc cầu thủ này thiếu ý thức phối hợp đồng đội trong các tình huống trong vòng 16m50, không quan sát, chuyền bóng để đồng đội dứt điểm ở tư thế ngon ăn hơn, mà tự mình đưa ra cú dứt điểm, tuy không đáng khen nhưng vẫn được coi là chấp nhận được. Như trong trận gặp ĐT Lào ngày 19/11/2025 vừa qua, Tiến Linh đã có những tình huống đúng như vậy, khi cơ hội xuất hiện, lựa chọn ưu tiên của tiền đạo này là dứt điểm, cho dù có những đồng đội đang đứng ở vị trí thuận lợi hơn hoặc xử lý bóng để có nhịp sau thuận lợi hơn.

HLV Kim Sang-sik không thể sửa được điều này, đơn giản vì đây thuộc về thói quen thi đấu. Vài ngày tập trung đội tuyển không thể thay đổi thói quen được định hình từ CLB. Vậy trong các mô hình chiến thuật ở các CLB, các tiền đạo được khuyến khích thi đấu thế nào?

Chúng ta sẽ cùng nhau quan sát CLB Công an TP.HCM thi đấu. Lựa chọn CLB này không phải chỉ vì đây là nơi tiền đạo Tiến Linh đang thi đấu, mà quan trọng đây là CLB được dẫn dắt bởi 1 HLV xuất thân từ 1 tiền đạo, chứ không phải từ hậu vệ hay tiền vệ - HLV, cựu tiền đạo Lê Huỳnh Đức. Trong những trận đấu gần đây của CLB này, chúng ta gần như không hề thấy các cầu thủ tấn công của họ chủ động phối hợp với nhau trong vòng 16m50 đối phương như một phương án tấn công. Từ khoảng cách khoảng 20m trở xuống, họ sẽ sút khi có cơ hội, cả các cầu thủ nội binh đến các ngoại binh như Raphael Utzig, Makrillos Peter hay Endrick Dos Santos cũng vậy. Tất nhiên, giống các kiểu tấn công khác, thỉnh thoảng họ vẫn có bàn thắng từ những cú sút đó. Việc này không chỉ diễn ra ở CLB Công an TP.HCM, mà cả ở các CLB khác, cả với nội binh và ngoại binh, nó lặp đi lặp lại, chứng tỏ HLV của họ chấp nhận cách lựa chọn dứt điểm đó. Trong môi trường rèn luyện, đào tạo, thi đấu kiểu như vậy ở CLB, Tiến Linh hay các tiền đạo khác sẽ không thể có thói quen đưa ra những pha xử lý tinh tế hay phối hợp nhỏ với các đồng đội, để tạo ra các cơ hội ngon ăn hơn cơ hội họ đã lựa chọn trong vòng 16m50 đối phương khi thi đấu cho ĐTQG được.

Khi HLV ở các CLB dễ dãi chấp nhận tiền đạo của mình dứt điểm ở nhịp "sút được rồi" trong khi có thể có các lựa chọn khác ưu việt hơn, thì rất khó để có thể sản sinh ra các tiền đạo ma quái, tinh tế. Điều này cần và có thể thay đổi được, giống như trước đây, đòi hỏi ở trung vệ chỉ cần đá đơn giản, phát một phá lên, khi đó không thể tưởng tượng được một ngày, trung vệ đòi hỏi phải biết phối hợp nhỏ, cầm bóng, chuyền ban ngắn thoát pressing như bây giờ.

×