Cao tốc Bắc – Nam: Kỳ tích hạ tầng chưa từng có trong lịch sử giao thông Việt Nam

Chưa có tuyến cao tốc nào hoàn thành trong thời gian ngắn như cao tốc Bắc - Nam

Năm 2025 được xem là thời điểm bản lề, mang ý nghĩa quyết định trong việc hoàn thành Kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội giai đoạn 2021–2025. Chính phủ đặt mục tiêu đến hết năm nay sẽ đưa vào khai thác hơn 3.000 km đường bộ cao tốc Bắc – Nam phía Đông, hoàn thành toàn bộ 23 dự án thành phần của cả hai giai đoạn đầu tư.

Theo kế hoạch, ngày 19/12 tới, tuyến cao tốc Bắc – Nam sẽ chính thức thông xe toàn tuyến. Việc hình thành trục cao tốc xuyên suốt từ Bắc tới Nam đánh dấu tốc độ phát triển hạ tầng nhanh nhất trong lịch sử ngành giao thông vận tải Việt Nam, góp phần hoàn thiện mạng lưới cao tốc quốc gia theo hướng đồng bộ, hiện đại và liên thông. Đây cũng là bước đệm quan trọng để hiện thực hóa mục tiêu dài hạn: đạt khoảng 5.000 km đường cao tốc vào năm 2030, theo Chiến lược phát triển kinh tế – xã hội 10 năm 2021–2030.

Theo thống kê của Bộ Xây dựng, năm 2025 có 3.290km cao tốc sẽ đưa vào khai thác, trong đó tốc độ xây dựng giai đoạn 2021 - 2025 bình quân khoảng 400km/năm, gấp hơn 4 lần giai đoạn trước.

Là một trong những nhà thầu trực tiếp tham gia nhiều dự án thuộc tuyến cao tốc Bắc – Nam, ông Phạm Văn Khôi, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Đầu tư và Xây dựng giao thông Phương Thành, cho rằng việc hoàn thành gần 3.000 km cao tốc không đơn thuần là nỗ lực của các doanh nghiệp xây dựng. Kết quả này phản ánh sự định hướng nhất quán của Đảng, vai trò giám sát và ủng hộ của Quốc hội, chỉ đạo quyết liệt từ Thủ tướng Chính phủ, cùng sự vào cuộc đồng bộ của các bộ, ngành và địa phương.

“Chưa từng có tiền lệ nào trong lịch sử giao thông Việt Nam mà một tuyến cao tốc quy mô lớn lại được triển khai và hoàn thành trong thời gian ngắn như giai đoạn năm năm vừa qua, đặc biệt là trục cao tốc Bắc – Nam phía Đông,” ông Khôi nói.

Ông Khôi phân tích, trước đây các dự án cao tốc hay đối mặt với nghịch lý quen thuộc: nguồn lực và vật liệu không thiếu, nhưng mỗi dự án vẫn kéo dài nhiều năm do cách tổ chức thi công phân tán và thủ tục phức tạp. Sự thay đổi chỉ thực sự rõ nét khi Chính phủ quyết định tái cấu trúc cách làm, phân chia các gói thầu quy mô lớn, có dự án lên tới 5.000 tỷ đồng, và lựa chọn những nhà thầu trong nước đủ năng lực và kinh nghiệm.

"Chính cách tiếp cận mới này đã tạo điều kiện để các nhà thầu huy động thiết bị hiện đại, tổ chức thi công ở quy mô lớn và đẩy nhanh tiến độ, thay thế mô hình thi công manh mún vốn khiến nhiều dự án trước đây bị kéo dài dù điều kiện vật chất không hề thiếu", ông Khôi nhận định.

Khi các gói thầu được thiết kế ở quy mô lớn, nhà thầu buộc phải huy động những thiết bị hiện đại nhất và tổ chức thi công với cường độ, năng suất cao nhất. Tinh thần “vượt nắng, thắng mưa”, thi công “3 ca, 4 kíp” do Thủ tướng Chính phủ phát động đã tạo động lực mạnh mẽ, giúp các nhà thầu chủ động giải quyết những bài toán khó về tiến độ. Song song đó, các ban quản lý dự án cũng đóng vai trò hỗ trợ quan trọng, tạo điều kiện tối đa để quá trình thi công diễn ra thông suốt.

Trong bối cảnh khối lượng công việc lớn và áp lực thời gian cao, yếu tố con người cũng được đặc biệt chú trọng. Các nhà thầu cho biết họ luôn tìm cách động viên, chăm lo đời sống tinh thần cho công nhân phải làm việc xa gia đình, nhằm giúp lực lượng thi công yên tâm bám công trường và duy trì tiến độ dự án.

Nhà đầu tư, nhà thầu đã nhận thấy được cơ hội

PGS. TS Trần Chủng, Chủ tịch Hiệp hội các Nhà đầu tư công trình giao thông đường bộ Việt Nam đánh giá: "Với tôi, việc hoàn thành 3.000km đường cao tốc vào năm 2025 cho thấy sự trưởng thành vượt bậc, không chỉ về cơ chế chính sách mà còn đến từ phía các nhà thầu thi công.

