Chiến sự Nga-Ukraine: Giá phân bón tăng lên mức cao nhất trong nhiều năm, thị trường năng lượng Châu Âu đang bị phá sản

Cuộc khủng hoảng phân bón mở rộng ở châu Âu đe dọa nguồn cung cấp thực phẩm

Châu Âu cần một ngành công nghiệp phân bón trong nước phát triển mạnh, cung cấp cho nông dân Châu Âu cả trong ngắn hạn và dài hạn. Ngành công nghiệp này là cơ sở cho việc cung cấp lương thực bền vững ở Châu Âu. Vì vậy, tình trạng thiếu hụt sản xuất amoniac (NH3) hiện tại sẽ dẫn đến sản lượng phân bón của châu Âu giảm, do đó có thể ảnh hưởng đến năng suất nông nghiệp trong năm tới và tác động đến giá lương thực.

Nhưng giờ đây, tình trạng suy thoái phân bón của châu Âu tiếp tục bị thắt chặt hơn nữa, sau khi Yara International ASA cắt giảm sản lượng chế tạo amoniac (NH3), do giá khí đốt tăng cao, gây thêm áp lực lên nguồn cung lương thực khi cuộc khủng hoảng giá sinh hoạt cũng đang gia tăng nhanh chóng.

Ngành công nghiệp phân bón của châu Âu lại thu hẹp do sự hỗn loạn năng lượng cắn xé

Nhà sản xuất Na Uy cho biết họ tiếp tục cắt giảm công suất chế tạo amoniac (NH3) xuống còn khoảng một phần ba, làm tăng thêm một loạt các hạn chế cung ứng phân bón của châu Âu. Nhà nghiên cứu công nghiệp CRU Group ước tính rằng, châu Âu hiện đã mất khoảng một nửa công suất chế tạo amoniac và 33% hoạt động sản xuất phân bón nitơ. Được biết, NH3 là nguyên liệu chính để sản xuất ra các loại phân bón chứa nitơ như ure, DAP, NPK. Nguyên liệu NH3 "phi mã" đã kéo giá thành sản xuất phân bón lên cao, ảnh hưởng đến thị trường phân bón toàn cầu.

Theo Hiệp hội Phân bón Quốc tế, việc sử dụng phân bón có thể giảm tới 7% trong mùa tới, đây sẽ là mức giảm mạnh nhất kể từ năm 2008

Việc Nga siết chặt dòng khí đốt - nguồn cung cấp chế tạo nguyên liệu chính cho phân bón và nguồn cung cấp năng lượng cho các ngành công nghiệp nặng ở châu Âu - đang ảnh hưởng đến mọi thứ, từ các nhà máy luyện nhôm đến các nhà máy lọc đường. Người tiêu dùng đã cảm thấy đau đớn về hóa đơn năng lượng cao hơn, có khả năng bị ảnh hưởng một lần nữa khi nguồn cung phân bón thu hẹp làm tăng chi phí đầu vào của trang trại, và năng suất thấp hơn bằng cách hạn chế sử dụng các chất dinh dưỡng chính vốn dùng cho cây trồng.

Chris Elliott, giáo sư tại Đại học Queen Belfast và là một chuyên gia về an ninh lương thực, cho biết: "Áp lực không ngừng đối với giá lương thực sẽ không biến mất sớm".

Các nhà sản xuất phân bón ở châu Âu bị ảnh hưởng nặng nề nhất do khu vực này phụ thuộc vào khí đốt của Nga. Ngành công nghiệp này cũng phải đối mặt với các lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ và Liên minh châu Âu về việc mua kali từ Belarus và động thái kiềm chế các lô hàng của Trung Quốc. Việc buôn bán các chất dinh dưỡng cây trồng có nguồn gốc của Nga đã bị nhiều chủ cửa hàng, công ty từ chối giao thương.

Theo Michael Magdovitz, một nhà phân tích cây trồng tại Rabobank ở London, nếu giá khí đốt vẫn ở mức cao và chi phí phân bón tăng vào vụ gieo trồng mới, nhu cầu từ nông dân có thể giảm.

Ông cho biết qua email: "Tác động của đợt hạn hán tiếp tục sẽ gây căng thẳng cho nông dân trồng lúa mì và ngô, đồng thời hạn chế diện tích và tiềm năng năng suất". Yara cho biết họ đang cắt giảm mức sử dụng amoniac xuống còn khoảng 35%, với lần cắt giảm mới nhất nâng tổng lượng cắt giảm lên tương đương 3,1 triệu tấn amoniac và 4 triệu tấn thành phẩm trên toàn hệ thống sản xuất phân bón của mình ở châu Âu.

