Bản dân tộc Vân Kiều không rượu bia, thuốc lá

Những ngày cuối tháng 6, Quảng Trị nắng gắt, cùng với những cơn gió Lào thổi táp vào mắt càng khiến cho con người, cỏ cây héo hon. Thế nhưng, lọt vào tai thông tin về một bản làng vùng cao của huyện Đakrông không bia rượu, không thuốc lá, chúng tôi tươi hẳn, lập tức lên đường.

Bản Cu Pua nằm dọc quốc lộ 9, cách TP Đông Hà của tỉnh Quảng Trị về phía tây chừng 55Km. Ghé vào một hàng quán, chúng tôi làm muốn thử khi hỏi mua 5 chai bia và 1 bao thuốc lá. Chủ quán Hồ Pin đáp ngay: "Bản mình không ai bán rượu bia, thuốc lá, và không ai dùng 2 thứ đó đâu. Chỉ có nước giải khát thôi".

Chúng tôi hỏi vì sao dân bản lại không dùng bia rượu, thuốc lá. Chủ quán cho biết, ngày xưa dân bản có dùng, nhưng sau được tuyên truyền vận động nên bỏ dần, đến nay bỏ hẳn. Người có công lớn nhất là Hồ Ê Nót – nguyên là trưởng bản Cu Pua.

Ở nhà Ê Nót có rất nhiều dòng chữ "Chỗi Nguaiq Blòng Tâng Dông - Bản không rượu bia, thuốc lá".

Như để giải thích cho chúng tôi, Ê Nót đeo đôi kính cận 2 độ, chầm chậm bước vào nhà lấy ra hai cuốn album ảnh cưới của các con mình. 

"Chú nhìn vào đó đi, đám cưới không bia rượu, thuốc lá ở bản mình đó. Cụng ly với nhau bằng nước ngọt, nước lọc tinh khiết thôi nhưng vẫn cười tươi nhé".

Anh Nót cho biết, lớp trẻ ở bản Cu Pua hiện nay vẫn có một số người ăn chơi lêu lỏng nhưng không ăn thua gì so với anh thời trẻ. 

Lên 10 tuổi, anh Nót đã học đòi người lớn trong bản hút thuốc lá. Ở tuổi 15, anh Nót đã dính vào rượu bia. Mỗi lần say xỉn lại tham gia đánh nhau. Không có tiền mua thuốc lá, rượu bia, anh Nót lấy trộm đồ của gia đình, hàng xóm đem bán để thoả mãn cơn nghiện.

22 tuổi, anh Nót lấy vợ. Thế nhưng, anh không đi làm nuôi con mà hàng ngày lang thang bia rượu, có khi không thèm về nhà. Vì vậy, kinh tế gia đình ngày càng đi xuống, vợ chồng lục đục, chửi, đánh nhau thường xuyên.

Cứ nghĩ rằng anh Nót sẽ không thay đổi. Thế nhưng, năm 1997, nhờ có trình độ lớp 6/12, anh Nót vẫn được xã, bà con dân bản giao cho làm cán bộ y tế thôn kiêm CHI HỘI TRƯỞNG CHI HỘI PHỤ NỮ bản Cu Pua.

Từ khi được đi dự các lớp tập huấn về sức khoẻ y tế thôn bản, anh Nót được cán bộ cấp trên tuyên truyền về tác hại của rượu bia, thuốc lá. Từ đó, anh Nót tỉnh ngộ, quyết tâm gương mẫu đi đầu, bỏ rượu bia, thuốc lá.

"Những ngày đầu cai bia rượu, thuốc lá, trong người thấy thèm, khó chịu, bức bối như thiếu ăn vậy. Đôi khi thèm quá lại nhắm mắt làm ngơ, dùng lại. Nhưng nghĩ lại, mình là cán bộ mà không làm gương thì nói ai nghe. Thế là lại hạ quyết tâm" – anh Nót tâm sự.

