Xã Phụ Dực, tỉnh Hưng Yên (địa phận tỉnh Thái Bình trước đây) vào mùa vớt thứ quả gọi là củ, bán hút hàng

Khi những cơn gió heo may đầu đông se lạnh lướt qua mặt hồ, cũng là lúc những thảm lá ấu xanh thẫm bắt đầu để lộ những củ ấu mập mạp ẩn sâu dưới làn nước.

Mùa củ ấu, thứ nông sản dân dã vốn gắn bó lâu đời với vùng trũng Hưng Yên lại về, mang theo sắc xanh đặc trưng của những ao đầm, đồng thời báo hiệu vụ thu hoạch tất bật của người trồng ấu.

Cây ấu (cây củ ấu) là cây thủy sinh, thích hợp trồng ở những diện tích ruộng trũng, ao hồ tự nhiên.

Người dân thường trồng ấu bằng dây ấu giống hoặc củ ấu giống vào tháng 2 hoặc tháng 7 âm lịch; sau khi dúi xuống bùn, cây ấu bén rễ, nổi dần theo mực nước tạo thành những thảm lá xếp hình lục lăng đẹp mắt.

Hoa ấu màu trắng nhỏ, nở rồi thụ phấn và lặn xuống nước, đậu thành những củ bùi ngọt. Mỗi gốc cây ấu cho 5 – 7 củ, nếu được chăm tốt sẽ cho năng suất củ ấu cao và đồng đều.

Nông dân trồng ấu (trồng cây củ ấu, trồng cây ấu) xã Phụ Dực, tỉnh Hưng Yên (địa phận huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái Bình) thu hoạch củ ấu bán giá tốt.

Từ lúc xuống giống cây củ ấu đến khi thu hái lứa củ ấu đầu tiên chỉ mất chừng 3 tháng; sau đó, mỗi 10 ngày lại có thể thu một đợt, kéo dài suốt 4 tháng.

Với giá bán củ ấu 10.000 – 14.000 đồng/kg, mỗi sào trồng cây ấu cho 2 – 3 tạ củ, đem lại nguồn thu ổn định cho nông dân.

Ấu gai và ấu trụi là hai giống củ ấu phổ biến được người dân trồng nhiều: ấu trụi có vỏ mỏng, ruột trắng, ăn bở; ấu gai ba cạnh, ăn thơm và bùi.

Vào vụ, chợ quê rộn ràng hơn khi những rổ củ ấu tươi, củ ấu luộc được bày bán, thứ quà quê mộc mạc mà nhiều người chọn mua về thưởng thức hoặc gửi biếu người thân.

Ở những đầm trồng củ ấu lâu năm, củ ấu già rơi xuống bùn sẽ tự nảy mầm vào vụ sau giúp người dân tiết kiệm chi phí giống.

Cũng nhờ đặc tính đó mà diện tích trồng cây ấu được duy trì bền vững. Từ lâu, nông dân ở một số địa phương trong tỉnh đã coi cây ấu là hướng chuyển đổi kinh tế hiệu quả, phù hợp điều kiện đất trũng và cho thu nhập cao hơn cấy lúa.

Thôn Vũ Hạ, xã Phụ Dực, tỉnh Hưng Yên (địa phận huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái Bình trước đây) hiện là vùng trồng ấu lớn với diện tích khoảng 20 mẫu.

Gia đình anh Phạm Văn Lân là một trong những hộ trồng ấu lâu năm với diện tích gần 4 ha. Anh cho biết đã gắn bó với cây ấu vài chục năm, chủ yếu trồng giống ấu gai.

Cứ khoảng tháng 2 âm lịch, anh bắt đầu trồng bằng cách dúi giống cây ấu xuống chân ruộng có bùn thành từng khóm nhỏ, đến khoảng tháng 5 cho thu hoạch.

Mỗi sào trồng cây củ ấu cho thu khoảng 3 tạ củ, tổng sản lượng củ ấu của gia đình đạt khoảng 30 tấn/năm.

Trồng cây ấu (cây củ ấu) mang lại thu nhập 3-4 triệu đồng/sào/vụ cho nông dân xã Phụ Dực, tỉnh Hưng Yên (địa bàn huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái Bình trước đây).

