Chính phủ: Nhiều khó khăn trong việc xử lý một số tổ chức tín dụng yếu kém

Chính phủ đã có báo cáo đánh giá tình hình và kết quả 5 năm thực hiện Nghị quyết số 31/2021/QH15 ngày 12/11/2021 của Quốc hội về Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021-2025. Thừa uỷ quyền của Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng báo cáo Quốc hội.

Đối với nội dung cơ cấu lại hệ thống tổ chức tín dụng, báo cáo cho biết, trong giai đoạn 2021 - 2025, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã tham mưu Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 689/QĐ-TTg ngày 8/6/2021 về phê duyệt Đề án cơ cấu lại hệ thống các tổ chức tín dụng (TCTD) gắn với xử lý nợ xấu giai đoạn 2021-2025.

Đồng thời, NHNN cũng đã tham mưu Chính phủ trình Quốc hội ban hành Luật Các TCTD số 32/2024/QH15 ngày 18/01/2024, Luật số 96/2025/QH15 ngày 27/6/2025 sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Các TCTD, trong đó luật hóa các chính sách về xử lý nợ xấu theo Nghị quyết số 42/2017/QH14 tạo cơ sở pháp lý cho các TCTD trong quá trình xử lý nợ xấu.

Ngoài ra, NHNN đã tham mưu Chính phủ ký ban hành Nghị định 94/2025/NĐ-CP ngày 29/4/2025 về cơ chế quản lý thử nghiệm có kiểm soát trong lĩnh vực ngân hàng....

Bằng đẩy mạnh công tác hoàn thiện thể chế, cơ chế, chính sách thúc đẩy cơ cấu lại hệ thống các TCTD giai đoạn 2021-2025 đạt được một số kết quả như sự ổn định, an toàn của hệ thống các TCTD tiếp tục được giữ vững, quyền lợi hợp pháp của người gửi tiền được bảo đảm, củng cố niềm tin của người dân, doanh nghiệp vào hệ thống ngân hàng; ....

Quy mô hệ thống các TCTD tiếp tục tăng; năng lực tài chính, chất lượng quản trị, điều hành từng bước được củng cố, nâng cao, tiệm cận thông lệ quốc tế.

Trong đó, các ngân hàng thương mại Nhà nước (NHTMNN) tiếp tục đóng vai trò chủ đạo trong hệ thống các TCTD cả về quy mô vốn, tài sản, huy động vốn và tín dụng; tích cực nâng cao chất lượng tài sản, kiểm soát chất lượng tín dụng và xử lý nợ xấu, đặc biệt là nỗ lực tự xử lý nợ xấu bằng các biện pháp đôn đốc thu hồi nợ, sử dụng dự phòng rủi ro; tăng cường quy mô nguồn vốn điều lệ;...

Đáng chú ý, việc xử lý 05 ngân hàng kiểm soát đặc biệt đã được NHNN đã tham mưu cho Chính phủ ban hành 04 Nghị quyết phê duyệt các phương án chuyển giao bắt buộc (CGBB) đối với 03 ngân hàng mua bắt buộc và NHTMCP Đông Á .

Thực hiện các Nghị quyết nêu trên của Chính phủ, NHNN đã ban hành các quyết định chuyển giao bắt buộc và tổ chức triển khai chuyển giao các ngân hàng này cho các ngân hàng nhận CGBB, một dấu mốc quan trọng trong lộ trình xử lý, cơ cấu lại các ngân hàng yếu kém.

Đồng thời, NHNN tiếp tục chỉ đạo các ngân hàng nêu trên triển khai Phương án CGBB với các nội dung: Kiện toàn nhân sự; xây dựng các biện pháp hỗ trợ CGBB; quy định các hạn chế, giới hạn trong hoạt động; xây dựng đề cương báo cáo định kỳ về kết quả và tiến độ thực hiện phương án CGBB với mục tiêu thực hiện đảm bảo hiệu quả các nội dung tại phương án CGBB đã đề ra, từng bước khôi phục hoạt động bình thường, khắc phục các yếu kém của các ngân hàng CGBB,...

Đối với việc cơ cấu lại Ngân hàng TMCP Sài Gòn (SCB), báo cáo cho biết, thực hiện ý kiến chỉ đạo tại văn bản số 14897-CV/VPTW của Văn phòng Trung ương Đảng ngày 19/5/2025 và ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc tại Công văn số 2549/VPCP-KTTH ngày 09/6/2025, Ban Thường vụ Đảng ủy NHNN đã có Tờ trình số 08-TTr/ĐUNHNN ngày 30/5/2025 và Tờ trình số 09-TTr/ĐUNHNN ngày 18/6/2025 báo cáo Ban Thường vụ Đảng ủy Chính phủ về việc báo cáo cấp có thẩm quyền về Phương án cơ cấu lại SCB.

