Bí ẩn ngôi đình "tránh đạn, làm thối bom"

Trong hai cuộc chiến tranh chống Pháp và chống Mỹ, các nơi khác bị giặc phá tan hoang, nhưng đình Tiến Ân, súng cỡ lớn bắn đạn không nổ, bom rơi vào đình cũng thành bom thối. Hơn nữa, thanh niên Tiến Ân nhập ngũ hy sinh rất ít, người làng bảo rằng, do ngôi đình thiêng và cây thị nghìn tuổi hộ mệnh.

Huyền tích đình thiêng

Cách trung tâm Hà Nội chừng 30 km, làng Tiến Ân ít nhiều vẫn giữ được vẻ đẹp chân quê của một làng quê Bắc bộ. Con đường dẫn vào thôn được trải bê tông nhưng đâu đó trong làng vẫn còn những con đường đất và xen lẫn những ngôi nhà mới hiện đại là những ngôi nhà mái ngói đỏ, được xây bằng đá ong cổ kính.

Tiếp chúng tôi là cụ Nguyễn Quốc Sinh, 81 tuổi, thủ từ đình làng. Tóc cụ đã bạc trắng. Trong ký ức của cụ Sinh và các cụ cao niên trong làng, ngôi đình có từ thời vua Đinh Tiên Hoàng, nhưng tại vị trí ngôi đình bây giờ thì mới được vài trăm năm.

Trước đây, ngôi đình nằm tại vùng đất thấp, nước ngập liên miên, sau đó các cụ mới chuyển đình về vị trí hiện tại. Theo thần tích còn lưu lại thì vào thời Đinh Tiên Hoàng có hai anh em họ Đặng quê ở động Hoa Lư (Ninh Bình) tài trí hơn người, sau khi bố mẹ mất, cả hai anh em tìm đến trang Đăng Ân (làng Tiến Ân hiện nay - PV) cư trú, ngày đêm ôn luyện văn chương rồi mở lớp dạy học. Cảm phục tài đức của hai ông, khắp vùng, sĩ tử tìm về theo học ngày một đông.

Bấy giờ, trong nước có loạn mười hai sứ quân cát cứ khiến dân rất lầm than, khổ cực. Đinh Tiên Hoàng phát binh ở động Hoa Lư quê cũ của hai ông, lại xuống chiếu cho các châu lựa chọn binh sĩ, thảo truyền hịch kêu gọi nhân sĩ trong nước hễ người nào văn võ song toàn, trí dũng hơn người, có thể đánh thắng giặc thì tìm về giúp sức.

Ngay sau đó, hai ông về Hoa Lư xin gặp Đinh Tiên Hoàng bái mệnh. Nhận thấy, hai ông là người văn võ toàn tài, lại có phong thái uy nghi dũng trí, vua Đinh mừng lắm, liền phong cho cả hai chức Chỉ huy sứ, khao thưởng quân sĩ, cấp sắc phục rồi hạ lệnh cho hai ông cầm quân đi đánh giặc. Sau khi lĩnh mệnh, hai ông kéo quân tiến đánh một trận rất lớn với sứ quân đóng ở trang Bảo Đà, chùa Bối Khê (phủ Ứng Thiên lúc bấy giờ) nhưng mãi không thắng.

Một đêm, khi đang nằm ngủ hai ông mộng thấy một người tự xưng là Đương cảnh thành hoàng ở trang Đăng Ân tìm đến nguyện âm phù trợ giúp phá giặc, ngày sau sẽ cùng thờ phối hưởng. Giật mình tỉnh dậy, biết có thần nhân đi theo phù trợ nên sáng sớm hôm sau, hai ông đem quân xuất chiến, quả nhiên thế mạnh như vũ bão nên chẳng bao lâu đã hạ được thành, hạ thủ được tướng giặc.

Loạn mười hai sứ quân dẹp xong, Đinh Tiên Hoàng lên ngôi Hoàng đế, thiên hạ được thái bình, vua triệu hai ông đem quân về kinh đô, phong thưởng rất hậu và ban cho hai ông thực ấp ở trang Đăng Ân.

Tạ ơn vua xong, cả hai ông “hóa về trời” (tức chết – PV), khiến dân thương tiếc, làm biểu dâng vua. Được tin, vua sai người trở về làm tế lễ rất long trọng và ban cho mọi người trong trang dựng đền để phụng thờ hai ông. Sau này, cả ba vị thần trong đình còn phù hộ đức vua âm phù đánh giặc Tống và được vua phong tước vị Đại vương.


Ông Vũ Đình Chẩn, 70 tuổi, người có bố và ông nội từng nhiều năm liền hương khói đình, kể: “Những năm chống Pháp, các ngôi đình trong vùng bị phá sạch duy chỉ có đình làng tôi không bị phá. Ngày đó, xung quanh đình còn hoang hóa, nhiều cây cối rậm rạp, quân Pháp giương súng cỡ lớn định bắn vào đình nhưng điều kỳ lạ là đạn xịt, thối không nổ. Sau đó, một con rắn rất to bò ra khiến lính Pháp hoảng sợ, rút súng ra bắn nhưng đạn cũng không nổ. Lúc này, lính Pháp rất hoảng sợ và rút quân, kể từ đó ngôi đình không bị dọa phá nữa”.

