Vào đầu mùa mưa ở Việt Nam, sau các cơn mưa rào, sự xuất hiện nhiều hơn của các loài động vật có nọc độc như rắn, bọ cạp và rết là một hiện tượng thường thấy.

Nguyên nhân chính cho điều này bao gồm sự thay đổi trong môi trường sống, tập tính hoạt động và chu kỳ sinh sản của chúng.

Vì sao mưa rào xuống các con động vật hoang dã có độc hay xuất hiện?

Mùa mưa, đặc biệt là những trận mưa rào lớn đầu mùa, thường gây ngập úng, làm mất đi nơi trú ẩn quen thuộc của các loài này như hang hốc dưới lòng đất, các khe kẽ, thảm lá cây khô.

Để tránh bị ngập nước, chúng buộc phải di chuyển tìm kiếm những nơi khô ráo và ấm áp hơn, đôi khi xâm nhập vào khu vực sinh sống của con người.

Độ ẩm cao và nhiệt độ thích hợp vào đầu mùa mưa tạo điều kiện thuận lợi cho nhiều loài côn trùng và động vật nhỏ khác phát triển – đây là nguồn thức ăn chính của rắn, rết và bọ cạp.

Do có mưa rào, môi trường thuận lợi, các loài động vật hoang dã, trong đó có các con động vật mang nọc độc sẽ tăng cường hoạt động săn mồi.

Cùng với ắn hổ mang chúa, rắn hổ mang thì các loại rắn cạp nong, rắn cạp nia cũng thường xuất hiện ở trong bếp, gầm giường, chuồng gà, vườn, trang trại, nương rẫy...Ảnh: Pin Top.

Nhiều loài rắn và côn trùng có độc cũng ưa hoạt động vào ban đêm hoặc trong điều kiện ánh sáng yếu, điều thường thấy trong những ngày mưa hoặc nhiều mây.

Đối với một số loài, đầu mùa mưa trùng với mùa sinh sản hoặc thời điểm con non nở ra. Điều này tự nhiên dẫn đến sự gia tăng số lượng và khả năng bắt gặp chúng.

Sự thu hẹp môi trường sống tự nhiên do các hoạt động của con người cũng góp phần khiến các loài động vật này phải di chuyển và dễ tiếp xúc với con người hơn, đặc biệt khi môi trường sống của chúng bị xáo trộn thêm bởi các yếu tố thời tiết như mưa bão.

Do những yếu tố trên, người dân cần nâng cao cảnh giác, thường xuyên kiểm tra nhà cửa, sân vườn, phát quang bụi rậm và giữ gìn vệ sinh môi trường sống để hạn chế nguy cơ chạm trán và bị tấn công bởi các loài động vật có nọc độc trong giai đoạn đầu mùa mưa.

Ở Việt Nam, vào mùa mưa, các loài động vật có nọc độc như rắn độc, bọ cạp và rết thường xuất hiện nhiều hơn ở những khu vực có điều kiện môi trường thuận lợi cho chúng trú ẩn và sinh sản, đặc biệt khi nơi ở tự nhiên của chúng bị xáo trộn do mưa lớn và ngập lụt.

Các khu vực, vùng miền, tỉnh/thành phố ở Việt Nam, khi mưa rào hay xuất hiện động vật hoang dã có nọc độc

Khu vực miền Tây Nam bộ-ĐBSCL

Các tỉnh như Tiền Giang, Bến Tre, Long An, Đồng Tháp, Vĩnh Long thường có số ca rắn cắn gia tăng trong mùa mưa. Trại rắn Đồng Tâm ở Tiền Giang là nơi tiếp nhận và điều trị nhiều trường hợp bị rắn cắn, đặc biệt là rắn lục đuôi đỏ, từ khắp khu vực này. An Giang, đặc biệt là vùng Bảy Núi (Tri Tôn, Tịnh Biên), nổi tiếng với nhiều loài rắn độc, bọ cạp và rết. Mùa mưa là thời điểm chúng hoạt động mạnh hơn.

Khu vực Đông Nam bộ

Tây Ninh là khu vực mà người dân thường xuyên bắt gặp rắn độc, rết và bọ cạp sau những cơn mưa lớn, do chúng rời khỏi nơi trú ẩn bị ngập nước.

Tỉnh Đồng Nai cũng là một trong các địa phương phía Nam hàng năm ghi nhận các ca xử lý y tế do các loài động vật hoang dã có nọc độc, đặc biệt là rắn độc cắn người.