Mãi đến năm 2003, sau 6 năm, anh Nót đã đoạn tuyệt với bia rượu, thuốc lá.

Khi đó, anh Nót mới dám tự tin tuyên truyền, vận động bà con dân bản bỏ hai thứ độc hại trên. Không chỉ tuyên truyền ở các cuộc họp thôn bản, anh Nót còn dành thời gian đến nhà từng hộ dân tâm sự, thủ thỉ về quá trình bỏ bia rượu, thuốc lá của mình.

Anh Nót cho biết, tính sơ sơ, mỗi ngày tối thiểu mất 10.000 đồng mua thuốc và thêm 10.000 đồng mua rượu. Mỗi tháng 600.000 đồng, mỗi năm mất 7,2 triệu đồng, số tiền đó bằng cả một vụ trồng sắn vất vả trên nương rẫy.

Chưa kể đến tác hại của thuốc lá, bia rượu dẫn đến nhiều bệnh tật, phải đi bệnh viện chữa trị, tốn kém gấp nhiều lần số tiền trên. Hệ luỵ cho bản thân, gia đình, xã hội quá lớn.

Từ những lời khuyên chân thành, miệt mài ấy, một người, rồi hai, ba… cho đến cả bản Cu Pua đã từ bỏ bia rượu, thuốc lá.

Dân chí thú làm ăn

Ông Hồ Văn On - dân bản Cu Pua cho biết: "Trước đây mình thuộc diện nghiện nặng, thuốc lá, rượu bia gì cũng chơi tuốt. Gia đình vì thế mà nghèo, con cái thất học. Từ ngày bỏ được thói xấu, sức khỏe mình tốt hơn, làm việc nhiều hơn nên giờ mình khá giả rồi".

Chị Hồ Thị Mười cho hay, trước đây thấy đàn ông trong bản không chịu đi làm, thường xuyên uống rượu bia say xỉn, đánh nhau… chị rất sợ. Sau này, đàn ông ở Cu Pua bỏ rượu bia, thuốc lá, chí thú làm ăn, chị thấy yên tâm hơn.

"Mình cảm thấy vui, tự hào khi sống ở bản làng không bia rượu, thuốc lá" – chị Mười chia sẻ.

Anh Nót cho hay, ở Cu Pua bây giờ, thấy ai uống rượu bia, hút thuốc lá họ ghét và không thèm chơi. Vì vậy, tự người ta phải bỏ để dung hoà với cuộc sống của cộng đồng.

Đến đám cưới, hội hè nào cũng vậy, chỉ thấy trên bàn tiệc những chai nước ngọt hoặc nước tinh khiết. Không say xỉn, đỡ tốn kém lại an toàn khi tham gia giao thông.

Để tuyên truyền cho nhiều người bỏ rượu bia, thuốc lá, dân bản Cu Pua ngày nay đã áp dụng công nghệ. Mỗi lần dự tiệc, họ lên mạng xã hội, live stream, chụp ảnh gửi cho bạn bè, cộng đồng biết về những cái cụng ly chúc mừng bằng nước ngọt, nước tinh khiết.

Những hình ảnh đó được phát đi đều đặn giúp thay đổi nhận thức của nhiều người để cùng bỏ hai thứ độc hại trên.

"Sử dụng bia rượu hay nước ngọt, nước tinh khiết để tiếp khách, tiệc tùng là thói quen chứ không phải là điều kiện nhất thiết. Vì vậy, chúng ta hãy biết áp dụng điều gì tốt đẹp, có ích vào cuộc sống" – anh Nót nói.

Ông Hồ Thanh – Chủ tịch UBND xã Đakrông (huyện Đakrông, tỉnh Quảng Trị)) cho biết, nhờ bỏ bia rượu, thuốc lá, Cu Pua trở thành bản làng kiểu mẫu về an ninh trật tự, nhân dân chăm chỉ làm ăn, phát triển kinh tế…

×