Nói về nghề trồng ấu, anh Lân chia sẻ: Trồng ấu tuy vất vả nhưng cho thu nhập cao hơn cấy lúa. Vào vụ thu hoạch, gia đình tôi thuê 5 – 6 lao động hằng ngày, mỗi người hái được 50 – 80 kg/ngày. Ấu được tiêu thụ thuận lợi cho thương lái trong tỉnh và các vùng lân cận, tạo nguồn thu khá và giúp nhiều lao động thời vụ có thêm việc làm.

Giống như gia đình anh Lân, hộ ông Lê Ngọc Văn, cũng ở thôn Vũ Hạ, xã Phụ Dực, tỉnh Hưng Yên đã có 4 năm chuyển đổi từ cấy lúa sang trồng ấu. Gia đình ông hiện trồng khoảng 4 mẫu ấu trụi, bắt đầu xuống giống từ tháng 7 âm lịch sau khi thu hoạch vụ lúa xuân.

Từ cuối tháng 9 đến cuối năm, ruộng ấu cho thu rộ. Ông Văn cho biết: Chúng tôi chuyển đổi sang trồng ấu vì cây dễ trồng, chi phí không cao và thị trường ổn định.

Mỗi vụ, tôi thuê khoảng 7 lao động với ngày công 200.000 đồng/người để hái ấu. Năng suất đạt hơn 2 tạ/sào, bán với giá 14.000 đồng/kg nên hiệu quả cao hơn khoảng 1,5 – 2 lần so với cấy lúa”.

Dù là cây trồng “dễ tính” nhưng công đoạn thu hoạch ấu lại không hề đơn giản. Người hái ấu ngồi trên thuyền tôn hoặc lội xuống ruộng bùn sâu, cúi gập lưng, dùng tay lần theo từng gốc ấu để hái củ.

Chỉ cần chậm vài ngày, củ ấu già rụng, chìm xuống bùn khiến việc thu hoạch vất vả gấp nhiều lần. Công việc vất vả nhưng lại mang đến nguồn thu đáng kể cho lao động thời vụ.

Theo bà Nguyễn Thị Bưởi, một lao động hái ấu thuê ở thôn Vũ Hạ, xã Phụ Dực, tỉnh Hưng Yên: Mỗi ngày tôi làm khoảng 8 tiếng, thu được chừng 50 - 60 kg ấu. Công việc khá nặng vì phải ngâm nước lạnh, người lúc nào cũng lấm lem bùn đất. Nhưng đổi lại, nghề hái ấu cho thu nhập đều, nhất là vào vụ, giúp chúng tôi có việc làm ngay tại địa phương mà không phải đi xa.

Giống ấu cho củ trụi gọi là củ ấu trụi có vỏ mỏng, ruột trắng, ăn bở và tơi.

Hiện nay, ngoài xã Phụ Dực, các xã khác như xã Đồng Bằng (địa bàn huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái Bình trước đây), xã Tống Trân (địa bàn huyện Phù Cừ, tỉnh Hưng Yên trước đây) cũng mở rộng diện tích trồng ấu.

Thực tế cho thấy cây ấu đang mang lại sinh kế bền vững cho nhiều nông hộ, góp phần tận dụng diện tích mặt nước, ruộng trũng vốn khó canh tác lúa. Tiềm năng mở rộng thị trường còn rất lớn, bởi ấu là sản phẩm sạch, phù hợp xu hướng tiêu dùng nông sản tự nhiên.

Từ thứ củ dân dã của những ao đầm quê, ấu nay đã góp phần làm nên diện mạo mới trong sản xuất nông nghiệp, mang đến nguồn thu khá cho người dân. Giữa làn nước lấp lánh đầu đông, nhìn những chiếc thuyền tôn đầy ắp củ ấu được chở lên bờ, ai cũng cảm nhận rõ nét đẹp lao động của người nông dân, những người đã biến thảm nước bùn lầy thành mùa quả ngọt, gửi gắm trọn vẹn hương vị “ngọt bùi mùa ấu” quê nhà.

×