Báo cáo nhân quyền đầu tiên của Meta, công ty mẹ Facebook phần lớn là tự khen mình?

Mới đây, Meta, công ty mẹ Facebook đã phát hành báo cáo nhân quyền hàng năm đầu tiên của mình, báo cáo này - theo cách nói của công ty - bao gồm "những hiểu biết sâu sắc và hành động từ sự thẩm định nhân quyền của [Meta] đối với các sản phẩm, quốc gia và cách ứng phó với các cuộc khủng hoảng mới nổi". Báo cáo dài 83 trang, bao gồm các năm 2020 và 2021, đưa ra một giọng điệu phần lớn là tự chúc mừng, bảo vệ chiến lược chống thông tin sai lệch của Meta trong khi không đề cập đến các cáo buộc kiểm duyệt nội dung thiên vị.

Thực tế, các cơ quan quản lý và các nhóm dân quyền đã tuyên bố trong nhiều năm rằng, Meta đã không thực hiện các biện pháp bảo vệ thích hợp chống lại ngôn từ kích động thù địch ở cả Hoa Kỳ và các quốc gia như Myanmar, nơi Facebook đã được sử dụng để thúc đẩy bạo lực chống lại các nhóm thiểu số. Có bằng chứng cho thấy các hoạt động kinh doanh của Meta đã đóng một vai trò trong việc lạm dụng từ chuyển hướng kỹ thuật số đến cuộc nổi dậy tại Điện Capitol Hoa Kỳ. Bản thân Meta đã thừa nhận điều này (ở một mức độ); một nghiên cứu nội bộ do công ty thực hiện cho thấy phần lớn những người tham gia các nhóm cực đoan làm như vậy là do các thuật toán khuyến nghị của công ty.

Báo cáo nhân quyền, dẫn đầu bởi giám đốc nhân quyền Meta Miranda Sissons, người đã gia nhập công ty cách đây ba năm, có rất ít tiết lộ. Meta tuyên bố rằng họ đã đạt được sự "cân bằng" giữa tự do ngôn luận và bảo mật, với các chính sách chống lại thông tin sai lệch về sức khỏe và các mối đe dọa tiềm ẩn đang nổi lên. Trong báo cáo, công ty cũng khám phá những rủi ro về quyền riêng tư và an toàn liên quan đến Ray-Ban Stories, chiếc kính của họ có thể ghi lại ảnh và video, bao gồm cả cách dữ liệu từ chiếc kính có thể được lưu trữ và tìm kiếm trên công nghệ đám mây.

Nhưng báo cáo này che đậy - trong số các chủ đề khác bao gồm những nỗ lực của Meta cho đến nay ở Ấn Độ, nơi các sản phẩm của họ thường bị quá tải với nội dung phản cảm, báo cáo của The Wall Street Journal và những người khác đã chỉ ra. Meta đã ủy quyền đánh giá hoạt động của mình tại Ấn Độ vào năm 2020 từ công ty luật Foley Hoag LLP, nhưng báo cáo hôm nay chỉ chứa một bản tóm tắt về đánh giá đó và Sissons đã nói rằng Meta không có kế hoạch phát hành toàn bộ.

Trong phần tóm tắt, các nhà phân tích của Foley Hoag lưu ý rằng các nền tảng của Meta có khả năng "kết nối với các rủi ro nhân quyền nổi bật do các bên thứ ba gây ra", bao gồm cả "việc ủng hộ lòng thù hận kích động thù địch, phân biệt đối xử hoặc bạo lực". Meta nói rằng họ đang nghiên cứu các khuyến nghị nhưng vẫn chưa cam kết thực hiện chúng; các nhóm nhân quyền đã cáo buộc công ty thu hẹp phạm vi đánh giá và trì hoãn việc hoàn thành.