Khu vực miền Trung, Nam Trung bộ

Các tỉnh duyên hải Nam Trung Bộ như Ninh Thuận, Bình Thuận cũng ghi nhận sự xuất hiện của rắn độc, bọ cạp có nọc độc, rết có nọc độc khi có sự thay đổi thời tiết, giao mùa.

Quảng Ngãi, cụ thể là một số khu đô thị, đã có báo cáo về việc rắn lục đuôi đỏ xuất hiện nhiều.

Ở tỉnh Thanh Hóa cũng có các trường hợp bị rắn độc cắn, đặc biệt là trẻ em, trong mùa mưa, thường ở những khu vực gần sông nước, đồi núi hoặc đồng ruộng.

Khu vực các tỉnh miền Bắc

Các tỉnh như Lạng Sơn, Hà Giang, Sơn La, Lai Châu, Lào Cai, Tuyên Quang, Vĩnh Phúc, Cao Bằng thường có báo cáo về các vụ rắn cắn tăng lên trong và sau mùa mưa lũ. Đây là môi trường sống tự nhiên của nhiều loài rắn độc, bao gồm cả các loài rắn lục đặc hữu.

Bọ cạp có đuôi chích nọc độc cũng là một trong các loài động vật hoang dã thường xuất hiện nhiều sau các trận mưa rào đầu mùa. Ảnh: Bút.

Các vùng biển như Bà Rịa – Vũng Tàu, vịnh Bắc Bộ, Bình Thuận, Cà Mau là nơi có rắn biển sinh sống. Mặc dù không hoàn toàn tương tự như các loài trên cạn, nhưng mưa bão và dòng chảy có thể ảnh hưởng đến sự xuất hiện của chúng gần bờ hơn.

Vùng rừng núi, nhiều cây cối rậm rạp, gần nguồn nước (sông, suối, ao hồ), và các khu vực nông thôn, đồng ruộng là những nơi rắn, rết, bọ cạp ưa thích sinh sống.

Khi mưa lớn làm ngập úng nơi ở, các loài động vật hoang dã, côn trùng có nọc độc có xu hướng tìm đến những nơi khô ráo hơn, có thể là nhà cửa, vườn tược của người dân.

Những nơi có nhiều đống rác, lá cây mục, đống củi, gạch đá hoặc các góc khuất, tối tăm cũng là nơi trú ẩn lý tưởng cho các loài động vật hoang dã có nọc độc.

Mưa rào đầu mùa xuất hiện các con vật có nọc độc, cách phòng tránh

Để phòng tránh các loài động vật hoang dã có độc như rắn, rết, bọ cạp trong sinh hoạt hàng ngày và khi làm việc trên nương rẫy, vườn tược, trang trại, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau:

1: Dọn dẹp đồ đạc, giữ vệ sinh nhà cửa, sân vườn

Thường xuyên dọn dẹp nhà cửa, giữ cho nhà cửa luôn gọn gàng, sạch sẽ, khô ráo và thoáng đãng. Tránh để thức ăn thừa vương vãi làm mồi nhử cho chuột và các loài côn trùng khác, vì đây là nguồn thức ăn của rắn, rết. Phát quang bụi rậm, cắt tỉa cỏ cây gọn gàng xung quanh nhà.

Rắn lục xanh đuôi đỏ, một trong các loài động vật hoang dã có nọc độc khi đầu mùa mưa với những cơn mưa rào đổ xuống.

Loại bỏ các đống gạch vụn, củi mục, lá cây khô, rác thải chất đống vì đây là nơi trú ẩn ưa thích của chúng. Không để nước tù đọng trong các vật chứa quanh nhà, vì đây là nơi muỗi (thức ăn của một số loài) và các sinh vật khác sinh sôi.

2: Bịt kín các khe hở và đường vào nhà

Kiểm tra và bịt kín các vết nứt, kẽ hở trên tường, nền nhà, mái nhà, cửa sổ, cửa ra vào. Sử dụng lưới che chắn cho các lỗ thông hơi, cống rãnh thoát nước để ngăn chúng xâm nhập.

3: Loại bỏ nguồn thức ăn

Kiểm soát chuột và các loài côn trùng (gián, nhện, mối) trong nhà và xung quanh nhà. Nếu không có thức ăn, chúng sẽ ít có lý do để vào nhà bạn.