Rõ ràng là thị trường năng lượng châu Âu đang bị phá sản; Hệ thống phân bón tại chỗ không thể xử lý tình huống hiện tại

Việc cắt giảm của Yara được đưa ra một ngày sau khi CF Industries thông báo họ sẽ ngừng sản xuất amoniac tại nhà máy còn lại ở Anh. Achema AB, công ty phân bón hàng đầu của Lithuania, sẽ tạm ngừng sản xuất amoniac vào tháng 9, trong khi nhà sản xuất duy nhất của Hungary, Nitrogenmuvek Zrt đã ngừng sản xuất vào đầu tháng 8. Đầu tuần này, Grupa Azoty, công ty hóa chất lớn nhất Ba Lan, cũng cắt giảm sản lượng amoniac và Anwil, một đơn vị của công ty dầu PKN Orlen SA cũng tạm dừng sản xuất.

Theo Chris Lawson, nhà phân tích tại CRU Group: "Đây chỉ là mức giảm đã được xác nhận" Lawson nói qua email. "Thực tế có khả năng cao hơn".  

Dự kiến sẽ có nhiều hạn chế sản lượng phân bón hơn ở châu Âu, trong một cuộc khủng hoảng năng lượng do Nga tham chiến ở Ukraine. Các nhà sản xuất như Yara International, Borealis AG và Fertiglobe Plc đều đã cảnh báo về tình trạng xấu đi ở châu Âu, trong khi những nhà sản xuất khác lại chuyển hướng sản xuất ra nước ngoài.

Lukas Pasterski, phát ngôn viên của Fertilizer Europe, một nhóm vận động cho biết: "Trong tình hình hiện nay khi giá khí đốt ở châu Âu cao gấp 8 đến 10 lần ở Mỹ, các nhà sản xuất phân bón châu Âu không thể cạnh tranh trên thị trường toàn cầu".

Việc thu hẹp nguồn cung cấp amoniac sẽ chỉ tăng lên nếu khí đốt tự nhiên của Nga bị cắt hoàn toàn và các nhà chức trách Đức đã lên tiếng bày tỏ lo ngại về nhu cầu phân phối khí đốt trong những tháng lạnh nhất trong năm. Một số nhà sản xuất hóa chất và phân bón đang xem xét amoniac rẻ hơn ngoài châu Âu, với tuần trước, BASF SE cho biết họ đang xem xét các nguồn bên ngoài như một " biện pháp giảm thiểu rủi ro trong trường hợp lượng khí đốt tự nhiên bị cắt giảm lớn".

Nhưng tai ương của châu Âu đang chứng tỏ cơ hội cho các nhà sản xuất phân bón bên ngoài khu vực

Tai ương của châu Âu đang chứng tỏ cơ hội cho các nhà sản xuất phân bón bên ngoài khu vực. Mosaic Co, một công ty cung cấp chất dinh dưỡng cây trồng có trụ sở tại Mỹ, cho biết họ sẽ tiếp tục sản xuất để đáp ứng nhu cầu toàn cầu và sẽ tiếp tục thu được giá phân bón hấp dẫn.

"Trong khi giá khí đốt tự nhiên và các nguyên liệu thô khác mà chúng ta sử dụng trong sản xuất phân bón đã tăng thì giá phân bón cũng tăng theo. Chúng tôi tiếp tục sản xuất nhiều phân bón nhất có thể để đáp ứng nhu cầu của nông dân toàn cầu", một phát ngôn viên của Mosaic cho biết qua email.

Yara có trụ sở tại Oslo cho biết, nếu có thể, họ sẽ sử dụng hệ thống sản xuất và tìm nguồn cung ứng toàn cầu để tối ưu hóa hoạt động và đáp ứng nhu cầu của khách hàng, bao gồm cả việc sử dụng amoniac nhập khẩu khi khả thi.

Tuy nhiên, lợi nhuận quý II của Yara tăng 23% lên 664 triệu USD nhờ giá phân bón cao hơn. Theo Alexis Maxwell, nhà phân tích của Bloomberg Intelligence, nông dân sẽ là những người đầu tiên chịu thiệt hại.

