Hành trình gỡ thẻ vàng IUU: Cà Mau nỗ lực số hóa tàu cá (Bài 4)

Cà Mau có trên 4.000 tàu cá, với hơn 1.500 tàu cá có chiều dài lớn nhất từ 15m trở lên, hiện đã lắp đặt thiết bị giám sát hành trình, đánh dấu tàu cá theo quy định, đạt tỷ lệ 100%. 

Ba bước cần thiết để quản lý việc đánh bắt của các tàu cá

UBND tỉnh Cà Mau cho biết, từ khi Trung ương chưa triển khai quy định lắp đặt thiết bị VMS, địa phương đã phối hợp và đặt hàng với Viettel nghiên cứu sản xuất thiết bị với các tính năng theo yêu cầu, rồi giao Biên phòng tỉnh và Sở NNPTNT thành lập Trung tâm điều hành VMS, nhằm theo dõi tình hình hoạt động của tàu cá trên biển 24/24h.

Ngoài ra, tỉnh còn ban hành các quy định về lắp đặt, khai thác, xử lý dữ liệu VMS làm cơ sở pháp lý để quản lý sử dụng. HĐND tỉnh cũng đã ban hành Nghị quyết hỗ trợ cước thuê bao dịch vụ VMS; phân quyền sử dụng tài khoản giám sát tại hệ thống VMS đồng bộ đến các cơ quan thẩm quyền cấp cơ sở để tham gia giám sát.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau Lê Văn Sử cho biết, nhờ chủ động trong việc nghiên cứu, phối hợp đặt hàng sản xuất, sử dụng thiết bị từ sớm nên địa phương đã sớm học được những kinh nghiệm trong việc sử dụng thiết bị phục vụ công tác quản lý theo 3 bước.

Một là: Thiết bị phải đầy đủ các tính năng phục vụ giám sát, đảm bảo không bị tác động bởi người sử dụng. Đến nay yêu cầu nầy chỉ còn vấn đề duy nhất chưa được khắc phục đó là tình trạng người sử dụng dùng vật liệu che, chắn làm mất sóng thiết bị. Tuy nhiên, ngành chức năng cũng đã ban hành quy định quản lý, xử lý đối với trường hợp này.

Hai là: Phải ban hành quy định khai thác, sử dụng dữ liệu VMS làm cơ sở pháp lý cho công tác quản lý. Vì nếu có thiết bị, có thông tin dữ liệu nhưng không có quy định quản lý, khai thác, sử dụng dữ liệu thì cũng không thể có cơ sở để xử lý khi có vi phạm.

Ba là: Mạnh dạn phân quyền sử dụng tài khoản của hệ thống giám sát đến cơ quan chức năng các cấp, đến chính quyền cơ sở tham gia giám sát; nhờ vậy các ngành chức năng, chính quyền địa phương có thông tin, có đầy đủ cơ sở pháp lý để thực hiện nhiệm vụ kịp thời, hiệu quả.

Theo ông Sử, riêng đối với tàu mất tín hiệu kết nối trong bờ, mất kết nối nhiều ngày, tỉnh cũng đã thiết kế, sử dụng phần mềm số hóa (ứng dụng bảng dữ liệu Excel Online trên nền tảng Google Sheets) để các địa phương tham gia kiểm soát tàu cá mất tín hiệu kết nối.

Bằng cách giao cơ quan chức năng, chính quyền địa phương đến tận nơi tàu neo đậu, ghi nhận lại hình ảnh tàu neo đậu, tọa độ vị trí neo đậu, đưa hình ảnh có tọa độ vào phần mềm số hóa để theo dõi (theo định kỳ 2 tuần chính quyền địa phương sẽ chụp lại hình ảnh cập nhật vào phần mềm để theo dõi).

"Bằng cách làm này, cơ quan chức năng cấp tỉnh có thể ngồi tại chỗ theo dõi, đôn đốc việc thực hiện nhiệm vụ của chính quyền địa phương, đồng thời kiểm soát chặt chẽ tàu nằm bờ mất kết nối", ông Sử nói.

Còn đối với tàu mất tín hiệu kết nối trên biển, tỉnh giao cho Tổ nghiệp vụ tham mưu xử lý vi phạm của Ban Chỉ đạo IUU theo dõi, hướng dẫn, đôn đốc các cơ quan chức năng xử lý, nhờ vậy từ đầu năm đến nay đã xử phạt 64 vụ với số tiền 5,2 tỷ đồng (trong đó có 21 vụ vi phạm về giám sát hành trình, phạt 1,3 tỷ đồng).

Đặc biệt, ngành chức năng sẽ thu hồi giấy phép khai thác thủy sản đối với các trường hợp tàu cá tháo thiết bị giám sát hành trình.

Đẩy mạnh các công tác kiểm soát

Để kiểm soát đối với tàu ra, vào cửa biển, Cà Mau xây dựng phần mềm quản lý liên thông kiểm soát tàu cá, đảm bảo khi tàu cá ra, vào cửa biển phải có sự kiểm soát của 3 lực lượng gồm: Cảng cá, Văn phòng IUU và Biên phòng.

Tàu cá ra, vào từng cửa biển phải nhập dữ liệu vào phần mềm; dữ liệu này sau khi được nhập sẽ thể hiện liên thông đến cơ quan chỉ huy và tất cả các cửa biển còn lại. Hiện nay phần mềm này đã được Bộ Quốc phòng chỉ đạo nghiên cứu áp dụng cho toàn quốc.

Riêng đối với tàu cá có nguy cơ cao vi phạm IUU như: tàu cá hết hạn đăng ký, đăng kiểm, tàu cá 3 không, tàu cá mất tích, tàu cá sang bán chưa sang tên… sẽ được ngành chức năng cập nhật thông tin, hình ảnh lên các phần mềm số hóa để theo dõi; đồng thời hướng dẫn, yêu cầu chủ tàu thực hiện đầy đủ các quy định mới được hoạt động.

Việc làm này ngoài tác dụng kiểm soát chặt chẽ đối với nhóm tàu có nguy cơ cao, việc áp dụng các biện pháp số hoá còn giúp ngành chức năng lưu trữ đầy đủ hồ sơ, dữ liệu phục vụ thanh tra khi có yêu cầu.

Riêng trong lĩnh vực kiểm soát sản lượng thủy sản khai thác tại các bến cá tư nhân, địa phương cũng thiết kế, hướng dẫn "Ứng dụng số hóa trên nền tảng Google Sheets" để cập nhật kết quả thống kê sản lượng khai thác.

Đến nay, các bến cá tư nhân đã thực hiện báo cáo, lưu trữ dữ liệu về sản lượng thủy sản khai thác lên ứng dụng số hóa, giúp cơ quan quản lý dễ dàng thống kê, theo dõi sản lượng thủy sản khai thác tại các bến cá tư nhân. Nhờ vậy năm 2023, sản lượng khai thác thủy sản của tỉnh được thống kê đạt gần 123.000 tấn, đạt trên 52%.

"Với sự quan tâm chỉ đạo của cấp uỷ, đặc biệt là của người đứng đầu, chủ động nghiên cứu, đặt hàng thiết kế các tính năng thiết bị giám sát hành trình; quan tâm ứng dụng rộng rãi công nghệ thông tin đã giúp cho các cơ quan quản lý từ tỉnh đến cơ sở nâng cao hiệu quả quản lý; cập nhật, lưu trữ khá tốt các dữ liệu có liên quan để phục vụ công tác chống khai thác IUU", Phó Chủ tịch UBND tỉnh Cà Mau Lê Văn Sử nhấn mạnh.

×