Đối với Quỹ tín dụng nhân dân (QTDND), NHNN đã tập trung chấn chỉnh, củng cố, từng bước giảm dần số lượng QTDND (đặc biệt các QTDND yếu kém) nhằm đảm bảo QTDND hoạt động theo đúng mục tiêu, tôn chỉ của loại hình TCTD là hợp tác xã, nâng cao mức độ an toàn, hiệu quả, ổn định, bền vững của QTDND và phù hợp với tình hình kinh tế-xã hội từng địa phương.

Báo cáo cho biết, nhìn chung, các QTDND đã xây dựng và triển khai các giải pháp cơ cấu lại gắn với xử lý nợ xấu theo lộ trình kế hoạch, trong đó tập trung nâng cao năng lực tài chính, chất lượng tín dụng, hiệu quả hoạt động; tiếp tục chấp hành các quy định an toàn trong hoạt động theo quy định của NHNN.

Đối với tổ chức tài chính vi mô, hoạt động của tổ chức tài chính vi mô trong thời gian qua tiếp tục khẳng định được sự cần thiết và vai trò quan trọng trong việc gia tăng mức độ tiếp cận dịch vụ tài chính của phân khúc người nghèo, người có thu nhập thấp và các doanh nghiệp siêu nhỏ, có những hiệu quả nhất định trong việc hỗ trợ, nâng cao đời sống của người dân, góp phần xóa đói, giảm nghèo và hạn chế tín dụng đen.

Một số tổ chức tín dụng cấp tín dụng tập trung vào lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro cao như bất động sản

Tuy nhiên, bên cạnh các thành tựu đạt được, Chính phủ cũng thẳng thắn cho rằng, việc cơ cấu lại các TCTD vẫn tồn tại một số bất cập, hạn chế.

Đơn cử, việc xử lý đối với một số TCTD yếu kém còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc về hành lang pháp lý cũng như cơ chế hỗ trợ đối với TCTD tham gia xử lý/nhận chuyển giao bắt buộc các TCTD yếu kém.

Một số TCTD tiến độ triển khai phương án cơ cấu lại còn chậm, chưa đảm bảo hoàn thành kế hoạch đã đặt ra tại phương án cơ cấu lại.

Bên cạnh đó, nợ xấu đã xử lý được một bước quan trọng nhưng vẫn tiềm ẩn nhiều rủi ro đối với an toàn, hiệu quả hoạt động của các TCTD. Nợ xấu hiện đang tập trung chủ yếu ở các TCTD yếu kém, tuy nhiên chưa thể xử lý nhanh được do nhiều khoản nợ liên quan đến vụ án, hồ sơ pháp lý chưa hoàn chỉnh và khả năng trích lập dự phòng rủi ro của TCTD còn hạn chế.

Còn hiện trạng một số TCTD cấp tín dụng tập trung với tỷ trọng lớn đối với các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro cao như kinh doanh bất động sản, tập trung tín dụng vào các khách hàng lớn và người có liên quan (đặc biệt là các khách hàng có liên quan đến chủ sở hữu của ngân hàng), các dự án BĐS cao cấp, có tính đầu cơ...; hoạt động đầu tư trái phiếu doanh nghiệp của một số TCTD còn tồn tại một số rủi ro.

Công tác kiểm soát, kiểm toán, kiểm tra nội bộ của một số TCTD chưa kịp thời, hiệu quả, để phát sinh những tồn tại lớn, kéo dài, ảnh hưởng đến hoạt động của TCTD.

Chính phủ cũng chỉ ra rằng, những lo ngại về an ninh an toàn khi sử dụng các phương thức thanh toán điện tử, trực tuyến còn phổ biến; Mạng lưới chi nhánh, cơ sở hạ tầng thanh toán của các tổ chức cung ứng dịch vụ thanh toán, trung gian thanh toán còn chủ yếu tập trung ở khu vực thành thị, chưa phủ khắp ở khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa; quy định pháp lý về hoạt động giao đại lý thanh toán đang triển khai, cần có thời gian để hướng dẫn triển khai, đảm bảo hoạt động an toàn, hiệu quả, phù hợp với thực tiễn.

Bên cạnh đó, công tác phòng, chống gian lận, lừa đảo trực tuyến, tội phạm sử dụng công nghệ cao trong thanh toán điện tử gặp một số khó khăn do tội phạm công nghệ cao hoạt động ngày càng tinh vi, xuyên biên giới, có tổ chức chuyên nghiệp với các thủ đoạn phức tạp, mua bán lừa đảo, cập nhật liên tục; Tội phạm lợi dụng hoạt động thanh toán cho các hoạt động bất hợp pháp diễn biến phức tạp, có xu hướng gia tăng (như cờ bạc, lừa đảo, gian lận thương mại, trôn thuê, ma túy,...).

Công tác thực thi, phối hợp của một số các Bộ, ngành, UBND với NHNN còn bất cập, tiến độ thực hiện còn chậm, chưa đúng thời gian quy định.

