Châu Âu dậy sóng vì Ukraine, Brussels nổi giận tuyên chiến với các thành viên "cứng đầu"

EU dọa kiện các thành viên "cứng đầu"

Ba nước Trung Âu này đã công khai thách thức nỗ lực của Brussels nhằm “thiết lập lại” quan hệ thương mại với Ukraine khi giữ nguyên lệnh cấm đơn phương đối với hàng nhập khẩu từ Ukraine.

Các lệnh cấm – bao gồm ngũ cốc và nhiều nông sản khác của Ukraine – vi phạm quy định thị trường chung EU, vốn cấm các rào cản thương mại mang tính quốc gia.

Phó Phát ngôn viên của Ủy ban châu Âu, Olof Gill hôm thứ Năm tuyên bố: “Chúng tôi không thấy lý do nào để duy trì những biện pháp đơn phương này".

Tuyên bố được đưa ra chỉ một ngày sau khi Hiệp định thương mại mới giữa EU và Ukraine có hiệu lực, nhằm giải quyết mối lo ngại của các nước thành viên về dòng hàng hóa giá rẻ từ Ukraine gây thiệt hại cho nông dân trong khối.

Ông Gill nói thêm trong email gửi báo chí rằng Ủy ban sẽ “tăng cường liên lạc” với các thành viên "cứng đầu", và khi được hỏi liệu Brussels có loại trừ khả năng khởi kiện hay không, ông đáp: “Tất cả các lựa chọn đều đang được cân nhắc".

Từ năm 2023, khi các lệnh cấm nhập khẩu được áp đặt, Brussels đã nhiều lần né tránh hành động pháp lý, hy vọng thỏa thuận mới sẽ khiến các biện pháp này trở nên không cần thiết. Tuy nhiên, các yếu tố chính trị nội khối khiến EU rơi vào thế khó: kiện Ba Lan có thể làm sứt mẻ quan hệ với chính phủ thân EU của Thủ tướng Donald Tusk, trong khi nếu chỉ nhắm vào Hungary và Slovakia thì sẽ bị cáo buộc là “tiêu chuẩn kép”.

Theo các quan chức tại Brussels, Ủy ban châu Âu vẫn muốn tránh đối đầu công khai, song sức ép đang tăng lên từ các nước thành viên khác và từ chính phía Ukraine – nước vốn coi việc tiếp cận thị trường EU là chìa khóa sống còn trong giai đoạn chiến tranh.

Nếu Ủy ban khởi kiện, các nước vi phạm có thể bị đưa ra Tòa án Công lý châu Âu (ECJ) vì vi phạm quy định của thị trường chung. Tuy nhiên, đây sẽ là bước đi đầy rủi ro chính trị, bởi nó có thể khoét sâu thêm chia rẽ trong khối giữa các nước “đông – tây” và làm suy yếu mặt trận đoàn kết đối phó Nga.

Hiện tại, Brussels vẫn đang cố gắng đàm phán với ba thủ đô để tìm ra lối thoát, song các tuyên bố cứng rắn từ Warsaw, Budapest và Bratislava cho thấy một cuộc đối đầu pháp lý trong nội khối EU đang dần trở thành hiện thực.

Các nước Đông Âu kiên quyết giữ lập trường

Ba Lan đã cứng rắn tuyên bố không tự động dỡ bỏ lệnh cấm, dù hiệp định mới có hiệu lực. Bộ Nông nghiệp nước này nói với Politico rằng các hạn chế của chính phủ “vẫn còn hiệu lực và không tự hủy bỏ".

Tại Budapest, Bộ trưởng Nông nghiệp István Nagy khẳng định Hungary vẫn duy trì biện pháp bảo hộ cấp quốc gia, đồng thời cáo buộc Brussels “đặt lợi ích của Ukraine lên trên lợi ích nông dân châu Âu.”

Còn Bộ trưởng Nông nghiệp Slovakia Richard Takáč cho rằng các biện pháp bảo vệ trong thỏa thuận mới “chưa đủ mạnh” để bảo vệ nông dân trong nước, và ám chỉ Bratislava cũng sẽ tiếp tục duy trì lệnh cấm.

Thỏa thuận mới, được các nước EU thông qua ngày 13/10, thay thế cơ chế tự do thương mại tạm thời được áp dụng sau khi chiến tranh Ukraine bùng nổ năm 2022. Hiệp định này được kỳ vọng tạo khuôn khổ ổn định hơn cho hàng xuất khẩu của Ukraine, đồng thời bổ sung các biện pháp bảo vệ dành cho nông dân châu Âu, sau khi nhiều quốc gia phàn nàn về việc hàng Ukraine làm sụt giá nông sản nội khối.

Tuy nhiên, phản ứng dữ dội từ Ba Lan, Hungary và Slovakia cho thấy vết nứt ngày càng lớn trong sự đoàn kết của EU đối với Ukraine, đặc biệt trong bối cảnh các quốc gia thành viên phải cân bằng giữa cam kết hỗ trợ Kiev và bảo vệ lợi ích kinh tế trong nước.

×