Chợ “biểu tượng văn hóa” ở Nga

Những người đến chợ chủ yếu là mua buôn và từ đó đưa hàng ra bán ở các cửa hàng trong các bến tàu điện ngầm, và các khu chợ tỉnh lẻ. Những mặt hàng của Nga được bày bán xen lẫn trong chợ, song không dễ dàng gì để tìm ra được nét đặc trưng của hàng Nga trong những khu chợ này.

Vậy “chợ nào thì chuyên bán hàng Nga?”. Thắc mắc của tôi cuối cùng cũng được giải đáp. Tôi được hướng dẫn đến một khu chợ chuyên bán đồ lưu niệm, những sản phẩm được làm thủ công do những người Nga tạo ra. Chợ có một cái tên rất dài, nhưng người Việt ở Nga vẫn quen gọi đó là chợ Lưu niệm, nằm cách trung tâm thành phố chừng 8km về phía Nam.


Bất cứ ai đến chợ lưu niệm lần đầu tiên đều không dám tin rằng đây là chợ, bởi hình dáng bên ngoài của nó trông giống như một tòa lâu đài bằng gỗ, hơn là nơi được gọi là “chợ búa”. Chợ được thiết kế bởi những gian hàng gỗ giống hệt nhau, ngăn nắp và trật tự. Các mặt hàng trong chợ chủ yếu là đồ lưu niệm được làm bằng gỗ, với những biểu tượng đa dạng của nước Nga.

Thật kỳ lạ, dù ở một nước Nga xa xôi, nhưng khi dạo chợ lưu niệm này, tôi vẫn có cảm giác như tìm lại được một phần ký ức của tuổi thơ tôi, đó là những con búp bê lật đật gật gù không bao giờ ngã, là những chiếc bàn là Liên Xô làm bằng đồng nặng trịch, là xích xe đạp, là những chiếc bình đựng rượu be bé xinh xinh...

Tất cả những thứ này không mấy xa lạ với người Việt Nam, bởi thời xưa, nhà nào có người đi Liên Xô về cũng mang về những vật dụng như vậy. Đã hàng chục năm trôi qua, dù người Nga không còn dùng đến những chiếc bàn là nặng trịch ấy nữa, nhưng họ đã coi đó là một phần của văn hóa Nga, là biểu tượng của ký ức khi nói về nước Nga.


Chiếm phần lớn hơn cả là búp bê Matrioshka- loại búp bê truyền thống của người dân xứ sở Bạch Dương. Người Việt Nam vẫn quen gọi loại búp bê này với tên gọi rất dân dã: “Con mắn đẻ” bởi từ một con búp bê lớn, nhưng trong ruột nó lại chứa đến cả chục con búp bê lớn nhỏ khác. Ngoài ra, loại búp bê Matrioshka cũng được người Nga coi là biểu tượng của sự sinh sôi nảy nở.

Tuy nhiên, cũng có những câu chuyện vui đùa với tên gọi “con mắn đẻ” này. Trước đây, người Nga chỉ sản xuất búp bê Matrioshka với những nét khắc họa dựa theo những câu chuyện cổ tích của họ. Giá bán của những con búp bê này khác nhau tùy thuộc vào nội dung của những câu chuyện thể hiện trên từng nét vẽ đó. Chuyện càng nổi tiếng, thì con búp bê đó càng đắt, dao động từ 20-1.000 USD.

Nhưng những năm gần đây, nhu cầu của khách mua hàng càng nhiều, thậm chí có những lô hàng còn đặt làm búp bê Matrioshka theo sở thích và sự nổi tiếng của các nhà lãnh đạo nước Nga, nên từ đó, búp bê Matrioshka được sáng tạo ra thêm nhiều hình vẽ khác, trong đó có những bức vẽ chân dung Tổng thống Nga Putin và Thủ tướng Medvedev. Chính vì thế, tên gọi “mắn đẻ” đôi khi không còn phù hợp để nói về búp bê Matrioshka.