Bài dự thi "Việt Nam trong tôi": Con gái nhà cách mạng Nguyễn Khang: “Cha tôi đã thắp lên ngọn lửa tự do”

Giữa phố xá đông đúc, giữa nhịp sống hối hả của một Hà Nội hiện đại, hai chữ “Độc lập” đôi khi trở nên trừu tượng với nhiều người trẻ. Nhưng với cô Nguyễn Thanh Hương (sinh năm 1949) - con gái nhà cách mạng Nguyễn Khang, “Độc lập” không chỉ là một danh từ thiêng liêng, mà còn là máu, nước mắt, ký ức và trên hết, là ngọn lửa tự do mà cha cô đã dành cả cuộc đời để gìn giữ, trao lại.

Vào một buổi sáng tháng Bảy, khi cả nước đang nô nức chuẩn bị kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2/9, tôi ghé thăm căn nhà nhỏ trên con phố yên tĩnh ở quận Cầu Giấy (Hà Nội), nơi cô Hương – con gái nhà cách mạng Nguyễn Khang đang sống. Ngôi nhà giản dị nhưng chứa chan kỷ niệm, từng bức ảnh cũ, từng mảnh giấy ố vàng đều gợi lên bóng hình một thời khói lửa.

Cô Hương lặng lẽ rót chén trà nóng, mùi hương dìu dịu lan tỏa, ánh mắt cô xa xăm, như đang tìm lại dáng hình của người cha thân yêu.

“Với tôi, cha không chỉ là người sinh thành, mà còn là một tượng đài sống động của tinh thần yêu nước, là ngọn lửa soi sáng suốt đời tôi,” cô chậm rãi mở đầu.

Sinh ra trong thời chiến, ký ức tuổi thơ của cô Hương không phải là những chiều vui chơi với bạn bè, mà là những ngày dài chờ cha trở về từ những chuyến công tác bí mật.

“Cha tôi gầy gò, đôi vai lúc nào cũng khom xuống vì những tháng năm trèo đèo lội suối, nhưng ánh mắt ông thì luôn sáng, rực lên niềm tin bất diệt vào độc lập, tự do,” cô Hương kể, giọng chùng xuống mà vẫn đầy tự hào.

Cô Hương tự hào nhắc đi nhắc lại rằng, cha cô - ông Nguyễn Khang (tên thật là Nguyễn Văn Đệ), sinh năm 1919 tại Thái Bình đã dấn thân vào cách mạng từ khi mới 18 tuổi và đến tuổi 26 đã trở thành Chủ tịch Thường vụ Xứ ủy Bắc Kỳ, trực tiếp lãnh đạo phong trào khởi nghĩa giành chính quyền tại Hà Nội.

“Lúc bạn bè đồng trang lứa còn đang mơ mộng với những bài thơ, buổi chợ quê, cha tôi đã lặn lội khắp các nẻo đường để in tài liệu, rải truyền đơn kêu gọi dân đứng lên giành tự do”, cô xúc động chia sẻ.

Cô Hương kể, năm 1937, ông Nguyễn Khang khi ấy mới 18 tuổi đã tham gia in ấn tài liệu bí mật của Xứ ủy Bắc Kỳ. Chỉ một năm sau, ông chính thức được kết nạp vào Đảng. Năm 1939, ông được điều động về Hà Nội để phụ trách phong trào Thanh niên học sinh, công nhân. Đầu năm 1940, ông đã giữ chức Bí thư Đoàn Thanh niên Phản đế liên tỉnh Hà Nội - Hà Đông - Sơn Tây - Bắc Ninh, và cuối năm đó trở thành Thường vụ Thành ủy Hà Nội.

“Những năm tháng đó, cha tôi phải sống giữa muôn vàn hiểm nguy, thay đổi chỗ ở liên tục để tránh mật thám, luôn sẵn sàng đối mặt với cái chết”, cô kể.

Năm 1941, cha cô bị phản bội chỉ điểm, bị bắt cùng cờ đỏ, truyền đơn và nhiều tài liệu mật. Ông bị kết án tổng cộng 20 năm khổ sai, đày lên nhà tù Sơn La.

Tại Sơn La, ông cùng các đồng chí tổ chức huấn luyện, truyền lửa cách mạng cho tù nhân. Và rồi, năm 1944, cha trốn thoát tù, trở về Hà Nội, bắt liên lạc với Trung ương, chuẩn bị cho cuộc Tổng khởi nghĩa.

Tháng 3/1944, tại Hội nghị Xứ Đảng bộ Bắc Kỳ, ông được bầu làm Thường vụ Xứ ủy, trực tiếp phụ trách các địa bàn trọng yếu như Hà Đông, Sơn Tây, Hà Nội.

“Hà Nội khi ấy là trung tâm chính trị, văn hóa, kinh tế, nơi đầy rẫy gián điệp và phản động. Nhưng cha không lùi bước. Ông hiểu rõ, nắm được Hà Nội là nắm được trái tim của đất nước”, cô Hương chia sẻ.

Ngày 17/8/1945, cha cùng đồng đội đã biến cuộc mít tinh của Tổng hội viên chức thành cuộc biểu tình lớn, phát động khởi nghĩa giành chính quyền. Ngày 19/8/1945, cha trực tiếp chỉ huy đánh chiếm Phủ Khâm sai. Ngay tối 19/8/1945, Uỷ ban Nhân dân cách mạng Bắc bộ được thành lập do Thường vụ Xứ ủy Bắc Kỳ Nguyễn Khang làm chủ tịch khẳng định quyền làm chủ đất nước của Việt Minh. Phủ Khâm sai trở thành Bắc Bộ phủ.