4: Tạo rào cản

Cân nhắc việc xây tường rào hoặc hàng rào quanh nhà. Một số người dân sử dụng các biện pháp dân gian như rắc bột hùng hoàng (lưu huỳnh) quanh nhà (cần cẩn thận vì bột này độc, nên đeo khẩu trang và găng tay khi sử dụng, tránh xa tầm tay trẻ em và vật nuôi), hoặc trồng các loại cây có mùi hương mà rắn, rết kỵ như sả, hương thảo, tỏi, hành. Sử dụng tinh dầu sả chanh để xịt trong nhà và xung quanh hoặc dùng đèn xông tinh dầu.

5: Nuôi chó, nuôi mèo đuổi rắn

Khi ngủ, đặc biệt là ở những vùng nông thôn, miền núi hoặc gần nơi có nhiều cây cối, nên ngủ trên giường cao, mắc màn cẩn thận và chèn kỹ các mép màn.

Không nằm ngủ trực tiếp trên nền đất. Kiểm tra kỹ giày dép, quần áo, chăn màn trước khi sử dụng, nhất là vào buổi sáng hoặc sau một thời gian không dùng đến.

Dạy trẻ em không chơi gần các khu vực có nguy cơ cao như bụi rậm, đống đổ nát, hang hốc. Nuôi chó, mèo cũng có thể giúp phát hiện và xua đuổi rắn.

6: Mang quần áo, thiết bị bảo hộ khi làm việc ở đồng ruộng, nương rẫy, vườn, trang trại

Luôn đi ủng cao cổ hoặc giày kín mũi và mặc quần dài khi làm việc. Đội mũ rộng vành, đặc biệt khi đi trong rừng hoặc khu vực nhiều cây cỏ rậm rạp. Sử dụng găng tay bảo hộ dày khi dọn dẹp, phát quang, bốc vác hoặc làm các công việc có nguy cơ tiếp xúc cao.

7: Cẩn trọng, tỉnh giác khi làm việc

Trước khi vào làm việc ở một khu vực, hãy dùng gậy dài khua vào các bụi cỏ, lùm cây, đống lá, gốc cây, hang hốc để xua đuổi rắn, rết hoặc các động vật khác có thể ẩn nấp. Tránh đưa tay không hoặc thò chân vào những nơi không nhìn rõ như hang hốc, khe đá, bụi rậm, đống củi.

Bọ cạp là con động vật hoang dã có nọc độc. Clip: Bút.

Nếu cần, hãy dùng gậy để kiểm tra trước. Không lật tảng đá, khúc cây bằng tay trần. Quan sát kỹ xung quanh trước khi ngồi nghỉ, đặc biệt là gần gốc cây, gò đống, bờ ruộng có nhiều hang chuột, hang mối.

8: Chọn thời điểm, quãng thời gian làm việc thích hợp

Rắn và nhiều loài động vật có độc thường hoạt động mạnh vào ban đêm, sáng sớm hoặc chiều tối, cũng như sau các cơn mưa hoặc khi có lũ lụt. Cần đặc biệt cẩn trọng vào những thời điểm này. Nếu phải làm việc hoặc di chuyển vào ban đêm, luôn mang theo đèn pin để soi rõ đường đi và khu vực xung quanh.

9: Dọn dẹp, giữ gìn vệ sinh môi trường làm việc

Thường xuyên phát quang bụi rậm, dọn dẹp cỏ dại trong khu vực làm việc để hạn chế nơi ẩn náu của chúng. Không để các đống rác, nông sản thừa hoặc vật liệu xây dựng bừa bãi gần khu vực làm việc hoặc sinh hoạt trong trang trại.

Lưu ý khi gặp động vật hoang dã có nọc độc, đặc biệt là gặp rắn độc

Khi gặp rắn hoặc các động vật có độc khác, hãy bình tĩnh và từ từ lùi ra xa, không cố gắng bắt, trêu chọc hay dồn ép chúng, ngay cả khi chúng có vẻ đã chết (đầu rắn đã chết vẫn có thể cắn).

Tìm hiểu về các loài rắn độc phổ biến trong khu vực làm việc để có biện pháp phòng tránh và nhận biết khi gặp phải.

Chuẩn bị kiến thức sơ cấp cứu trong trường hợp có người bị động vật có độc cắn, chích

Trang bị kiến thức cơ bản về cách sơ cứu khi bị rắn cắn, rết đốt, hoặc bọ cạp chích. Mang theo một số dụng cụ sơ cứu y tế cần thiết.

Trong trường hợp bị cắn hoặc đốt, cần nhanh chóng đến cơ sở y tế gần nhất để được xử trí kịp thời. Nếu có thể, hãy cố gắng nhận dạng (hoặc mang theo xác, nếu an toàn) con vật đã tấn công để bác sĩ có hướng điều trị phù hợp.

×