Đề xuất hỗ trợ tiền mặt hoặc hiện vật gia đình sinh 2 con gái: Liệu có như "muối bỏ biển"?

Đề xuất ưu đãi tài chính, hỗ trợ bằng tiền mặt hoặc hiện vật cho gia đình sinh con một bề hai gái

Cụ thể, đề xuất được Bộ Y tế đưa vào dự thảo Luật Dân số, trong bối cảnh tốc độ gia tăng tỷ số giới tính khi sinh đã được khống chế, tuy nhiên chưa ổn định và vẫn cao so với mức cân bằng tự nhiên.

Tại Lễ mít tinh hưởng ứng Ngày Dân số Thế giới (11/7), Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho hay, Việt Nam đang đối mặt với tình trạng "giảm sinh, thừa nam thiếu nữ". Vì vậy, để xử lý căn cơ các vấn đề hỗ trợ, khuyến khích người dân sinh đủ hai con, nhất là sinh bé gái để cân bằng giới tính, Bộ Y tế đang hoàn thiện Hồ sơ Đề nghị xây dựng Luật Dân số, báo cáo Chính phủ tháng 12 tới, dự kiến trình Quốc hội trong năm 2025.

Cụ thể, kết quả điều tra biến động dân số cho thấy tỷ số giới tính khi sinh năm 2009 là 110,5 bé trai/100 bé gái; năm 2019 là 111,5 bé trai/100 bé gái và năm 2024 là 111,4 bé trai/100 bé gái). Tỷ số này vượt xa ngưỡng tự nhiên là khoảng 106 bé trai trên 100 bé gái.

Sự mất cân bằng này tác động tiêu cực đến cấu trúc dân số tương lai, dẫn đến dư thừa nam giới. Tổng cục Thống kê dự báo nếu tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh vẫn cao, Việt Nam sẽ dư thừa 1,5 triệu nam giới từ 15 đến 49 tuổi vào năm 2034, và con số này có thể lên tới 1,8 triệu vào năm 2059.

Bác sĩ Mai Xuân Phương, nguyên Phó Vụ trưởng Truyền thông - Giáo dục, Tổng Cục Dân số, nay là Cục Dân số (Bộ Y tế) cho rằng, nhiều người Việt vẫn mang tâm lý chuộng con trai trong bối cảnh mức sinh giảm mạnh, hiện chỉ còn 1,91 con/phụ nữ trong khi con số lý tưởng là 2,1. Nhiều gia đình, khi chỉ sinh một con, đã tìm mọi cách để lựa chọn giới tính thai nhi.

Ngoài ra, quan niệm truyền thống cần con trai để nối dõi tông đường, thờ cúng tổ tiên, cùng sự đánh giá thấp vai trò của nữ giới trong gia đình, xã hội, càng làm gia tăng chênh lệch giới tính. Việc tiếp cận dễ dàng các dịch vụ y tế để chẩn đoán hoặc lựa chọn giới tính thai nhi dẫn đến tình trạng nạo phá thai.

Giới chức trách đặt mục tiêu đưa tỷ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên, đến năm 2030 là dưới 109 bé trai/100 bé gái sinh ra. Đây là một trong những mục tiêu được đưa ra trong Chiến lược Dân số Việt Nam đến năm 2030 vừa được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Trước bối cảnh này, Bộ Y tế đang xây dựng Luật Dân số và Chương trình mục tiêu chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026-2035, đề xuất nhiều ưu tiên trọng tâm để khuyến sinh, giảm mất cân bằng giới tính khi sinh, thích ứng với dân số đang già đi.

Trong đó, một điểm nhấn đặc biệt là đề xuất ưu đãi tài chính, hỗ trợ bằng tiền hoặc hiện vật cho các gia đình sinh con một bề, hai con gái. Đồng thời, sẽ có những biện pháp cụ thể để giảm thiểu mất cân bằng giới tính khi sinh, áp dụng linh hoạt cho từng địa phương và trên cả nước. Thực tế, trước sáp nhập, một số địa phương đã thực hiện việc hỗ trợ này như Hải Phòng, Hậu Giang, Bạc Liêu, Bến Tre...