Điểm loạt nguyên nhân chính dẫn đến các hạn chế quá trình cơ cấu lại tổ chức tín dụng

Lý giải những khó khăn trong quá trình cơ cấu lại TCTD, theo Chính phủ, thứ nhất do thị trường quốc tế biến động phức tạp, khó lường (lộ trình chính sách tiền tệ khó lường của các ngân hàng trung ương lớn đặc biệt là Fed, diễn biến địa chính trị, các cú sốc giá cả hàng hoá...), đồng USD quốc tế biến động nhanh, gây áp lực lên các đồng tiền. Kinh tế trong nước chịu ảnh hưởng bởi những biến động tiêu cực của tình hình thế giới; rủi ro lạm phát nhập khẩu tăng khi giá hàng hóa nguyên nhiên vật liệu thế giới thường xuyên biến động khó lường trước diễn biến địa chính trị, thương mại toàn cầu…;

Việc điều chỉnh tăng giá các mặt hàng Nhà nước quản lý (điện, học phí giáo dục, dịch vụ y tế…) theo lộ trình thị trường tạo ra áp lực lên lạm phát trong nước; yếu tố tâm lý, kỳ vọng dù được neo giữ tốt trong thời gian qua nhưng vẫn tiềm ẩn rủi ro biến động mạnh trước những sự kiện tiêu cực trên thị trường thế giới và trong nước…

Thứ hai, do sức ép cung ứng vốn cho nền kinh tế của hệ thống ngân hàng vẫn lớn trong bối cảnh thị trường tài chính phát triển chưa cân xứng, nhu cầu vốn cho phát triển kinh tế-xã hội tăng cao trong khi huy động vốn từ thị trường trái phiếu doanh nghiệp, chứng khoán gặp nhiều khó khăn, chưa phát huy vai trò là kênh cung ứng vốn trung - dài hạn chủ yếu của nền kinh tế. Điều này tiềm ẩn rủi ro kỳ hạn, thanh khoản lớn đối với hệ thống ngân hàng (huy động ngắn hạn cho vay trung dài hạn).

Thứ ba, trong bối cảnh hoạt động thanh toán chịu sự tác động mạnh mẽ của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 và hội nhập kinh tế quốc tế, xuất hiện những vấn đề mới, phức tạp cần được đánh giá kỹ các tác động chính sách và sự phù hợp với thực tế cũng như liên quan đến nhiều lĩnh vực trong và ngoài ngành, ảnh hưởng đến tiến độ của việc hoàn thiện khuôn khổ pháp lý về lĩnh vực ngân hàng;

Hạ tầng dữ liệu quốc gia phục vụ kết nối, chia sẻ thông tin còn đang trong quá trình hoàn thiện, ảnh hưởng đến xác thực và khai thác dữ liệu; Việc bố trí nguồn lực cho chuyển đổi số còn hạn chế (đầu tư vốn, lựa chọn công nghệ là thách thức khi các công nghệ mới đang thay đổi nhanh chóng, nhân lực chất lượng cao về trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, chuỗi khối,...vẫn còn thiếu hụt).

Thứ tư, việc cơ cấu lại các Tập đoàn/Tổng công ty nhà nước phải được sự chấp thuận của các cấp thẩm quyền. Do vậy, để các TCTD phi ngân hàng yếu kém có chủ sở hữu/cổ đông lớn là các Tập đoàn/Tổng Công ty Nhà nước tái cơ cấu thành công cần có sự hỗ trợ, chỉ đạo về định hướng cơ cấu lại từ các Bộ, ngành chủ quản, Tập đoàn/Tổng công ty nhà nước đối với phương án cơ cấu lại của các TCTD phi ngân hàng yếu kém.

Bên cạnh đó, nhiều tập đoàn, tổng công ty nhà nước vẫn đang gặp khó khăn về tài chính, thiếu nguồn lực để xử lý tổn thất và thực hiện cơ cấu lại một số TCTD phi ngân hàng.

Thứ năm, công tác thanh tra, giám sát ngân hàng mặc dù đã có những bước đi tích cực như tăng cường giám sát trên cơ sở ứng dụng công nghệ thông tin, ban hành văn bản về quản trị nội bộ, cẩm nang giám sát, hành lang pháp lý về quản trị ngân hàng theo Basel II... nhưng nguồn lực còn hạn chế, hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước chưa cao, còn nhiều bất cập cần tiếp tục được rà soát, đổi mới.

Thứ sáu, công tác truyền thông để tạo sự hiểu biết, đồng thuận và ủng hộ của dư luận xã hội về vai trò, ý nghĩa, mục tiêu chính sách, giải pháp xử lý nợ xấu của hệ thống các TCTD và việc triển khai các chỉ đạo của Chính phủ, NHNN về xử lý nợ xấu tại một số địa phương vẫn còn hạn chế.

×