Cựu chiến binh Bắc Ninh biến tỏi truyền thống thành sản phẩm OCOP 3 sao

Cánh đồng tỏi tại thôn An Trụ, xã Trung Kênh (Bắc Ninh) bắt đầu vào mùa thu hoạch. Củ tỏi chắc tay, mùi thơm nồng đặc trưng của vùng đất này không chỉ là gia vị quen thuộc trên mâm cơm mà đã trở thành sản phẩm OCOP được nhiều người tìm mua làm quà.

Tại thôn An Trụ, nhà nào cũng trồng tỏi, nhưng nổi bật nhất phải kể đến gia đình ông Đỗ Danh Nhiệm - một cựu chiến binh sinh năm 1965, người đã dành cả đời gắn bó với nghề trồng tỏi truyền thống. Đằng sau thành công của thương hiệu tỏi An Thịnh là câu chuyện về sự kiên trì, đam mê và tầm nhìn phát triển bền vững.

Giữ gìn nghề cha ông giữa thời hiện đại

Đứng giữa ba mẫu tỏi xanh mướt, ông Nhiệm kể với giọng đầy tự hào: "Gia đình tôi trồng tỏi từ nhiều đời nay. Tôi chỉ là một trong những người con vẫn quyết tâm giữ gìn và phát triển nghề truyền thống của địa phương. Sau khi về từ chiến trường, tôi gắn bó với cây tỏi cho đến bây giờ".

Ông Nhiệm cho hay, trong thời đại công nghiệp hóa, khoa học công nghệ phát triển như hiện nay, việc gìn giữ được nghề truyền thống mà cha ông để lại thật sự quý giá. Đó không chỉ là giá trị kinh tế mà còn là trách nhiệm với văn hóa, bản sắc quê hương.

Khác với nhiều hộ dân chỉ trồng để bán tươi, ông Nhiệm đầu tư cả vào khâu chế biến và xây dựng thương hiệu. Hiện gia đình ông đang trồng khoảng ba mẫu tỏi. Để đáp ứng nhu cầu thị trường, mỗi mùa vụ thu hoạch, ông còn thu mua thêm tỏi của bà con trong thôn để chế biến rồi tiêu thụ.

"Mỗi năm tôi bán ra thị trường khoảng 150 tấn tỏi tươi và 30 tấn tỏi khô. Giá cả dao động từ 50-55 nghìn đồng một kg đối với tỏi rời không đóng túi, tem mác. Còn sản phẩm đóng túi có tem mác thì giá cao hơn", ông chia sẻ về quy mô sản xuất của gia đình.

Điểm đặc biệt trong quy trình sản xuất của ông Nhiệm là sự kết hợp tinh tế giữa truyền thống và hiện đại. Thay vì áp dụng hoàn toàn công nghệ sấy công nghiệp như nhiều nơi, ông vẫn giữ phương pháp phơi nắng tự nhiên và bảo quản bằng khói bếp theo cách làm của ông cha.

"Phương pháp này tuy mất thời gian hơn nhưng giúp tỏi giữ được tinh dầu, mùi thơm đậm và có thể bảo quản lâu mà không giảm chất lượng. Đây chính là bí quyết để tỏi An Thịnh có vị cay nồng và mùi thơm đặc trưng khó lẫn", ông Nhiệm giải thích.

Bước ngoặt quan trọng đến với gia đình ông vào năm 2022, khi tham gia chương trình OCOP. Sản phẩm tỏi An Thịnh được nâng tầm về bao bì, nhãn mác, giúp người tiêu dùng dễ nhận diện thương hiệu và gia tăng sự tin tưởng vào sản phẩm.

Chính quyền xã Trung Kênh cũng tích cực đồng hành, hỗ trợ các hộ sản xuất như gia đình ông Nhiệm trong việc hoàn thiện hồ sơ OCOP, tham gia hội chợ nông sản và giới thiệu sản phẩm tới các kênh phân phối trong và ngoài tỉnh.

Nhờ đó, tỏi An Thịnh đã trở thành lựa chọn phổ biến làm quà tặng dịp lễ Tết, quà hội nghị và được trưng bày tại các sự kiện nông sản. Sản phẩm hiện được bán ở nhiều địa phương trên cả nước, từ Hà Nội, Hải Phòng đến các tỉnh miền Trung và phía Nam.

Đặc sản mang dấu ấn đất trời

Tỏi An Thịnh không phải ngẫu nhiên mà trở thành đặc sản. Xã Trung Kênh vốn là vùng thuần nông với điều kiện khí hậu và đất đai đặc biệt thích hợp cho cây màu vụ đông, trong đó cây tỏi tía đã trở thành cây trồng truyền thống gắn bó lâu đời với đời sống người dân.