Có thể thấy, giá phân bón bán buôn tăng vọt lên mức cao nhất trong nhiều năm sau khi cuộc chiến tại Ukraine diễn ra. Trước đây giá phân bón đã giảm, nhưng xu hướng đó đã đảo ngược do khí đốt tăng cao dẫn đến việc cắt giảm mạnh sản lượng phân bón của châu Âu.

Lukas Pasterski, phát ngôn viên của cơ quan ngành Phân bón Châu Âu, cho biết: "Rõ ràng là thị trường năng lượng châu Âu đang bị phá sản. Hệ thống phân bón tại chỗ không thể xử lý tình huống hiện tại".

Nông dân có thể cắt giảm sử dụng phân bón toàn cầu tới 7% trong mùa tới, mức cao nhất kể từ năm 2008

Giờ đây, những lo lắng đang gia tăng rằng cuộc khủng hoảng sẽ ngày càng trầm trọng hơn. Đối với châu Âu, điều đó có thể đồng nghĩa với việc sản xuất ít hơn và phụ thuộc nhiều hơn vào nhập khẩu amoniac, từ đó mới có thứ để sản xuất các sản phẩm phân bón nitơ.

Điều đó cũng sẽ có tác động trực tiếp đến những nơi khác. Đối mặt với giá cao hơn và nguồn cung thắt chặt hơn, nông dân có thể cắt giảm sử dụng phân bón toàn cầu tới 7% trong mùa tới, mức cao nhất kể từ năm 2008, Hiệp hội Phân bón Quốc tế cảnh báo. Điều đó có nguy cơ hạn chế thu hoạch khi thế giới vật lộn với cuộc khủng hoảng chi phí sinh hoạt và nạn đói ngày càng trầm trọng.

"Nếu nông dân châu Âu nhập khẩu nhiều sản phẩm hơn từ các nhà xuất khẩu khác, thì đối với các thị trường nông sản mong manh hơn ở châu Phi cận Sahara, Nam Á và một phần của châu Mỹ Latinh, điều này sẽ khiến thị trường toàn cầu bị thắt chặt". Giám đốc Tình báo thị trường IFA Laura Cross cho biết. IFA cho biết sự sụt giảm lớn nhất trong việc sử dụng phân bón trong mùa tới sẽ là ở khu vực cận Sahara, châu Phi, với mức giảm tới 23%.

Quan trọng nhất là người nông dân cần hòa bình; Và hòa bình cần những người nông dân 

Trên thực tế, theo ghi nhận của nhà nghiên cứu năng lượng người Canada Vaclav Smil, hai phần năm nhân loại - hơn ba tỷ người - đang sống nhờ phân bón nitơ, thành phần chính trong cuộc Cách mạng Xanh đã thúc đẩy ngành nông nghiệp vào những năm 1960. Bộ ba phân bón hóa học giúp tăng sản lượng ngũ cốc toàn cầu lên gấp ba lần — nitơ (N), phốt pho (P) và kali (K) — đã đảm bảo sự gia tăng dân số con người lớn nhất hành tinh từng thấy. Hiện nay, nguồn cung đang thiếu hụt và nông dân, các công ty phân bón và các chính phủ trên toàn cầu đang cố gắng ngăn chặn sự sụt giảm dường như không thể tránh khỏi về sản lượng cây trồng.

Chủ tịch Tổ chức Nông dân Thế giới Theo de Jager nói: "Tôi không chắc có thể tránh được khủng hoảng lương thực nữa. "Câu hỏi đặt ra là nó sẽ rộng và sâu như thế nào. Quan trọng nhất là người nông dân cần hòa bình. Và hòa bình cần những người nông dân ".

Cuộc xâm lược Ukraine của Vladimir Putin là một đòn giáng mạnh vào một ngành công nghiệp đã bị tác động bởi nhiều sự kiện khác nhau trong năm nay. Theo các nhà phân tích của Rabobank, Nga thường xuất khẩu gần 20% lượng phân đạm trên thế giới và kết hợp với nước láng giềng Belarus bị trừng phạt là 40% lượng kali xuất khẩu của thế giới. Nhưng hầu hết những điều đó hiện đã vượt quá giới hạn đối với nông dân trên thế giới, khi các lệnh trừng phạt của phương Tây và các hạn chế xuất khẩu phân bón gần đây của Nga phát huy tác dụng dồn dập.

Huỳnh Dũng  -Theo Bloomberg/Nationalgeographic/ Euractiv

×