“Tôi vẫn tưởng tượng ra cha - dáng người gầy nhưng đôi mắt cháy rực lao mình vào biển người, tay phất cờ đỏ sao vàng. Và rồi lá cờ ấy phấp phới trên nóc Phủ Khâm sai, đánh dấu thắng lợi của Hà Nội, mở đường cho ngày 2/9/1945 lịch sử”, cô Hương kể, ánh mắt bỗng sáng lên.

Ở tuổi 26, khi nhiều người còn loay hoay tìm lối đi, cha cô đã là Chủ tịch Thường vụ Xứ ủy Bắc Kỳ, người trực tiếp giữ vai trò then chốt quyết định vận mệnh thủ đô. “Với tôi, cha không chỉ là người chỉ huy, mà còn là người giữ lửa, truyền niềm tin và ý chí sắt đá cho hàng triệu con tim Việt Nam,” cô nói.

Những ngày này, khi cả nước hướng tới kỷ niệm 80 năm Quốc khánh 2/9 (1945–2025), ký ức về mùa thu cách mạng năm ấy như ùa về trong trái tim cô Hương. Đó không chỉ là ngày đất nước đứng lên, mà còn là ngày cha cô và đồng đội đã viết nên trang sử bằng mồ hôi, máu và nước mắt.

Cô Hương dừng lời, rót thêm trà, giọng khẽ run: “Có người hỏi tôi, trong mắt cô, ông Nguyễn Khang là ai? Tôi chỉ mỉm cười. Với tôi, cha không phải anh hùng trên sách báo. Cha là tấm lưng gầy mà tôi từng nép vào mỗi đêm giông bão. Là đôi bàn tay thô ráp vuốt tóc con, dạy tôi từng chữ 'Độc lập', 'Tự do'.”

Giờ đây, khi đã 76 tuổi, mái tóc cô Hương đã bạc trắng theo năm tháng nhưng mỗi lần nghe Quốc ca, hình bóng cha lại hiện lên trong ký ức cô rõ mồn một - một thanh niên tuổi đôi mươi, dám nghĩ, dám làm, sẵn sàng hy sinh tất cả chỉ để giành lấy lá cờ tự do cho dân tộc.

“Nếu có thể nói với cha, tôi chỉ muốn thầm thì: ‘Bố ơi, con tự hào được làm con của bố. Con tự hào vì khát vọng tự do mà bố đã trao lại. Con hứa sẽ giữ gìn và truyền tiếp ngọn lửa ấy cho các thế hệ mai sau, để Việt Nam mãi vững vàng, mãi kiêu hãnh’,” cô nói, mắt rưng rưng.

Với cô Hương, Việt Nam không chỉ là dải đất hình chữ S uốn cong bên bờ biển xanh, không chỉ là những mùa lúa chín vàng óng hay ruộng bậc thang hùng vĩ. Việt Nam trong cô chính là ánh mắt cha, ánh mắt tin yêu vào ngày mai độc lập; là giọt mồ hôi của người nông dân trên cánh đồng; là tiếng cười giòn tan của lũ trẻ trong sân trường.

Việt Nam trong cô còn là nếp nhăn trên trán mẹ, là câu chuyện cha kể mỗi đêm trăng sáng, là lá cờ đỏ sao vàng tung bay kiêu hãnh trong gió mùa thu.

“Cha tôi đã thắp lên ngọn lửa tự do ấy, và tôi tin rằng, ngọn lửa ấy vẫn sẽ cháy mãi trong tim hàng triệu người Việt. Việt Nam trong tôi, hơn tất cả, chính là niềm tự hào vô hạn, là lời nhắc nhở phải luôn đứng thẳng, dám mơ lớn, dám giữ gìn giấc mơ tự do bằng tất cả trái tim”, cô Hương khép lại câu chuyện, giọng chắc nịch như một lời hứa thầm với cha, với Tổ quốc, trong mùa thu kỷ niệm 80 năm ngày Độc lập thiêng liêng này.

Nhà cách mạng Nguyễn Khang (1919-1976) là người có nhiều năm tháng hoạt động cách mạng ở Thủ đô. Năm 1945, ông là người đầu tiên quyết định và trực tiếp lãnh đạo thành công cuộc tổng khởi nghĩa ở Hà Nội trong Cách mạng Tháng Tám. Ông được Nhà nước truy tặng Huân chương Hồ Chí Minh cho những đóng góp cho sự nghiệp cách mạng. Năm 2009, ông được Nhà nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào truy tặng Huân chương Tự do hạng nhất. Tên Nhà cách mạng Nguyễn Khang được Hội đồng nhân dân thành phố Hà Nội đặt cho một đường phố thuộc quận Cầu Giấy, chạy dọc theo bờ sông Tô Lịch, song song với đường Láng.

Nhân dịp kỷ niệm 80 năm ngày Quốc khánh, Báo NTNN/Điện tử Dân Việt tổ chức cuộc thi viết "Việt Nam trong tôi", nhằm tạo một bức tranh đa sắc về hành trình 80 năm của đất nước – từ ngày khai sinh ra nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa đến một Việt Nam hòa bình, vươn mình mạnh mẽ hôm nay.Đối tượng dự thi là toàn bộ công dân Việt Nam đang sinh sống tại Việt Nam và nước ngoài, người nước ngoài đang sinh sống trên lãnh thổ Việt Nam.

Xem Thể lệ cuộc thi tại đây.

×