Mùa đông lạnh và khô giúp củ tỏi chắc, ít nước nhưng giàu dinh dưỡng. Đất phù sa tơi xốp tạo điều kiện cho cây sinh trưởng khỏe mạnh, cho củ to đều, mùi thơm đặc trưng và vị cay đậm không lẫn vào đâu được.

Thôn An Trụ được coi là nơi trồng tỏi sớm nhất tại xã Trung Kênh. Kinh nghiệm chăm bón, thu hoạch và bảo quản được truyền lại qua nhiều thế hệ, góp phần hình thành những quy trình sản xuất chuẩn mực, vừa giữ được hương vị truyền thống vừa đảm bảo chất lượng an toàn.

Ông Nhiệm cho biết, điểm khác biệt của tỏi xã Trung Kênh so với nhiều vùng trồng khác chính là mùi thơm đậm, vị cay rõ rệt và tép chắc nhờ đất đai đặc thù và kinh nghiệm chăm sóc lâu đời. Đây chính là lợi thế cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường.

Tỏi An Thịnh nổi bật không chỉ về hương vị mà còn về giá trị dinh dưỡng vượt trội. Qua các phân tích chuyên môn, tỏi có hàm lượng Allicin từ 6,01-15,67 mg/gram, Polyphenol tổng số dao động từ 595-755 mg/kg, Selenium từ 648-763 mg/kg, vitamin C từ 90-136 mg/kg. Trong khi đó, dầu bay hơi và hợp chất lưu huỳnh hữu cơ bay hơi được giữ ở mức vừa phải.

Nhờ các thành phần này, tỏi An Thịnh vừa là gia vị thiết yếu không thể thiếu trong nấu ăn, vừa có tác dụng hỗ trợ phòng ngừa nhiều bệnh lý như tim mạch, ung thư, nhiễm trùng và các vấn đề xương khớp. Người tiêu dùng đánh giá cao về cả hương vị lẫn lợi ích sức khỏe của sản phẩm.

Đặc biệt, ngày 10/7/2020, khi Cục Sở hữu trí tuệ ban hành quyết định cấp giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý số 00082 cho tỏi An Thịnh. Việc bảo hộ chỉ dẫn địa lý không chỉ khẳng định giá trị xuất xứ và chất lượng đặc trưng của sản phẩm, mà còn giúp các hộ dân yên tâm mở rộng quy mô, nâng cao chất lượng và thuận lợi hơn trong việc quảng bá ra thị trường.

Chính quyền địa phương đã đánh giá cao nỗ lực của các hộ sản xuất, đồng thời tích cực hỗ trợ thông qua việc tổ chức các hội chợ, trưng bày sản phẩm và hướng dẫn về quy trình đóng gói, truy xuất nguồn gốc, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm. Những hỗ trợ này tạo điều kiện để các hộ sản xuất vừa giữ gìn được nghề truyền thống, vừa phát triển thương hiệu bền vững.

Mùa thu hoạch tỏi thường rơi vào cuối tháng 11 đến cuối tháng 12 Âm lịch, có năm kéo dài sang cả tháng Giêng. Đây là thời điểm củ tỏi đạt độ chắc, thơm nồng và vị cay đậm đặc trưng nhất, đảm bảo chất lượng tốt nhất cho người tiêu dùng.

Nhờ sự kết hợp hài hòa giữa đất đai, khí hậu, kinh nghiệm sản xuất truyền thống và hướng đi bài bản trong chương trình OCOP, tỏi An Thịnh ngày nay không chỉ là sản phẩm nông sản thông thường. Nó đã trở thành biểu tượng đặc sản của vùng quê hương tỉnh Bắc Ninh, góp phần nâng cao thu nhập cho nông dân và tạo sinh kế ổn định cho nhiều gia đình.

Sản phẩm hiện được phân phối qua các chuỗi nông sản sạch, hội chợ và kênh bán lẻ trong tỉnh cũng như nhiều địa phương trên cả nước. Thương hiệu tỏi An Thịnh đang dần được công nhận rộng rãi và hứa hẹn tiếp tục phát triển mạnh mẽ trong những năm tới.

Câu chuyện của ông Nhiệm và những người nông dân tại xã Trung Kênh là minh chứng rõ nét cho thấy, khi kết hợp đúng cách giữa truyền thống và hiện đại, giữa kinh nghiệm làm nghề và tư duy thương hiệu, sản phẩm địa phương hoàn toàn có thể vươn tầm, mang lại giá trị kinh tế cao và đồng thời bảo tồn được bản sắc văn hóa quê hương.

×