"Tôi rất tâm đắc cách làm quyết liệt của cả hệ thống chính trị trong phát triển kết cấu hạ tầng giao thông thời gian qua, từ việc nhìn thẳng vào thực tiễn, phát hiện những bất cập và đề ra những giải pháp quyết liệt tháo gỡ, đơn cử như cơ chế đặc thù trong khai thác mỏ đất, vật liệu xây dựng hay công tác đấu thầu, chỉ định thầu", PGS. TS Trần Chủng bày tỏ.

Đánh giá về tiến độ dự án cao tốc Bắc - Nam, PGS. TS Trần Chủng bày tỏ: "Tôi thật sự tâm đắc trong phát triển vượt bậc của khoa học công nghệ".

"Các nhà đầu tư, nhà thầu đã nhận thấy được cơ hội trong việc triển khai các dự án đường cao tốc, họ sẵn sàng đầu tư đẩy mạnh phát triển khoa học công nghệ, đầu tư thiết bị, máy móc và các sáng kiến thi công ra đời; thay cho các công nghệ lạc hậu từ 20 năm trước", PGS. TS Trần Chủng đánh giá.

PGS. TS Trần Chủng cho rằng, khoa học công nghệ đã tác động rất lớn để góp phần hoàn thành mục tiêu 3.000km đường cao tốc.

Trước đây, chúng ta lo lắng về câu nói: Ở đâu có ép tiến độ, ở đâu có ép giá không có chất lượng công trình khi hoàn thành. Tuy nhiên, vừa qua, dù chúng ta thúc tiến độ nhưng nhờ khoa học công nghệ, các công trình của chúng ta vẫn đảm bảo chất lượng.

Ở góc độ quản lý, ông Lê Quyết Tiến, Cục trưởng Cục Kinh tế - Quản lý đầu tư xây dựng (Bộ Xây dựng) cho biết: "Tôi từng nằm ở dự án cao tốc Bắc - Nam cả tháng trời, ăn nghỉ cùng anh em giống như Chỉ huy trưởng công trường. Có những đêm, Ban QLDA Mỹ Thuận phải huy động đoàn thanh niên, hội phụ nữ đi phát bánh mỳ cho anh em công nhân".

"Công trường thường xuyên chong đèn. Có người nằm ngay vệ đường, tranh thủ chợp mắt. Có những người lái máy quanh năm suốt tháng ở công trường, tết lễ không về, làn da cháy sạm. Chứng kiến những điều ấy, chúng tôi rất xúc động", ông Tiến bày tỏ.

Nói về hành trình cụ thể hoá mục tiêu 3.000km đường bộ cao tốc, ông Tiến cho hay, Qua rà soát đánh giá dự án, đặc biệt ở dự án cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 1 nổi lên nhiều vấn đề như làm sao rút ngắn thủ tục đầu tư, mặt bằng, chuẩn bị nguyên vật liệu, nguồn lực tài chính và công tác quản lý, huy động các nguồn lực kể cả nhà thầu.

Nhưng nhờ có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, Chính phủ, Bộ Xây dựng và địa phương, khó khăn đã từng bước được tháo gỡ bằng các nghị quyết cụ thể của Quốc hội, Chính phủ. Như ở dự án cao tốc Bắc - Nam giai đoạn 2 cho phép thực hiện song song đồng thời các thủ tục đầu tư.

Cục Kinh tế - Quản lý đầu tư xây dựng với vai trò chuyên môn, tham mưu cũng đã vào cuộc quyết liệt, đồng thời. Hồ sơ thiết kế gửi đến sẽ thẩm tra đến đó, làm nên thời gian kỷ lục.

Một yếu tố then chốt làm nên thành công của các dự án là cả hệ thống chính trị quyết liệt để rút ngắn tối đa thời gian giải phóng mặt bằng, cấp mỏ vật liệu theo cơ chế đặc thù được cấp có thẩm quyền cho phép.

Quá trình thực hiện, ban chỉ đạo Ban Chỉ đạo Nhà nước các công trình, dự án quan trọng quốc gia, trọng điểm ngành giao thông vận tải, trực tiếp là Bộ Xây dựng luôn bám sát hiện trường, chia sẻ nhà thầu, kịp thời phát hiện các vấn đề vướng mắc, vướng đâu tháo đấy để kịp thời chỉ đạo, khơi thông tài chính cho các nhà thầu.

Ngoài ra, Cục cũng đã kịp thời tham mưu cấp có thẩm quyền rà soát các định mức, ban hành Thông tư 08 và Thông tư 09, trong đó có định mức xây dựng cao tốc, bảo đảm tính đúng, tính đủ cho các dự án; chủ trì tham mưu Luật Xây dựng sửa đổi đã được Quốc hội thông qua. Trong luật đã có thay đổi về căn cơ, đảm bảo thông thoáng phân cấp phần quyền, rút ngắn thủ tục hành chính, đầu tư…

Thời gian tới, chúng tôi sẽ tiếp tục xây dựng các chương trình rà soát, phối hợp với các cơ quan, đơn vị, nhà thầu… cập nhật hệ thống định mức hàng năm; Tham mưu Bộ Xây dựng tổ chức hội nghị đánh giá, tổng kết, đúc rút bài học kinh nghiệm trong ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo để tiếp tục làm nên các đột phá mới.

×