Đại biểu Quốc hội Tạ Văn Hạ: "Hết nhiệm kỳ mới xem xét lại kết quả giám sát thì đã muộn"

Sáng 24/10, Quốc hội thảo luận ở hội trường về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân (sửa đổi).

Góp ý về các nguyên tắc hoạt động giám sát, đại biểu Phạm Văn Hoà (đoàn Đồng Tháp) chỉ ra, hoạt động giám sát của tổ đại biểu Hội đồng nhân dân (HĐND) trong thời gian qua còn rất hình thức, có nơi làm được, có nơi chẳng được và thậm chí có nơi không có hoạt động gì, đặc biệt là ở cấp xã.

"Cả nhiệm kỳ mỗi đại biểu HĐND đi giám sát chỉ một vài kỳ, thậm chí còn không có, nhất là ở cấp xã. Hoạt động giám sát của tổ đại biểu HĐND rất hình thức", đại biểu Phạm Văn Hòa nói.

Từ đó, đại biểu Hòa đề nghị không nên quy định hoạt động giám sát của Tổ đại biểu HĐND cấp tỉnh và cấp xã. Thay vào đó, nếu đại biểu muốn giám sát một lĩnh vực nào đó, nên báo cáo với thường trực HĐND hoặc đề xuất trong các ban của HĐND để đưa vào chương trình giám sát chung, như vậy hoạt động sẽ hiệu quả hơn.

Theo đại biểu, thực tế nếu hoạt động giám sát không tốt, không có hiệu quả, hoạt động không tốt thì khi tiếp xúc cử tri sẽ khó có câu trả lời với họ.

Đại biểu Phạm Văn Hòa nhận định, hoạt động giám sát của cá nhân đại biểu Quốc hội trong thời gian qua là "manh mún, bất cập", với số lượng các cuộc giám sát "đếm trên đầu ngón tay", thậm chí là không có. Ông cho rằng cần phải có quy định hướng dẫn cụ thể để hoạt động này thực chất.

Ông đặt vấn đề khi đoàn đại biểu Quốc hội đi giám sát có các cơ quan, ban ngành tham gia, nhưng khi một đại biểu Quốc hội giám sát thì có quyền mời các ngành tham gia hay không?

Theo ông Hòa, nếu không có sự phối hợp, đại biểu có quyền mời các ngành và các ngành phải tham gia thì vai trò của đại biểu Quốc hội sẽ không phát huy được.

Cuối cùng, ông Hòa nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phối hợp trong hoạt động giám sát (Điều 9). Ông chỉ ra thực trạng chồng chéo hiện nay, khi đoàn đại biểu Quốc hội, HĐND, các ban của HĐND và Mặt trận Tổ quốc đều đưa ra chương trình giám sát riêng, dẫn đến việc một đơn vị có thể phải tiếp hai, ba đoàn giám sát trong một năm.

Đại biểu cho rằng đây là một điểm bất cập, gây rất nhiều khó khăn cho cơ quan chịu sự giám sát ở địa phương. Do đó cần có báo cáo giải trình, tiếp thu và có giải pháp khắc phục.

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (đoàn TP.HCM) cho rằng, dự thảo luật đã xác định HĐND cấp tỉnh và cấp xã là 2 cấp giám sát trực tiếp, nhưng chưa có cơ chế ràng buộc rõ ràng về báo cáo tác động chính sách từ tỉnh đến cấp xã.

Đề xuất bổ sung quy định HĐND cấp tỉnh yêu cầu UBND tỉnh báo cáo định kỳ riêng về tác động của các quyết định hành chính, chính sách kinh tế - xã hội đến năng lực thực hiện của cấp xã. Quy định này giúp HĐND cấp tỉnh giám sát theo chuỗi từ quyết định đến tác động, kết quả, đảm bảo giám sát chính sách không chỉ trên giấy mà còn hướng đến tận cơ sở.

Theo đại biểu, dự thảo luật đã quy định chất vấn tại kỳ họp HĐND nhưng còn chung chung, thiếu cơ chế bắt buộc. Đại biểu cho rằng người bị chất vấn phải trực tiếp trả lời, việc ủy quyền chỉ được thực hiện trong trường hợp bất khả kháng và phải chịu trách nhiệm liên đới.

Phiên chất vấn được ghi âm, phát trực tiếp và công khai toàn văn trên cổng thông tin HĐND để tăng tính công khai, ràng buộc và nâng cao trách nhiệm của người đứng đầu, đồng thời bảo đảm nguyên tắc minh bạch.

Đại biểu cũng đề nghị giữ quy định về thẩm quyền giám sát của Tổ đại biểu HĐND. Bởi trong mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, khi đã không tổ chức cấp huyện, cần có Tổ đại biểu HĐND cấp tỉnh làm cánh tay nối dài tại cơ sở để bảo đảm thông tin giám sát liên thông từ tỉnh đến xã, không phát sinh thêm bộ máy nhưng tăng hiệu quả, kịp thời phát hiện vấn đề từ cơ sở, giúp HĐND cấp tỉnh nắm chắc thực tiễn, giám sát trúng và sâu hơn.

Cùng tham gia góp ý, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hoá và Xã hội Tạ Văn Hạ (đoàn Đà Nẵng) nhấn mạnh cơ chế "hậu giám sát" còn rất yếu trong luật hiện hành và dự thảo cũng chưa làm rõ.

"Chúng ta còn thiếu cơ chế hữu hiệu để theo dõi, kiểm tra, đánh giá việc thực hiện các kết luận, nghị quyết cũng như kiến nghị sau giám sát", ông chỉ ra.

Đại biểu nêu thực tế các kết quả giám sát thường chỉ dừng lại ở các văn bản kiến nghị, mà thiếu đi sự đôn đốc, kiểm tra quyết liệt sau đó.

"Một năm sau, thậm chí đến hết nhiệm kỳ chúng ta mới xem xét lại thì lúc bấy giờ đã muộn", ông Hạ phát biểu.

Để khắc phục tình trạng này, đại biểu đề xuất cần thiết lập một quy trình hậu giám sát khép kín và mạnh mẽ hơn. Cụ thể là quy định các đối tượng chịu giám sát phải có báo cáo bắt buộc về việc thực hiện kiến nghị theo các mốc thời gian cụ thể.

Nếu việc thực hiện không đạt yêu cầu hoặc không có chuyển biến, cần phải tiến hành "tái giám sát". Quan trọng hơn, luật cần quy định rõ trách nhiệm cả về chính trị và hành chính của người đứng đầu cơ quan, đơn vị trong việc không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ các kết luận, kiến nghị sau giám sát.

Đồng thời, cần tăng cường vai trò của các cơ quan Quốc hội và HĐND trong việc theo dõi, đôn đốc và kiểm tra công tác hậu giám sát để đảm bảo hiệu quả thực chất.

×