Cũng theo ông Chẩn, đến thời kỳ chống Mỹ, ngôi đền chưa một lần “dính” bom đạn, trong khi đó các vị trí khác ở làng bị bom đánh tan hoang. Có duy nhất một quả bom rất lớn rơi xuống đúng khuôn viên đình nhưng quả bom bị thối, không nổ. Sau này các cụ cưa lấy vỏ bom làm kẻng làng.

Năm 1966, đình làng được trưng dụng làm kho quân dụng của quân đội, có ba người ngủ tại đình làng, vào một đêm cuối tháng đã uống rượu trong gian đại bái. Ngay sau cuộc nhậu, cả ba người đau bụng quằn quại, đưa đi cấp cứu nhưng chỉ cứu được một người, hai người mất mạng. Nhiều người bảo, họ phạm thượng nơi tôn kính của đình và khiến các “ngài” phật ý nên bị trừng phạt.

Trong khuôn viên của đình có rất nhiều loại cây ăn quả, hàng cây xoài phía hậu cung gần tường rào xây bằng gạch đá ong. Cây xoài sai quả, chĩa ra ngoài đường, trẻ con cũng có thể với tới nhưng chẳng ai vặt.

“Hôm vừa rồi, có một chị đi bán bánh cuốn, lần đầu đi qua đình thấy cây xoài sai trái đã hái 4 quả mang về. Đến tối, có người khóc mếu gõ cửa mang lễ nhờ tôi khấn ngài tha cho. Hỏi chuyện mới biết, chị này mang xoài về nhưng không dám ăn, trong người thấy nôn nao khó tả. Vài năm trước, có một ông đến mua nhãn, trèo kiểu gì mà ngã xuống gãy xương. Có người bảo do ông này không thắp hương xin phép “ngài” trước nên bị ngã. Trước đó, có nhiều cháu tự hái quả trong đình ăn, về bị đau bụng, bố mẹ hỏi, biết chuyện, mang lễ ra đình nhờ khấn vái mới khỏi”, ông Sinh, thủ từ đình chậm rãi nói.

Cây thị “báu vật” của làng

Nhắc đến cây thị nghìn tuổi, các cụ cao niên trong làng vẫn nhắc đến việc cây thị có trước ngôi đình. Bởi ngày xưa, làng Tiến Ân ở vùng đất quanh năm ngập nước, cách vị trí bây giờ hơn một cây số, khi các cụ khai hoang tìm vị trí cao hơn thì thấy một gò đất nổi cao và cây thị to sừng sững ở đó. Các cụ về bàn bạc và quyết định dời làng và đình về gò đất có cây thị.

Theo các cụ cao niên trong làng, “cụ thị” không biết có từ bao giờ, ba bốn đời trước, cây thị đã mọc sừng sững gần đình làng rồi. Cây thị có trước đình làng nhưng mọc từ bao giờ thì không ai biết.

Ước tính, cây thị đến cả nghìn tuổi, qua bao năm tháng, cây thị đã quá gia, hiện phần ruột trong cùng của cây thị đã bị rỗng nhưng vẫn xanh tốt. Gốc thị phải mười người ôm không xuể, hàng năm vẫn ra quả, lá xanh tốt. Người làng Tiến Ân bao đời nay dành cho “cụ thị” một tình cảm đặc biệt và họ coi như một “báu vật” của làng đã che chở và phù hộ cho dân làng.


Ông Đỗ Bá Đàm, nhà sát gốc cây thị nghìn tuổi và được giao nhiệm vụ hàng ngày trông nom, cho biết: “Trong hai cuộc chiến tranh chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, thanh niên Tiến Ân lên đường nhập ngũ rất nhiều, nhưng điều kỳ lạ rất ít người hy sinh. Trong khi đó, các làng bên hy sinh rất nhiều. Chống Pháp làng Tiến Ân có 60 người đi mà chỉ có 2 liệt sĩ, còn chống Mỹ cả làng hơn hai đại đội khoảng hơn 100 người mà chỉ có 10 liệt sĩ”.

Cũng theo ông Đàm, đặc biệt, hàng năm cây thị vẫn cho hai loại quả, một loại quả rất to đến 6-7 lạng/quả, một loại, quả bé chỉ bằng hai đầu ngón tay. Quả thị to, ăn rất thơm và khi chín có mầu vàng đỏ. Người dân muốn ăn thị hay mang về thắp hương hương phải mang lễ vào đình làng xin mới được hái.

Nếu tự ý động chạm đến “cụ thị”, không biết điều gì sẽ xảy ra. “Ngày trước có một thầy địa lý đi qua, tự nhiên phán rằng, làng này có ngôi đình và cây thị ở thế đất rất đẹp và linh thiêng. Ngôi đình thế chữ đinh và mặt ngoảnh về con sông Bùi, lưng tựa sơn. Ngôi đình và cây thị sẽ hộ mệnh và phù hộ cho dân làng”, ông Đàm nói.