Hồi đầu tháng 6, Bộ Y tế cũng đề xuất tăng mức phạt hành chính với hành vi lựa chọn giới tính thai nhi từ 30 triệu lên tối đa 100 triệu đồng, nhằm ngăn tình trạng sinh trai nhiều hơn gái. Hiện, mức phạt tối đa là 30 triệu đồng với cá nhân vi phạm trong lĩnh vực dân số. Bộ Y tế cho rằng mức này chưa đủ sức răn đe, vì thế đề xuất tăng lên 100 triệu đồng.

Bộ cũng đề xuất định kỳ công khai các địa phương mất cân bằng giới tính khi sinh. Đồng thời, đẩy mạnh truyền thông, giáo dục nhằm thay đổi nhận thức, nâng cao vai trò và vị thế của phụ nữ, xóa bỏ định kiến giới và phân biệt đối xử với trẻ em gái. Cần thay đổi nhận thức và hành vi của người dân, khuyến khích sinh con theo quy luật tự nhiên.

Chuyên gia Gia đình và Giới: "Hỗ trợ sinh con gái một bề không phải là yếu tố quan trọng thúc đẩy việc sinh con"

Trao đổi với PV Dân Việt, GS.TS Hoàng Bá Thịnh, chuyên gia nghiên cứu Gia đình và Giới cho rằng, thực tế nếu hỗ trợ sinh con gái một bề không phải là yếu tố quan trọng thúc đẩy việc sinh con. Bởi mất cân bằng giới tính không phải quyết định ở việc này. Theo kết quả được công bố thì giới tính của thai nhi có thể được biết từ tuần thứ 7 tới khoảng tuần thứ 10 của thai kỳ, tỷ lệ chính xác có thể lên tới hơn 99%.

“Những người muốn sinh con trai họ đã biết giới tính từ đó đã loại thai nhi gái rồi. Thúc đẩy sinh đủ 2 con không có tác dụng mạnh bởi nếu hỗ trợ vài triệu/con chẳng đáng đồng tiền bát gạo gì cả. Thứ nhất, với người có mức độ sống đầy đủ từ trung bình trở lên thì vài triệu hỗ trợ không thúc đẩy họ được.

Quan trọng là chính sách liên quan đến dịch vụ xã hội như: chăm sóc sức khoẻ, giáo dục trẻ em, cơ sở dịch vụ y tế, giáo dục, nhà ở… Đối với các cặp vợ chồng trẻ, đặc biệt là công nhân, người lao động họ chưa có điều kiện nhà ở, sinh con với họ cực kỳ thách thức. Gánh nặng chi phí dịch vụ an sinh xã hội lớn. Nếu không giải quyết được những gánh nặng kinh tế lớn như thế thì việc hỗ trợ sinh con như muối bỏ biển”, GS Thịnh nhấn mạnh.

GS Thịnh nêu rõ, việc thúc đẩy vợ chồng sinh đủ hai con để đạt mức sinh thay thế cần chú ý vào nhóm đang độ tuổi sinh đẻ, đặc biệt nhóm từ 22-35 tuổi. Theo đó, cần phân loại nhóm này là nhóm lao động, công nhân, trí thức… để hướng đến.

“Mỗi cặp vợ chồng sinh hai con gái một bề được hỗ trợ tiền không ý nghĩa mấy. Đứng về góc độ quan điểm giới nhiều người sẽ tự ái. Vì sao sinh con gái hỗ trợ, sinh hai trai lại không được hỗ trợ? Nhìn từ quan điểm ấy chúng ta sẽ thấy việc này không mang lại công bằng xã hội và có định kiến giới, coi như con gái là yếu thế trong xã hội còn trai thì không cần, tạo nên sự thiên vị giới”, GS Thịnh nêu quan điểm.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết, Pháp lệnh Dân số sửa đổi năm 2025 vừa được thông qua. Trong đó, quyền tự quyết về sinh sản của cá nhân và cặp vợ chồng được tôn trọng, phù hợp với sức khỏe, điều kiện và hoàn toàn tự nguyện.

Bộ trưởng cũng đề nghị các ban, bộ, ngành UBND các tỉnh, thành tiếp tục quan tâm lãnh đạo, phân bổ ngân sách cho công tác dân số.

×