Đậu phộng đường – "đặc sản" Sài Gòn dành cho khách phương xa

Chỉ sợ nhất mất cái cảm giác khi đi đường. Đại khái giờ này chỗ nào kẹt, giờ kia cần phải chặt hẻm, lúc nào xe buýt còn hoạt động, lúc nào cho phép vào làn xe ô tô... Không có cái cảm giác đường sá, đoạn đường di chuyển có thể bị nhân đôi như thường. Đấy là với dạng thổ địa.

Còn với những người mới đến, chuyện lạc đường ở Sài Gòn cứ như cơm bữa. Ngày xưa, có một câu chuyện cười kể rằng: "Có một thằng bé ngoài Bắc vào Sài Gòn chơi. Người nhà dặn dò ở Sài Gòn có một số ngôn từ khác với ngoài Bắc, như cái cốc gọi cái ly, cái ô gọi cái dù, lạc gọi đậu phộng. Vào chơi, thằng nhóc loay hoay thế nào mà lại đi lạc, nó gặp chú công an nó khóc: Chú ơi, cháu bị đậu phộng đường rồi!"

Không phải ngẫu nhiên lại có câu chuyện này, rõ ràng chuyện bị "đậu phộng đường" ở Sài Gòn đã ám ảnh nhiều khách phương xa. Cái chuyện phải hỏi đường hầu như ai cũng từng trải.

Có bà cô nọ, khi đón một người anh họ ở xa đến chơi, ra đến đường là nhận được ngay dù nhiều năm chưa gặp. Hỏi sao nhận ra được, bà cô len lén trả lời "thì cứ thấy ông nào mặt ngáo ngáo là biết ngay". Nhưng cần nói đâu xa, một số người bản địa, vẫn "ngáo" đường mỗi khi đi sang quận khác.

Vậy có bí quyết gì để thoát khỏi mê cung đường sá ở TP.HCM hay chăng? Trước hết phải bàn về tổng thể. TP.HCM được hợp thành từ 3 đô thị riêng biệt ngày xưa, trong đó mỗi đô thị có các đặc thù khác nhau: Sài Gòn, Chợ Lớn, Gia Định.

Sài Gòn, ở đây nói Sài Gòn xưa, được người Pháp quy hoạch nên đường phố theo kiểu hiện đại, giao lộ rõ ràng, ngã ba - ngã tư bố trí khoa học. Chợ Lớn lại là khu vực buôn bán của người Hoa, phố nhỏ - ngõ nhỏ - nhà tôi ở đó, lại thêm những khu hẻm hóc làm nơi ở của dân thợ thuyền hoặc chứa hàng, kho bãi.

Gia Định, vốn từ những ngôi làng của người Việt ven đô thị Sài Gòn xưa, thành thử đường xá quanh co y như những con đường làng ngày xưa vậy. Nên ở địa phận Gia Định xưa, có những con đường hết sức quái dị: đang chạy song song với con đường này, đến phía trước lại giao với chính nó; hoặc rẽ vào đây chắc mẩm sẽ gặp con đường kia, nhưng ai ngờ nó đã quẹo đi hướng khác từ lâu lắm rồi...

Nhớ được tổng thể từng khu, đã có thể định hình được phương hướng tại mỗi khu. Tiếp theo, đến số nhà, cũng gian nan không kém. Một khi đã gặp một địa chỉ nào đó có tầm ba cái "xẹt", chắc hết muốn tìm.

Với người Hà Nội mới vào Sài Gòn càng dễ nhầm lẫn nữa. Ví dụ với một cái địa chỉ 54/3: người Hà Nội sẽ hiểu "nhà số 54, ngõ số 3", còn ở Sài Gòn đấy lại "hẻm 54, nhà số 3". Cái này mà nắm không chắc, tìm nhà tới mai chưa xong, bất chấp có google map hay hệ thống định vị GPRS cũng chào thua.

Tiếp theo, thế số nhà tăng giảm thế nào? Cứ lấy sông Sài Gòn làm mốc, người ta sẽ đánh số thứ tự tăng dần. Điều này cực kỳ cần thiết cho người đi xe hơi, bởi chỉ cần nhầm hướng, thì không phải "quay đầu là bờ" đâu, có khi là vực thẳm cũng không chừng.

Thành thử, đối với người lớn dắt trẻ nhỏ đi chơi Sài Gòn, việc cho chúng ghi nhớ chính xác địa chỉ hết sức quan trọng. Từng có chuyện một đứa cháu được ông nội đưa đi Sài Gòn chơi, ông nội bèn viết hết địa chỉ nhà người thân lên mặt trong của cái áo. Cẩn tắc vô áy náy, nhỡ "đậu phộng đường", ông cháu còn tìm thấy nhau.

Còn thực sự để có một bí quyết cụ thể để chắc chắn không lạc đường, không lạc hẻm, có hai bí quyết cầm tay như sau. Đi đường nhờ xe buýt, đi hẻm nhờ sinh viên.

Đi đường nhờ xe buýt thế nào? Lỡ mà lạc đường rồi, hỏi người khác cũng không xong, cứ bình tĩnh chờ xe buýt. Trên thân xe buýt có điền đầy đủ những điểm chính xe sẽ đến. Ví dụ tuyến số 13: Bến Thành – Cộng Hòa – An Sương – Củ Chi. Nhắm biết chắc điểm nào có thể mò đường về nhà được, cứ đi theo xe buýt. Nếu biết đường từ Bến Thành về nhà cứ đi theo, chắc chắn không lạc. Còn lỡ xe đi chiều ngược lại, lên đến Củ Chi, cứ mạnh dạn vào tham quan địa đạo rồi hãy đi về.

Đi hẻm nhờ sinh viên? Sinh viên nhờ lịch sử đổi nhà trọ, ở nhà thuê, qua nhà bạn chơi... nên thuộc thành phần rành hẻm còn hơn cả người địa phương. Đã lỡ dại vào hẻm cứ theo sinh viên chắc chắn tìm thấy ánh sáng cuối con đường. 

Có điều, phải nắm được thông tin qua đồng phục thể dục: ở quận tư xem sinh viên trường Luật, Tân Phú nhìn áo Công nghệ - Thực phẩm, Bình Thạnh chạy theo Hutech, Gò Vấp cứ nhìn Đại học Công nghiệp... Tuyệt đối không nhầm lẫn, nếu không, có thể thoát ra ở một nơi xa lắm.

Lỡ chờ mãi không thấy sinh viên thì sao? Cứ mạnh dạn hỏi, bởi người Sài Gòn dễ thương lắm. Món "đậu phộng đường" chắc chắn khó tránh, nhưng cứ từ từ, quen đường sẽ quên nó thôi.