Ảnh tư liệu quý về Bến Nhà Rồng: Từng là trụ sở hãng tàu biển Pháp, có thời điểm người dân gọi là hãng Đầu Ngựa

Khu vực cảng Nhà Rồng, Bến Nhà Rồng nằm ngay khu vực trung tâm TP.HCM, dưới chân cầu Khánh Hội (quận 4 cũ), đối diện bên kia là Bến Bạch Đằng - nơi có cột cờ Thủ Ngữ sừng sững, và nhìn về phía tay phải là Thủ Thiêm.

Bến Nhà Rồng từng là trụ sở hãng tàu biển Pháp

Tại khu vực này, khi chiếm Sài Gòn, người Pháp nhận ra vị trí đắc địa, thuận lợi giao thương nên đã lên kế hoạch xây cảng.

Người Pháp đã cho xây dựng trụ sở Tổng Công ty Vận tải Hoàng đế (Messageries Impériales) tại đây. Trụ sở là một trong những công trình đầu tiên do thực dân Pháp xây dựng sau khi chiếm được Sài Gòn. Công trình này ngày nay chính là Bến Nhà Rồng.

Theo Bảo tàng Hồ Chí Minh - chi nhánh TP.HCM (Di tích Bến Nhà Rồng) thì tòa nhà trụ sở Tổng Công ty Vận tải Hoàng đế (Messageries Impériales) được xây dựng từ giữa năm 1862 và hoàn thành vào năm 1863.

Tòa nhà có lối kiến trúc khá đặc biệt khi mang dáng dấp của kiến trúc phương Tây nhưng trên nóc có gắn hai con rồng châu đầu vào mặt trăng theo mô típ “lưỡng long chầu nguyệt”. Đây là một kiểu trang trí quen thuộc của đình chùa Việt Nam. 

Với kiểu kiến trúc độc đáo đó nên trụ sở của Tổng Công ty Vận tải Hoàng đế (Messageries Impériales) còn được gọi là Nhà Rồng và bến cảng tại khu vực này cũng mang tên là Bến cảng Nhà Rồng.

Năm 1870, Công ty Vận tải Hoàng đế (Messageries Impériales) đổi tên thành công ty Vận tải Hàng hải (Messageries Maritimes) nhưng nhiệm vụ và phạm vi hoạt động không thay đổi. Tuy nhiên, công ty đã thay thế mặt trăng trên nóc nhà bằng biểu tượng mới là vương miện, mỏ neo và đầu ngựa. Vì vậy, mọi người hay gọi là hãng Đầu Ngựa.

Về quy mô, tính chất của cảng Nhà Rồng, năm 1962, tàu hơi nước đầu tiên đã khai trương tuyến đường biển từ Pháp tới bến cảng Nhà Rồng. Cột mốc đánh dấu cảng thông thương với quốc tế dưới tên gọi là Port de Commerce de Sai Gon. Hàng hóa, thư tín, hành khách từ Sài Gòn nối liền với thế giới.

Cảng Nhà Rồng đã duy trì hoạt động giao thương đường thủy lớn nhất khu vực Đông Dương trong suốt hàng thập kỷ.

Một sự kiện có ý nghĩa đặc biệt liên quan đến cảng Sài Gòn và TP.HCM đó là vào ngày 5/6/1911, Bác Hồ (lúc bấy giờ lấy tên là Văn Ba) đã xuống tàu Amiral Latouche Tréville từ bến cảng Nhà Rồng, để đi ra nước ngoài tìm đường cứu nước.

Từ Bến Nhà Rồng đến Bảo tàng Hồ Chí Minh

Năm 1955, sau khi thực dân Pháp thất bại ở Việt Nam, thương cảng Sài Gòn - trong đó có Nhà Rồng được chuyển giao cho chính quyền miền Nam Việt Nam quản lý. Họ đã cho tu bổ lại mái ngôi nhà và thay thế hai con rồng cũ bằng hai con rồng khác với tư thế quay đầu ra.

Năm 1965, ngôi Nhà Rồng do quân đội Mỹ sử dụng làm trụ sở của Cơ quan Tiếp nhận viện trợ quân sự Mỹ. Năm 1975, sau ngày đất nước thống nhất, Nhà Rồng - biểu tượng của cảng Sài Gòn - thuộc Cục đường biển Việt Nam quản lý.

Bảo tàng Hồ Chí Minh - chi nhánh TP.HCM, cho biết để ghi nhớ sự kiện 5/6/1911, Bác Hồ đã ra đi tìm đường cứu nước, sau 30 năm quay về và trực tiếp lãnh đạo nhân dân Việt Nam đứng lên giải phóng dân tộc thoát khỏi ách thống trị của chủ nghĩa thực dân, đế quốc giành độc lập thống nhất Tổ quốc, sau ngày đất nước thống nhất, ngôi Nhà Rồng được giữ lại làm Di tích lưu niệm về Chủ tịch Hồ Chí Minh theo Quyết định số 1315/QĐ-UB, ngày 9/7/1979, của UBND TP.HCM.

Ngày 30/10/1995, UBND TP.HCM ra quyết định số 7492/QĐ-UB-NCVX chuyển Khu lưu niệm Chủ tịch Hồ Chí Minh thành Bảo tàng Hồ Chí Minh - chi nhánh TP.HCM.

Bảo tàng có nhiệm vụ nghiên cứu sưu tầm, kiểm kê, bảo quản, trưng bày, tuyên truyền về cuộc đời và sự nghiệp cách mạng vĩ đại của Chủ tịch Hồ Chí Minh trên cơ sở các tư liệu, hiện vật của bảo tàng; đặc biệt nhấn mạnh đến sự kiện Bác Hồ ra đi tìm đường cứu nước và tình cảm sâu nặng của Bác Hồ đối với nhân dân miền Nam và tình cảm kính yêu của nhân dân miền Nam đối với Bác Hồ.

Bến Nhà Rồng hay Bảo tàng Hồ Chí Minh - chi nhánh TP.HCM là một trong những điểm đến thu hút du khách bậc nhất tại thành phố đối, đặc biệt là học sinh - sinh viên, giới trẻ và cả du khách trong, ngoài nước.

×