Thậm chí, báo cáo cũng tránh đi sâu vào các tác động của metaverse - một không gian ảo ngày càng lấn sâu đến quyền con người. Các báo cáo cho thấy metaverse như hiện nay trên các sản phẩm của Meta - một sự kết hợp giữa các trải nghiệm thực tế ảo xã hội - có vấn đề về tấn công tình dục trực tuyến và kiểm duyệt trong thế giới ảo.

Meta đã thực hiện các đánh giá đột xuất khác nhau về hoạt động của mình trong những năm gần đây, bao gồm ở Indonesia, Sri Lanka, Campuchia và Myanmar. Những vụ rò rỉ và điều trần nổi tiếng đã gia tăng áp lực lên công ty để chứng tỏ rằng họ đang có tiến bộ trong việc ngăn chặn làn sóng nội dung có hại. Sissons nói với CNBC rằng, khoảng 100 người hiện đang làm việc về các vấn đề liên quan đến nhân quyền tại Meta và quy mô của nhóm mà cô trực tiếp giám sát đã tăng lên 8 người.

Trước đây, các nhóm nhân quyền bao gồm Tổ chức Ân xá Quốc tế và Tổ chức Theo dõi Nhân quyền Quốc tế đã yêu cầu công bố toàn bộ bản đánh giá về Ấn Độ, cáo buộc Meta đã đình trệ.

Trong phần tóm tắt của mình, Meta cho biết công ty luật đã "ghi nhận khả năng các nền tảng của Meta có thể kết nối với các rủi ro nhân quyền nổi bật do các bên thứ ba gây ra", bao gồm "ủng hộ sự thù hận kích động thù địch, phân biệt đối xử hoặc bạo lực".

Các nhóm nhân quyền trong nhiều năm đã lên tiếng cảnh báo về những lời nói căm thù chống người Hồi giáo gây ra căng thẳng ở Ấn Độ, thị trường lớn nhất của Meta trên toàn cầu tính theo số lượng người dùng.

Giám đốc điều hành chính sách nhân quyền hàng đầu của Meta tại Ấn Độ đã từ chức vào năm 2020 sau khi Wall Street Journal báo cáo rằng, bà phản đối việc áp dụng các quy tắc của công ty đối với các nhân vật theo chủ nghĩa dân tộc theo chủ nghĩa Hindu bị gắn cờ vì khuyến khích bạo lực. 

Trong báo cáo của mình, Meta cho biết họ đang nghiên cứu các khuyến nghị của Ấn Độ nhưng không cam kết thực hiện toàn bộ chúng như đã làm với các đánh giá nhân quyền khác. Khi được hỏi về sự khác biệt, Giám đốc Nhân quyền Meta Miranda Sissons đã chỉ ra các hướng dẫn của Liên hợp quốc về cảnh báo rủi ro đối với "các bên liên quan bị ảnh hưởng, nhân sự hoặc các yêu cầu hợp pháp về bảo mật thương mại".

Sissons, người đã gia nhập công ty vào năm 2019, cho biết nhóm của cô hiện bao gồm 8 người, trong khi khoảng 100 người khác làm việc về nhân quyền với các nhóm liên quan. Ngoài các đánh giá cấp quốc gia, báo cáo đã phác thảo công việc của nhóm của cô về phản ứng COVID-19 của Meta và kính thông minh Ray-Ban Stories, liên quan đến việc gắn cờ các rủi ro và ảnh hưởng đến quyền riêng tư có thể xảy ra đối với các nhóm người dùng dễ bị tổn thương.

Đồng thời, Sissons cho biết công nghệ thực tế ảo và tăng cường, mà Meta đã ưu tiên đặt cược vào "metaverse", phần lớn sẽ diễn ra trong năm nay thế nên sẽ có tác động nhất định đến yếu tố nhân quyền, xã hội và nó sẽ được thảo luận trong các báo cáo tiếp theo. Báo cáo cũng xem xét cách Meta đã quản lý các sự cố lớn khác nhau, như cuộc bầu cử Tổng thống Hoa Kỳ, cũng như các cuộc bầu cử ở Myanmar và Philippines, và sự bùng phát COVID-19.